بیابان زایی پدیده ای است که در مناطق خشک و نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب رخ می دهد و سبب کاهش پتانسیل اراضی می گردد. و در حال حاضر به عنوان یک معظل جدی، گریبانگیر بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای در حال توسعه می باشد. در بسیاری از مناطق جهان بویژه مناطق خشک مطالعاتی برای تعیین نرخ تخریب اراضی، وضعیت تخریب و تهیه نقشه بیابانزایی به مرحله اجرا در آمده است. یکی از این مدلها، مدل مدالوس تغییر یافته یا مدل ایرانی imdpa است؛ پژوهش حاضر به منظور بررسی معیارها و شاخص های بیابانزایی تعیین شده برای شرایط ایران و ارزیابی کمی بیابانزایی در منطقه آباده طشک در استان فارس می باشد که در آن از روش imdpa با تاکید بر معیارهای آب، خاک و کشاورزی استفاده شده است. و برای هر معیار شاخص های مختلفی در نظر گرفته شده است. در این مدل ارزش عددی معیارها بدست آمد. ارزش کیفی شاخص های معیارها و بیابانزایی نهایی در 4 کلاس کیفی کم یا ناچیز، متوسط، شید و بسیار شدید قرار می گیرند. بررسی انجام شده بر روی متوسط وزنی ارزش های کمی شاخص های بیابان زایی مورد بررسی نشان می دهد که در منطقه مورد نظر شاخص های سیستمهای آبیاری و افت آب زیر زمینی با ارزش عددی 4 و 3/7 بیشترین تاثیر و شاخص های، sar آب و عملکرد محصول با ارزش عددی 1 و 1/5، کمترین تاثیر را در بیابان زایی دارند. با توجه به تجزیه و تحلیل معیارها ارزش کمی شدت بیابانزایی کل منطقه بر اساس سه معیار مورد بررسی 2/54 بدست آمدکه طبق جدول امتیاز دهی این مدل وضعیت بیابانزایی برای کل منطقه مورد مطالعه، متوسط تعیین گردید.

افزایش روند تخریب منابع طبیعی، توجه بیش از پیش به ارزیابی خطر بیابان زایی را ضروری می نماید. فرآیند بیابان-زایی به علت تخریب اراضی در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب خشک در نتیجه عوامل مختلفی از جمله تغییرات اقلیمی و فعالیت‎های انسانی صورت می گیرد. این تحقیق با هدف بررسی اهمیت معیارهای موثر در ارزیابی و شدت خطر بیابان زایی منطقه علامرودشت با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و مدل بیابان زایی imdpa انجام گردید. معیارهای اقلیم، پوشش گیاهی، آب، خاک، زمین شناسی و فرسایش (بادی و آبی) به عنوان معیارهای تصمیم گیری ارزیابی خطر بیابان زایی و برای هر یک از این معیارها به ترتیب 3، 3، 4، 4، 4 و 3 زیر معیار در نظر گرفته شد. ارزش وزنی معیارها و زیرمعیارها به روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) با استفاده از نرم افزار expert choice محاسبه گردید. سپس نقشه مربوط به هر وضعیت هر معیار یا لایه اصلی با استفاده از نرم افزار arc gis 9.3 تهیه گردید و در نهایت با تلفیق لایه های اصلی نقشه ی شدت بیابان زایی تهیه شد. معیارهای آب، پوشش گیاهی و اقلیم بیشترین تاثیر را در بیابان زایی منطقه داشتند. همچنین زیر معیارهای افت سطح آب زیر زمینی و بهره برداری از پوشش گیاهی با قرار گرفتن در طبقه 4 خیلی شدید بیابان-زایی، بیشترین تاثیر را در بیابان زایی منطقه دارا می-باشند. نتایج تحلیل نشان داد که 73/45% از کل منطقه مورد مطالعه در طبقه شدید بیابان زایی و 27/54% در طبقه متوسط بیابان زایی قرار گرفتند.

چکیده پدیده بیابان زایی به عنوان یکی از بارزترین وجوه تخریب منابع طبیعی در جهان مطرح شده است و طی چند دهه گذشته کوشش های جهانی فراوانی برای مقابله و تعدیل این پدیده صورت گرفته است. از مهم ترین این اقدامات می باید به موضوع کنوانسیون مقابله با بیابان زایی و تعدیل اثرات خشکسالی از سوی سازمان ملل متحده اشاره نمود. براساس مفاد کنوانسیون بیابان زدایی کشورها ملزم به معرفی معیارهای پایش و ارزیابی و ایجاد سیستم هشدار اولیه هستند که در این تحقیق سعی شد علی رغم بکر بودن موضوع روند استقرار یک سیستم هشدار اولیه بیابان زایی ارائه شود. پژوهش پیش رو، ارائه یک سیستم هشدار در دشت گرمسار با استفاده از مدل imdpa و با نرم افزار gis می باشد. در طی این تحقیق با توجه به محدودیت آمار و اطلاعات و محدودیت زمانی، دو معیار آب و اقلیم و برای هرکدام با توجه به شرایط منطقه چند شاخص انتخاب گردید. از بین چهار دوره ی آماری مورد مطالعه دوره ی 90-1388 به عنوان وضعیت فعلی بیابان زایی منطقه درنظر گرفته شد. ابتدا با تعیین میانگین هندسی شاخص ها و سپس معیارها، وضعیت فعلی بیابان زایی محاسبه گردید و ارزش کمی شاخص ها و معیارها و بیابان زایی نهایی در 4 کلاس، کم، متوسط، شدید و بسیار شدید تقسیم بندی شد و با استفاده از gis نقشه شدت بیابان زایی منطقه در دوره های مطالعاتی رسم گردید. بر طبق نتایج برآورد شده از ارزش عددی معیارها و شاخص های مورد مطالعه، چهار شاخص خشکی ترانسو، افت آب زیرزمینی، هدایت الکتریکی آب و بارش سالانه به ترتیب با ارزش عددی 81/3، 18/3، 11/3 و 01/3 بیشترین تاثیر و دو شاخص نسبت جذب سدیم و شاخص خشکسالی به ترتیب با ارزش عددی 17/1 و 97/1 کمترین تاثیر را در بیابان زایی دارند و با توجه به تجزیه و تحلیل معیارها، معیار آب با ارزش عددی 14/3 بیشترین تأثیر را دارد و در کلاس شدید قرار می گیرد. در نهایت با توجه به شناخت معیارها و شاخص های اثر گذار در بیابان زایی، آستانه های هر شاخص تعیین گردید و مناطق حساس با توجه به کاربری منطقه، به منظور رصد این داده ها شناسایی شد تا با نصب وسایل و تجهیزات لازم این شاخص ها کنترل شوند و با گذر از آستانه خود، هشدار لازم صادر گردد. کلمات کلیدی: بیابان زایی، سیستم هشدار اولیه بیابان زایی، imdpa، دشت گرمسار، معیار، شاخص، آب، اقلیم، spi، آستانه.

چکیده ندارد.

به منظور بررسی تاثیر ازت ، تراکم و دور آبیاری بر عملکرد دانه و علوفه و برخی صفات کمی و کیفی و منحنی رشد هیبرید ذرت 704 آزمایشی در سال 1371 در مزرعه آزمایشی و پژوهشی دانشکدهء کشاورزی دانشگاه تهران در شهرستان کرج با استفاده از طرح آزمایشی split-split plot بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گردید. دو سطح تراکم (a2=65000 , a1=55000)بوته در هکتار در کرتهای اصلی (main plots)، سه سطح دور آبیاری b3=13, b2=10,b1=7` روزه) در کرتهای فرعی (sub plots) و سه سطح مقادیر کوازته c3=300,c2=200,c1=100 کیلوگرم در هکتار) در کرتهای فرعی - فرعی (sub-subplots) قرار گرفتند. آزمایش با 4 تکرار جمعا" شامل 72 کرت آزمایشی بود. در این تحقیق کلیهء اثرات اصلی و متقابل شاخص سطح برگ (lai)، دوام سطح برگ (lad)سرعت رشد گیاهی (cgr) میزان جذب خالص (

منطقه ای در خدابنده در استان زنجان بعنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد و با توجه به مطالعات خاکشناسی که قبلا بر روی این اراضی انجام شده بود، بلوکهایی در آن متمایز گردید و سپس انواع کشاورزی را در این بلوکها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی مورد مقایسه قرار داده و نقشه های مختلف ، نقشه شیب ، جهت ، طبقات ارتفاعی ، کاربری اراضی ، به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی ‏‎gis‎‏ تهیه شد. در کنار آن عملکرد محصولات دیم و آبی و سطح زیر کشت اراضی نیز بررسی گردید. در هر قسمت از اراضی کشاورزی ، نمونه برداری از خاک انجام شد و فاکتورهای خاک در دو عمق 30-0 و 60-30 و دو گروه اصلاح خاک شامل ازت، فسفر، پتاسیم و هوموس و آهک و فاکتورهای تخریب خاک شامل شوری، اسیدیته و نسبت جذب سدیم اندازه گیری شدند. مطالعه فاکتورها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی نشان داد که بین تیمارها(اراضی کشاورزی) اختلاف معنی داری وجود داشت و مقایسه میانگین تیمارها به روش مقایسه میانگین دانکن تیمارها، اراضی دیم پرشیب را در مجموع بعنوان نامناسب ترین تیمار با توجه به امتیاز دهی هر یک از فاکتورها و تیمار اراضی آبی چند کشتی را به عنوان بهترین تیمار معرفی کرد.

در حال حاضر بیابانزایی به عنوان یک معضل جدی، گریبانگیر بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای در حال توسعه می باشد، بر طبق آخرین تعریفی که از بیابانزایی توسط ‏‎unced‎‏ درسال 1992 انجام شد و در معاهده بین دولتها به منظور مبارزه با بیابانزایی در سال 1994 نیز مورد موافقت کشورها قرار گرفت آنرا اینگونه تعریف نمودند: بیابانزایی عبارت است از تخریب اراضی در مناطق خشک و نیمه خشک مرطوب دراثر عوامل طبیعی و انسانی. هدف اصلی از این تحقیق بررسی وضعیت دشت ورامین و ارائه نقشه بیابانزایی منطقه می باشد، جهت ارزیابی و تهیه نقشه بیابانزایی تاکنون تحقیقات مختلفی در داخل و خارج کشور صورت گرفته که منجر به ارائه مدلهای محلی و منطقه ای فراوانی شده است که خاص همان مناطق می باشند و برای استفاده از این مدلها در مناطق دیگر باید شاخصها و معیارهای آنها مورد بررسی و ارزیابی مجدد قرار گیرند و با توجه به شرایط منطقه مطالعاتی تعدیل و اصلاح شوند.در این تحقیق برای بررسی بیابانزایی از جدیدترین روشی که بدین منظور در جهان ارائه شده استفاده گردید ، این روش توسط کمیسیون اروپا در پروژه ای تحت عنوان ‏‎medalus‎‏ انجام شده و در سال 1999 تحت عنوان ‏‎esa‎‏ ارائه شده است و در اکثر کشورهای اروپایی و بعضی کشورهای خاورمیانه تست شده و نتایج بسیار مثبتی را نیز نشان داده اند.

یکی از عوامل تاثیرگذار در بیابان زایی فرایند شورشدن آب و خاک می باشد، که شور شدن آب و خاک خود تحت تاثیر عوامل مختلف طبیعی و انسانی می باشد. بدین منظور منطقه برم دامغان که مبتلا به شوری می باشد جهت مطالعه به شوری می باشد جهت مطالعه در نظر گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که با توجه به توسعه تدریجی شوری، تخریب منابع آب و خاک منطقه در شرف تکوین است و فرایند شورشدن اراضی در ایجاد شرایط بیابانی از اهمیت بیشتری برخوردار است. عوامل مهم شوری خاک در منطقه عبارتند از: آبیاری با آب شور، رها کردن زمین، شیوه نادرست آبیاری ، الگوی کشت نامناسب ، شرایط اقلیمی و شکل اراضی. عوامل مهم شوری آب در منطقه عبارتند از برداشت بیش از حد مجاز آبهای زیرزمینی ، سازندهای موجود در محل تغذیه آبهای زیرزمینی و شرایط اقلیمی. راهکارهای عمده پیشنهادی عبارتند از: بهره برداری اصولی از آبهای زیرزمینی ، توسعه تاسیسات منابع آبی، توسعه و ترویج فرهنگ مناسب الگوی کشت و آبیاری