مناظره به عنوان یکی از انواع رو بنایی ادبی غالباً در خدمت کشف حقایق و شناخت واقعیت ها است و از گذشته تا کنون مورد توجه بسیاری از شعرا و نویسندگان بوده است و عنصر مرکزی آفرینش هنری را در دیوان پروین اعتصامی تشکیل می دهد. تحقیق (= پایان نامه) حاضر شامل شش فصل به بررسی این مناظرات از جنبه محتوا و ساختار پرداخته است؛ در فصل اول: شخصیت ادبی و زندگی نامه پروین اعتصامی از دیدگاه نویسندگان، فصل دوم: مناظره و پیشینه آن در ادب اروپایی، عربی و فارسی، فصل سوم: تحلیل محتوایی مناظرات انسانی، فصل چهارم: تحلیل محتوایی مناظرات غیر انسانی، فصل پنجم: شبه مناظرات، فصل ششم: بررسی ساختاری مناظرات شرح و تحلیل شده است.در این پژوهش ضمن تحلیل محتوایی و ساختاری مناظرات پروین اعتصامی اهمیّت و نقش مناظره در اشعار وی نمایان شده است به طوری که می توان نتیجه گرفت در مسائل آموزشی، انتقال افکار و رویکردهای فرهنگی مناظره نقش قابل توجّهی دارد.