نام پژوهشگر: جواد علیپور سیلاب

نقش سیاسی و فرهنگی زرتشتیان در دوره قاجار
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تبریز - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1388
  جواد علیپور سیلاب   جلیل نایبیان

زرتشتیان در دوران اسلامی ایران تا حد یک اقلیت دینی نزول کردند. با ورود دین اسلام به ایران پیروان دین زرتشتی چندین راه پیش رو داشتند : یا به دین اسلام ایمان آوردند ، یا عده ای مهاجرت کردند؛ این گروه به پارسیان هند معروف شدند که کمک های آنان در پیشرفت کار زرتشتیان ایران بسیار موثر افتاد؛و یا گروهی که نمی خواست به اسلام بگرود و نیز در پی آن نبود که وطن آباء و اجدادی خویش را ترک گوید چاره ای نداشت که در سرزمین های دور افتاده و اغلب کویری ساکن شود و بنا به دستورات حکومت اسلامی به مسلمانان جزیه بپردازد و تا حد ممکن خود را با احکام دین جدید سازگار نماید.این سازگاری ابتدا در قالب جامعه سنی و از دوران صفویه در قالب جامعه شیعی صورت عمل بخود گرفت تا دوران حاضر تداوم یافت. روی کار آمدن حکومت قاجاریه در ایران هم زمان بود با تغییراتی عمده در جهان بخصوص اروپا در زمینه هایی چون قانون گرایی ، عدالت ، تامین حقوق فردی و نیز ترقی و پیشرفت ؛ که این تغییرات در دوران ناصر الدین شاه در ایران تاثیر گذار شد و در این میان اقلیت زرتشتی هم بی نصیب نماند. زرتشتیان که تا این زمان وضعیت نامطلوبی داشتند، با شکل گیری انجمن هایی در هند از سوی همکیشان آن ها یعنی پارسیان که خواستار حمایت و کمک آن ها شدند، بتدریج موقعیتشان رو به بهبودی رفت . تشکیل مدارس به لحاظ فرهنگی در پیشرفت زرتشتیان بسیار مفید واقع شدو تشکیل انجمن ها هم به بهبود وضعیت اجتماعی آنان کمک نمود .از سوی دیگر گرایش زرتشتیان به کارهای تجارتی باعث تقویت بنیه مالی آن ها گردید ، بگونه ای که تجار ت خانه های زرتشتیان در دوران قاجار از مهمترین بنگاههای اقتصادی ایران بودند.چون این دوران در ایران مواجه بود با رشد افکار ناسیو نالیستی ، بنابراین زرتشتیان بعنوان بازماندگانِ باستان و یادگار نیاکان مورد توجه جریانات ناسیونالیستی قرار گرفتند . بهائیت موج دیگری بود که زرتشتیان را هر چند بسیار کم تحت تاثیر قرار داد، اما اوج تغییرات در جامعه اسلامی ایران با جنبش مشروطیت بوقوع پیوست و در این دوران اقلیت ها از جمله زرتشتیان موفق شدند که از این حس ((که فرزندان این آب و خاکند )) و امکانات دیگرشان استفاده نموده برای خود نماینده ای در مجلس داشته باشند .