به منظور ارزیابی صفات زراعی در لاین های اصلاحی حاصل از توده های بومی کنجد، 70 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار و در سال زراعی 88 -1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی در این پژوهش شامل تعداد روز تا سبز شدن، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد شاخه در بوته، ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن دانه، عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح بودند. درضمن 10 ژنوتیپ برتر از نظر عملکرد دانه، از لحاظ درصد روغن نیز بررسی شدند. نتایج نشان داد که لاین های مورد مطالعه از لحاظ کلیه صفات با هم تفاوت معنی دار داشتند. بیشترین ضریب تنوع مربوط به تعداد شاخه در بوته و کمترین آن مربوط به تعداد روز تا %50 گلدهی بود. با توجه به تفاوت اندکی که بین ضرایب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی در اکثر صفات وجود داشت، این-طور استنباط می شود که اکثر تنوع فنوتیپی به علت عوامل ژنتیکی می باشند. عملکرد دانه در هکتار بین 1089 کیلوگرم در هکتار تا 4650 کیلوگرم در هکتار ( لاین اهواز11) متغیر بود. یک بوته انتخابی از توده بیرجند دارای طولانی ترین دوره رسیدگی ( 170 روز) و ژنوتیپ یکتا دارای کمترین میانگین ( 118 روز) برای این صفت می باشد. ارتفاع بوته ژنوتیپ ها بین 123 تا 179 سانتی متر متغیر بود. صفت تعداد کپسول در بوته بین46 ( رقم240- ( tnتا 181 (لاین اهواز6) عدد تغییرات داشت. در این مطالعه صفت تعداد شاخه در بوته دارای بیشترین میزان وراثت پذیری عمومی ( 81/1%) و صفت تعداد روز تا سبز شدن دارای کمترین وراثت پذیری عمومی (35/2%) بودند. در این مطالعه صفت تعداد کپسول در بوته بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در بوته نشان داد. بر اساس نتایج رگرسیون مرحله ای، 3 صفت تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن دانه توانستند جمعاً 79 درصد از تغییرات عملکرد دانه در بوته را توجیه کنند. با توجه به نتایج تجزیه ضرایب مسیر، بیشترین اثر مستقیم مثبت بر هر دو صفت عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح مربوط به صفت تعداد کپسول در بوته بود. بیشترین اثر غیر مستقیم مثبت را صفت تعداد دانه در کپسول از طریق تعداد کپسول در بوته بر عملکرد دانه در بوته داشت. به طور کلی می توان به ترتیب اهمیت صفات تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن