معدن سرب و روی انگوران یکی از بزرگترین معادن سرب و روی جهان می باشد.روش استخراج در این معدن به صورت روباز انجام می شود و متعاقباباعث تولید باطله های فراوان در اطراف معدن شده است.این باطله ها در برخورد با آب و هوا در سطح زمین زهاب اسیدی تولید می کنند که قادر است فلزات سنگین را متحرک نموده و به طور گسترده ای وارد آبخوان های پایین دست معدن نماید.

دریاچه ارومیه یکی از دریاچه های فوق اشباع از نمک در دنیا می باشد که در شمال غرب ایران قرار گرفته است و از اهمیت محیط زیستی بسزایی برخوردار می باشد. در این پژوهش با بررسی مساحت پوشش گیاهی، شوره زار و دریاچه در سال های (2011 ، 2006 ، 1998، 1989 و 1984) روند تغییرات مساحت هر یک از موارد یاد شده مورد مطالعه قرار گرفت. بدین ترتیب که ابتدا ترکیب رنگی طبیعی منطقه تهیه و سپس تصویر بر اساس نیاز مطالعه به روش طبقه بندی نظارت شده maximum likelihood به چهار کلاس طبقه بندی گردید. در نهایت پس از استخراج نقشه های مربوطه از تصاویر ماهواره ای، در محیط نرم افزاری arcmap مساحت گیری صورت گرفته و تحلیل های لازم از جمله تغییرات مساحت پوشش گیاهی و تأثیر نمک بر آنها به عمل آمد. نتایج نشان می دهد که مساحت پوشش گیاهی در سال 2011 نسبت به 1984 بسیار کمتر شده است که البته این مهم فقط تحت تأثیر نمک نیست. ارقام به دست آمده برای مساحت پوشش گیاهی سبز در سال 1984، 268/1134070 هکتار می باشد که این مقدار در سال 2011 به 263/502873 هکتار کاهش یافته است. یعنی در سال 2011 نسبت به سال 1984 پوشش گیاهی تقریباً 34/44% کاهش یافته است. مساحت دریاچه 93/57% کاهش و اراضی شور در سال 2011 نسبت به سال 1998 تا 31/96% افزایش یافته است. همچنین مقایسه تصاویر 1984 و 2011 نشان می دهد درصد تغییرات پوشش گیاهی به شوره زار از سال 1984 تا 2011، 0655/0 ? می باشد، این رقم با احتساب 8/631196 هکتار کاهش در مساحت پوشش گیاهی در طی سال های 1984 و 2011، معادل با 171/413 هکتار می باشد. این به این معنی است که در سال 2011 در مقایسه با سال 1984، 171/413 هکتار از اراضی سبز به شوره زار تبدیل شده است. در نهایت با استفاده از روش های رگرسیون گیری ، مشخص شد که در صورت ادامه یافتن روند کنونی، در سال 2017 مساحت دریاچه ارومیه به 207310 هکتار و مساحت پوشش گیاهی به 21480 هکتار کاهش خواهد یافت، و نیز مساحت اراضی شوره به 152330 هکتار افزایش می یابد. همچنین با استفاده از تکنیک های آتوماتای سلولی وضعیت هر کدام از عوارض در سال 2017 مدل سازی گردید، آنچنان که از مدل مذکور نتیجه می شود دریاچه ارومیه در سال 2017 از محل میان گذر به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می شود و پسروی دریاچه از حاشیه و وسط ادامه خواهد یافت.

در این مطالعه از لئوناردیت برای حذف یون های cr(vi)، cr(iii) و fe(iii) و از لئوناردیت عامل دار شده برای حذف یون نیترات (no3-) از محلول های آبی به عنوان یک جاذب طبیعی استفاده شد. مطالعه حذف یون ها در حالت پیمانه ای انجام شد تا پارامترهای مختلف نظیر ph، مقدار جاذب مورد نیاز، سرعت هم زدن، زمان تماس، غلظت اولیه جذب شونده و دما بهینه شوند. تداخل آنیون های معمول موجود در آب آشامیدنی از قبیل یون های سولفات، کلرید، کربنات و بی کربنات بر روی راندمان حذف نیترات و cr(vi) و همچنین کاتیون هایca ، mg، ni، cd،pb وzn بر روی راندمان حذف cr(iii)و fe(iii)بررسی شد. ذرات لئوناردیت عامل دار شده بیشینه ظرفیت جذب برابر mgf-/g 248/1 برای نیترات و ذرات لئوناردیت بیشینه ظرفیت جذب برابر mgf-/g 911/0، mgf-/g 041/7 و mgf-/g 516/4 به ترتیب برای cr(vi)، cr(iii) و fe(iii) در ph بهینه و دمای °c 25 نشان دادند. از آنالیز sem برای بررسی خصوصیات سطحی جاذب استفاده شد. داده های تعادلی با ایزوترم های لانگمیر و فرندلیچ برای اطلاع از فرآیند های جذب، تطبیق داده شدند و مشخص گردید که جذب تمامی یون های مورد بررسی بر روی ذرات جاذب بصورت تک لایه ای بوده و از ایزوترم لانگمیر تبعیت می کند. سینتیک فرآیند جذب سطحی با استفاده از معادلات سرعت شبه درجه اول و شبه درجه دوم مورد بررسی قرار گرفت و داده های سینتیکی برای یون-های مورد بررسی بر روی لئوناردیت از معادله شبه درجه دوم پیروی کرد. کاربرد لئوناردیت در حذف no3-، cr(iii)، cr(vi) و fe(iii) از نمونه حقیقی حاوی مقدار بیش از حد مجاز این آلاینده ها که از رودخانه شهر چای استان آذربایجان غربی تهیه شده بود، به وسیله روش افزایش استاندارد مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که لئوناردیت توان بسیار بالایی در حذف یون ها در phهای مختلف دارد و همچنین لئوناردیت بعنوان یک ماده بسیار ارزان در دسترس و دوست دار محیط زیست، جاذب کاملاً جدید با پتانسیل بالا برای حذف آلاینده ها از آب است که نه تنها آلودگی ثانویه ایجاد نمی کند، بلکه یکی از بهترین مواد شناسایی شده در بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک و برای محیط زیست بسیار مفید است.

چکیده: فلزات سنگین به دلیل داشتن پیامدهای خطرناک تهدیدی جدی برای محیط زیست به شمار می روند. سرب و کادمیم نیز جزء خطرناک ترین فلزات هستند که سلامتی گیاهان ، موجودات زنده و انسان را تهدید می کنند و از دو منبع انسانی و طبیعی ناشی می شود که مهمترین منبع آلاینده این فلزات فعالیت های معدنی می باشد. این تحقیق به منظور بررسی میزان تثبیت کادمیم و سرب در خاک های آلوده به فلزات سنگین تحت تاثیر انرژی حرارتی، آهک (caco3) و فسفات در واحد زمان انجام شد. آزمایشهای روتین و کانی شناسی رس به روش استاندارد انجام شد. به منظور بررسی تثبیت کادمیم و سرب ، سوسپانسیون خاک با محلول صفر و 5 درصد آهک، 5/2 درصد فسفات و 5/2 درصد آهک بعلاوه 5 درصد فسفات تهیه و در دمای 25 ،200، 400، 600، 700، 800 درجه سانتی گراد حرارت داده شدند. پس از خنک شدن عصاره گیری در فاصله زمانی 7، 30 و 60 روز و با نسبت 1:10 خاک به آب تهیه و تعیین غلظت شدند. نتایج نشان داد خاک مورد مطالعه به دلیل دارا بودن رس کم(بافت سبک)، اسیدی و کاملا شور می باشد. همچنین کانی حاکم در نمونه بترتیب کائولینیت، ایلیت و اسمکتیت تعیین شد. تجزیه واریانس نشان داد اثرات مستقل حرارت و تیمار برای واجذب کادمیم در فاصله زمانی 7، 30 و 60 روز معنی دار (p<0.001) و اثرات متقابل فاکتورها با گذشت زمان معنی دار نشدند. اما برای واجذب سرب اثرات مستقل حرارت در فاصله زمانی 7، 30 روز معنی دار و تیمارها در فاصله زمانی30 و 60 روز معنی دار و اثرات متقابل فاکتورها معنی دار نشدند. دمای 400، 600 و 700 بیشترین تاثیر در رهاسازی کادمیم و سرب داشت. نتایج نشان داد که افزایش حرارت باعث تغییر جهت اثر فسفات بر تثبیت کادمیم و سرب شده و موجب افزایش حلالیت و انتقال آن ها در خاک می شود. همچنین با گذشت زمان و برقراری تعادل تثبیت کادمیم نیز بیشتر شد. بنابرین به منظور تثبیت سرب و کادمیم در خاک اسیدی و شور کاربرد آهک توصیه نشده و بهتر است از منابع فسفاته استفاده گردد.

چکیده شهرستان کبودرآهنگ در غرب ایران، با وسعت تقریبی 3816 کیلومتر مربع واقع در 52 کیلومتری شمال غربی استان همدان با مختصات طولهای جغرافیاییَ30 , ْ48 تا َ00 , ْ49 و عرض های جغرافیایی َ 0 , ْ 35 تا َ30, ْ35 واقع شده است و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 1675 متر می باشد. تحقیق حاضر، جهت تعیین کیفیت منابع آب زیرزمینی شمال غربی شهرستان کبودرآهنگ، با تکیه بر احتمال آلودگی فلزات سنگین ( cr ، as ، cd ،pb) ، صورت پذیرفته است. پس از تهیه داده های تجزیه شیمیایی منابع آب زیرزمینی شمال غربی شهرستان کبودرآهنگ، داده های حاصل از تجزیه شیمیایی فلزات سنگین، برای نمونه های آب و خاک منطقه بدست آمد. منطقه مورد مطالعه، با ضریب خشکی 3/14، دارای اقلیم نیمه خشک می باشد. غلظت بعضی عناصر در برخی نقاط بالاتر از حد مجاز آب آشامیدنی می باشند. از جمله این عناصر می توان به آرسنیک و سرب در اکثر منطقه، اشاره نمود (در مقایسه با شاخص های سه گانه استاندارد who، epa و استاندارد ملی ).همچنین غلظت کادمیوم و کروم در مقایسه با شاخص های سه گانه استاندارد (who، epa و استاندارد ملی)، فاقد آلودگی می باشند.تشکیلات زمین شناسی و فعالیت کشاورزی در منطقه ، عامل اصلی بالا بودن غلظت فلزات سنگین در خاک می باشد. علت وجود این فلزات سنگین در آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه را می توان به وجود چشمه های تراورتن ساز که همرا روانه های بازالتی در شمال غرب دشت کبودرآهنگ مشاهده می شوند، نسبت داد.یکی از این چشمه ها ، چشمه تراورتن ساز امام زاده باباگرگر که در مسیر سنندج همدان در ? کیلومتری شرق شهر قروه واقع گردیده، که از نظرتمرکز آرسنیک، سرب، کادمیوم، کروم، انتیموان، نیکل، منگنز از تمرکز بالایی برخوردار می باشد.تنها با اقدامات ابتدایی در جهت کاهش سختی کل، منابع آب زیرزمینی منطقه برای مصارف شرب مناسب خواهند بود. منابع آبی منطقه برای مصرف کشاورزی در کلاس c2s1 و c3s1 (خوب تا متوسط) می باشند و از لحاظ مصارف صنعتی به دلیل خورندگی نامناسب می باشند.

رودخانه سیمره از سرشاخه های مهم رود کرخه است که از بلندی های برف گیر شمال غربی ایران سرچشمه گرفته و از به هم پیوستن رودخانه های قره سو و گاماسیاب به وجود آمده سپس به رودخانه کشکان پیوسته و رود کرخه را بوجود می آورد. سد و نیروگاه سیمره (هینی مینی، hini mini ) در فاصله 30 کیلومتری شمال غرب شهرستان دره شهر در استان ایلام بر روی رودخانه سیمره در تنگه کفنلا (kefenala) در تاقدیس راوندی ساخته شده است. مصرف عمده آب رودخانه سیمره استفاده در کشاورزی می باشد بنابر این در این تحقیق کیفیت آب بالادست و پایین دست سد سیمره و همچنین اثر پساب های کشاورزی بر کیفیت آب رودخانه سیمره مورد بررسی قرار گرفته است. برای رسیدن به این هدف،13 فاکتور شاخص کیفی آب (دما، ph، شوری، ec،tds ، tss ، کدورت، سختی کل،do ، cod ، سولفات، فسفات و نیترات) در 8 ایستگاه در مسیری به طول 50 کیلومتر از رودخانه سیمره در فاصله زمانی پاییز 91 تا تابستان 92 به صورت فصلی و همچنین بافت خاک، ph و ec خاک، میزان نیتروژن و فسفرکل در ایستگاه های پایین دست سد مورد اندازه گیری و بررسی قرارگرفت. نمونه برداری، آماده سازی و آنالیز نمونه ها، طبق روش استاندارد بین المللی (apha, 1999) انجام پذیرفت. نتایج حاصل از بررسی داده ها نشان داد که افزایش غلظت پارامترهای اندازه گیری شده بر اثر ورود پساب های کشاورزی ناشی از زمین های حاشیه رودخانه به آن می باشد و همچنین غلظت آلاینده ها در فصول پر باران کاهش و در فصول خشک افزایش یافته است. نتایج حاصل از آنالیز کیفی آب رودخانه سیمره در ایستگاه های مختلف نشان داد که آب رودخانه سیمره در مخزن سد و ایستگاه تلخاب بر اساس شاخص nsf w.q.i در کلاس آب های متوسط و در معرض آلودگی با شاخص بالاتر از 50 قرار گرفته اما در سایر ایستگاه ها به دلیل ورود پساب های کشاورزی به رودخانه، میزان شاخص به پایین تر از 50 کاهش یافته و به عنوان منطقه آلوده شناخته شده است و در کلاس آب های با کیفیت بد قرار گرفته است. بررسی کیفیت آب رودخانه سیمره از لحاظ کشاورزی با نمودار ویلکوکس نشان داد که آب رودخانه سیمره کمی شور ولی مناسب برای کشاورزی می باشد. نتایج حاصل از بررسی داده های خاک نشان داد که میزان فسفر و نیتروژن زمین های اطراف رودخانه سیمره به علت استفاده از کودهای شیمیایی فسفاته و نیتراته بیشتر از بستر رودخانه می باشد.

یکی از روش های جلوگیری از ایجاد آلودگی توسط شیرابه، پوشاندن کف لندفیل با خاک ها یا مواد با نفوذپذیری کم و جذب بالای آلاینده هاست.کانی های رسی به دلیل داشتن سطوح جذب اختصاصی بالا و جایگاههای پیوندی با تعداد بارهای منفی بسیار، ظرفیت بالایی در جذب فلزات سنگین دارند. دیگر اجزای واکنش دهنده در خاک که تثبیت کننده فلزات سنگین می باشد، اکسیدهای آهن و منگنز و هیدروکسیدهای آنها، کربنات‏ها و مواد آلی هستند. برای ارزیابی رفتار بلندمدت جذب در لاینرهای رسی لندفیل ، نسبت به آلاینده ها، اطلاعات بدست آمده از ضرایب توزیعی یا فاکتورهای تأخیری کافی نیست و اطلاعاتی در مورد گونه بندی عناصر که مکان‏های پیوند حقیقی آلاینده های جذب شده را توضیح می دهد، مورد نیاز است. گونه بندی به روش استخراج متوالی تعریف موثر و قابل استفاده تری از جذب فلزات سنگین بوسیله اجزای مختلف یک خاک آلوده را می دهد. هدف از انجام این مطالعه بررسی گونه بندی عنصر سنگین کادمیم در خاک رسی منطقه ی دفن زباله ی ارومیه و تأثیر کانی لئوناردیت به عنوان ماده هومیکی جاذب فلزات سنگین در تغییر این گونه بندی است. در این راستا، نمونه های مورد مطالعه از قسمت بالا، وسط و پایانی ستون های انتشار تهیه، از الکی با قطر منافذ mm2 عبور داده شده و آنالیزهای فیزیکوشیمیایی، جذب و استخراج متوالی برروی آنها انجام شد. با توجه به ضرایب تبیین معادلات (r2)، داده های جذبی با هر دو مدل فروندلیچ و لانگ مویر تطابق خوبی را نشان دادند. بیشترین مقدار kf مربوط به پارامترهای فروندلیچ در خاک بدون لئوناردیت تعیین شد. در حالی که در خاک های با تیمار لئوناردیت با اینکه شدت جذب افزایش یافته ولی مقدار کادمیم جذب شده کاهش یافته است. نتایج محاسبه غلظت‏های کادمیم تخلیه شده از منبع بالای ستون انتشار نشان داد، سرعت جذب کادمیم در خاک فاقد لئوناردیت در لایه اول بسیار بیشتر از سایر تیمارها است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد گونه بندی کادمیم در خاک مورد مطالعه تحت تاثیر لئوناردیت در فازهای تبادلی، کربناته (001/0p<) و کربن آلی (05/0p<) تغییرات معنی داری را حاصل کرده، در حالی که تغییرات در فاز اکسیدی معنی دار نبود. مقدار جذب در فاز کربناته بیش از سایر فازها یعنی تبادلی، مواد آلی و اکسیدی مشاهده شد. با توجه به اینکه لئوناردیت مورد استفاده در این مطالعه خواص اسیدی داشته و با افزودن آن به خاک، ph خاک تحت تأثیر قرار گرفته است، ممکن است در پی این تأثیر، گروههای عاملی خاصی از لئوناردیت برای جذب کادمیم فعال شده و جذب و واجذب عنصر را تحت تأثیر قرار داده باشند. با این توضیح، بیشترین جذب در لئوناردیت 5 درصد، پس از خاک فاقد لئوناردیت را می توان به بهینه بودن شرایط جذبی فلز کادمیم در این نسبت اختلاط دانست. نتیجتا می‏توان گفت فاز کربناته و تبادلی بیشترین جذب کادمیم را به خود اختصاص داده و کاربرد لئوناردیت در تثبیت عناصر در محل به منظور کنترل سمیت عناصر مناسب نبوده و خاک منطقه به تنهایی نتایج بهتری را حاصل نموده است.

دشت سلماس یک دشت آبرفتی – تکتونیکی است که محور طولی آن در راستای شرقی- غربی میباشد و کم و بیش سراسر آن زیر کشت رفته است. با استفاده از نقشههای هم ارزش کلر و هدایت الکتریکی متوجه میشویم که در منطقه غربی (زولا چای و دریک چای ) و شمال غربی (دیر علی چای ) به علت تغذیه دشت توسط رودخانهها کیفیت آب عالی میباشد و این وضع تا پیکاچیک و صدقیان ادامه دارد. آب در قسمت جنوبی نیز به علت وجود سنگهای مقاوم به فرسایش دارای کیفیت خوبی میباشد.کیفیت آب در منطقه سلطان احمد و قره قشلاق نیز بسیار خوب است اما در مجاورت با سازندهای آبرفتی میوسن شمال شرق دشت، کیفیت آب تنزل مییابد. بنا به مدارک موجود در سازمان آب منطقهای استان آذربایجان غربی تا حدود یک دهه قبل به طور متوسط 20% دشت تا حوالی دریاچه ارومیه از نظر زهکشی طبیعی در حد متوسط تا بد بود. اما در سالهای اخیر به علت افت عمق آبهای زیرزمینی این مشکل تقریبا حل شده است. در این تحقیق عوامل آلوده کننده زیست محیطی منابع آب زیرزمینی دشت چوپانلوی منطقه سلماس بررسی خواهد گردید. با توجه به تمام نقشههایی که بررسی شد موثرترین منبع شوری آب های زیرزمینی دشت سلماس وجود سازندهای شور منطقه میباشد. آبخوان دشت سلماس از طرف جنوب نیز به عنصر بور آلوده شده است.علت آلودگی وجود آبگرم ایستی سو با مقدار بالای عنصر بور 412 میلیگرم بر لیتر میباشد. و به احتمال زیاد این آلودگی از گرانیتهای منطقه نزدیک آبگرم ایستی سو سرچشمه میگیرد. در این که در رابطه پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت موجود ارائه شده است.

شهرک صنعتی ارومیه در حاشیه شمال شرقی دشت ارومیه قرار گرفته است. پساب حاصل از منطقه صنعتی در کانالی که در مجاورت آن قرار دارد تخلیه می شود. پساب با توجه به شیب منطقه که به سمت روستاهای اطراف است، آب مناطق اطراف را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. در نتیجه آنالیز شیمیایی بر روی آنیون و کاتیون، عناصر سنگین و سایر پارامترها از جمله ( th ، ph ، tds ، sar ، ec ) صورت گرفت. نمونه های برداشت شده از 8 چاه در اطراف منطقه و آنالیز آنها نشانگر عدم وجود هر نوع آلایندگی در آب های این مناطق بود. بر اساس آنالیز xrd انجاام شده بر روی خاک منطقه، رس عمده ترین گروه تشکیل دهنده ی خاک می باشد، کانیهای رسی غالباً از نوع اسمکتیت، ایلیت و کائولینیت می باشد، که به دلیل جذب بالا و کاهش نفوذپذیری از شیوع هر نوع فاکتور آلاینده در منطقه ی اطراف شهرک صنعتی جلوگیری می کند

معدن سرب و روی انگوران واقع در جنوب غربی استان زنجان (شهرستان ماهنشان) به عنوان یکی از معادن بزرگ سرب و روی جهان مطرح می باشد. روش استخراج در معدن سرب و روی انگوران پلکانی بوده که در جهت رسیدن به ماده معدنی اصلی باطله های فراوانی را در اطراف معدن تولید کرده است. برخی از کانسنگ های سولفیدی به دلیل عیار پایین و غیر اقتصادی بودن استخراج و کانه آرایی آن ها در باطله ها انباشت می شوند. کانسنگ های سولفیدی باقیمانده در کومه های باطله معدن انگوران وقتی با آب و هوا در سطح زمین واکنش می دهند باعث تولید زهاب اسیدی و تحرک فلزات سنگین موجود در باطله ها و معدن می شوند. با توجه به موقعیت معدن انگوران که در بالادست دشت بزرگ انگوران واقع شده است، این موضوع باعث می شود که بارش های جوی رواناب هایی را در بالادست معدن ایجاد کنند که با توجه به شیب منطقه این رواناب ها ابتدا از داخل معدن و اطراف آن عبور کرده و بعد در رودخانه الله لو تخلیه می شود، با توجه به فیزیوگرافی و توپوگرافی منطقه، میزان بارش های جوی و خارج شدن مواد معدنی از حالت تعادل، شرایط برای تحرک فلزات سنگین موجود در خاک معدن و باطله های آن مهیا می باشد، که در نتیجه، فلزات سنگین موجود را شسته و در داخل رودخانه الله لو تخلیه می نماید، زمانی که فلزات سنگین وارد فاز آبی می شوند، می توانند به طور گسترده ای در محیط پراکنده شده و وارد اکوسیستم منطقه گردند، در این صورت به آسانی از طریق آب، گیاه، خاک وارد زیست بوم منطقه می شوند، که می تواند آثار سوئی در آن ها برجای گذارد. در نتیجه نمونه برداری از خاک های در امتداد دو حوضه آبریز الله لوچای (حوضه زهکشی معدن) و انگوران چای (حوضه زهکشی مجاور معدن)، جاده اصلی معدن به دندی و نقاط شاهد که هیچ گونه ارتباطی با یکدیگر ندارند بطور تصادفی و برای جلوگیری از تاثیرات سطحی، از عمق 20 سانتی متری جهت بررسی کمیت و کیفیت پراکندگی فلزات برداشت شد و نه عنصر سرب، روی، کادمیم، نیکل، مس، کروم، کبالت، آهن و آرسنیک آنالیز شدند و تحلیل نتایج حاصله از آنالیز نمونه ها توسط برنامه gis مشخص شد، غلظت فلزات سنگین موجود در نمونه های خاکی که در مسیر حوضه زهکشی معدن قرار دارند به مراتب بیشتر از حوضه مجاور معدن می باشد که هیج گونه ارتباطی با حوضه زهکشی معدن ندارد، همین طور کاهش غلظت با افزایش فاصله از معدن نشانگر آلودگی منطقه در اثر فعالیت های صنعتی می باشد. در جهت رفع این آلودگی ها روش هایی همچون خنثی سازی با آهک، تبادل یونی، استفاده ار پوشش گیاهی، ته نشینی به صورت سولفید و ... پیشنهاد می شود تا از میزان آلودگی خاک منطقه کاسته شود.

محدوده مطالعاتی دشت رشکان در حاشیه جنوب غربی دریاچه ارومیه قرار گرفته است. این محدوده از نظر زمین شناسی در زون سنندج – سیرجان قرار گرفته است. به منظور تعیین کیفیت آب های زیرزمینی محدوده مطالعاتی رشکان، از آنالیزهای شیمیایی 11 نمونه آب های زیرزمینی، در شهریور ماه سال های 91 و 92 استفاده گردید. این آنالیزها در آزمایشگاه های شرکت سهامی آب منطقه ای استان آذربایجان غربی اندازه گیری شده و شامل پارامترهای ec، tds، ph، کاتیون های اصلی و آنیون های اصلی می باشد. به منظور تعیین مشخصات شیمیایی آبخوان، نقشه های پهنه بندی با استفاده از نرم افزار gis 9.3 ترسیم و بررسی گردید. نقشه های پهنه بندی نشان داد که تمرکز و تغلیظ املاح در قسمت های میانی و بخشی از جنوب دشت بیشتر از سایر قسمت هاست، که دلیل این امر برداشت آب های زیرزمینی و افت سطح آب می باشد. کیفیت آب های زیرزمینی برای مصارف شرب در منطقه داش آغل و دیزج دول3 در رده نامناسب، و برای سایر مناطق در رده خوب تا قابل قبول قرار دارند. از نظر کشاورزی، آب های اغلب نمونه ها در کلاس c2s1 و c3s1 قرار دارند، که برای آبیاری مناسب هستند. بررسی نمودار کموگراف در محدوده رشکان، بیانگر افزایش هدایت الکتریکی در طی دهه های اخیر و افزایش شوری آب های زیرزمینی می باشد. افت سطح آب های زیرزمینی به دلیل برداشت از سفره های آب زیرزمینی و کاهش بارندگی در سال های اخیر و نیز وجود واحدهای تبخیری و تخریبی فرسایش پذیر در محدوده مطالعاتی رشکان، باعث کاهش کیفیت این آب ها شده است.

جهت بررسی کیفیت آب سد مهاباد و سرشاخه های اصلی آن، پارامترهای ph، eh، ec، tds، th، ta، دما، شوری و غلظت کاتیون ها و آنیون های اصلی آب و برخی از عناصر فلزی و سنگین اندازه گیری شد. برای این منظور تعداد 5 نمونه آب برای تجزیه شیمیایی کاتیون ها و آنیون های اصلی آب و 11 نمونه آب برای تجزیه برخی از عناصر فلزی و سنگین از محل ایستگاه های طراحی شده نمونه برداری شدند. بر اساس نتایج تجزیه های شیمیایی و مقایسه با مقادیر مجاز اشاره شده در استانداردهای بین المللی، غلظت کاتیون و آنیون های اصلی آب و مقادیر پارامترهای فیزیکوشیمیایی نمونه های آب محدوده مورد مطالعه در دامنه مقادیر مجاز تعیین شده قرار گرفتند. این بررسی ها همچنین نشان داده است که بیشتر نمونه-های آب سرشاخه های بالادست از نظر شرب تمامی نمونه های آب ایستگاه ها از نظر cd و در مواردی از نظر pb دارای آلودگی می باشند و بر اساس میزان سختی کیفیت تقریبا قابل قبول تا مناسبی دارند. بیشترین غلظت کل فلزات اندازه گیری شده در نمونه های آب محدوده مورد مطالعه مربوط به عناصر cd و pb با مقادیر به ترتیب ?g/l130 و ?g/l5/34 در ایستگاه kdt3 است که در مقایسه با استاندارد who به ترتیب 26 و 5/3 برابر حد مجاز می باشند. آلودگی cd و pb در ایستگاه kdt3 می تواند هم منشا انسان زاد (فاضلاب روستاهای بالادست) و هم زمین زاد (کانی سازی ) داشته باشد. علاوه بر این، کیفیت آب از نظر آبیاری در طبقه c2s1 (شوری پایین) و کیفیت مناسب برای مصارف کشاورزی واقع شده است. نمودار پایپر نیز نشان می دهد که نوع (تیپ) آب های منطقه از نوع بی کربناته – کلسیک است. استانداردهای بین المللی نشان می دهد که تمام نمونه های آب محدوده دارای مقادیر بالای سختی-کل و تمایل به رسوبگذاری کربنات کلسیم هستند در نتیجه این آب نیاز به نرم کردن قبل از مصرف دارند و نمونه های kbt6 و w7 خاصیت خورندگی نیز در مصارف صنعتی دارند. کیفیت آب آشامیدنی برای دام از نظر تمام عناصر مورد تجزیه به جز کادمیوم مناسب می باشند. براساس میزان ph و محتوای فلزی آب اکثر نمونه های آب برداشت شده در محدوده تقریبا خنثی با محتوای فلزی پایین واقع شده اند.

آلایندگی آب های زیرزمینی در سال های اخیر به لحاظ افزایش جمعیت و افزایش تولید فاضلاب و افت سطح آب های زیرزمینی رو به افزایش گذاشته است. این محدوده از نظر زمین شناسی در زون سنندج- سیرجان قرار گرفته است. ضریب خشکی منطقه مورد مطالعه 78/16 می باشد و نشانگر یک اقلیم نمیه خشک است.