این تحقیق با هدف امکان پرورش جدایه های وحشی pleurotus eryngii در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. در مرحله اول به منظور بررسی اندام زایی جدایه ها، اسپان جدایه ها تهیه و روی بستر کاه گندم به اضافه 10درصد پودر سویا کشت شد. از 20 جدایه مورد مطالعه، 9 جدایه اندام زایی نمود. سرعت رشد خطی جدایه ها روی بستر های کاه گندم و برنج غنی شده با 10، 15 و 20 درصد سویا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین جدایه ها، بستر های مورد مطالعه و سطوح سویای غنی سازی شده وجود داشت. علاوه براین، اثر متقابل جدایه و بستر کاشت و همچنین جدایه با بستر کاشت و سطوح سویا به ترتیب در سطح احتمال یک و پنج درصد معنی دار بود. جدایه ها، در بستر کاه گندم با 10 و 15 درصد سویا از بهترین سرعت رشد برخوردار بودند. کمترین سرعت رشد جدایه ها نیز در بستر کاه برنج با 10 و 15 درصد سویا مشاهده شد. بیشترین سرعت رشد میسلیوم مربوط به جدایه pe-b28روی بستر گندم با 10 و 15 درصد سویا بود. کمترین سرعت رشد میسلیومی نیز در جدایه pe-b40 روی بستر کاه گندم با 20 درصد پودر سویا مشاهده شد. برای تعیین بستر مناسب برای تولید اسپان از چهار بستر ارزن، جو، گندم و سورگوم به صورت خالص و همچنین در ترکیب با خاک ارّه استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارها و همچنین بین جدایه ها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. علاوه براین، اثر متقابل بین تیمارها و جدایه ها نیز در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ها نشان داد که جدایه های مورد مطالعه در تیمار های گندم، ارزن و جو غنی شده با خاک ارّه از بیشترین سرعت رشد برخوردار بودند. باوجوداین، جدایه ها در تیمار های سورگوم، جو و گندم دارای کمترین سرعت رشد بودند. هرسه مرحله آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد.

بررسی تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگرهای مولکولی از گام های اولیه و مهم در برنامه های اصلاحی جو می باشد. در این مطالعه، تنوع ژنتیکی70 لاین جو با استفاده از 68 جفت آغازگر ریزماهواره مورد ارزیابی قرار گرفت و 58 آغازگر الگوی نواری واضح و قابل امتیازدهی تولید کردند. در مجموع، 203 آلل چندشکل شناسایی گردید. تعداد آلل های چندشکل مشاهده شده از 2 تا 15 با میانگین آلل 08/4 به ازای هر جایگاه ژنی متغیر بود. میزان محتوای اطلاعات چندشکلی نیز بین 13/0 و 81/0 با میانگین 46/0 متغیر بود. لاین های جو مورد مطالعه با استفاده از تجزیه خوشه ای به 3 گروه و 6 زیرگروه تقسیم شدند که با نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های هماهنگ اصلی همخوانی داشت. تجزیه واریانس مولکولی، نشان داد که اختلاف معنی داری بین زیرگروه ها وجود دارد. این اختلاف و نتایج گروه بندی لاین ها بر اساس دو روش ذکر شده را تایید کرد. بعلاوه، مقادیر شاخص تنوع ژنتیکی اطلاعات شانون، هتروزیگوتی مورد انتظار و درصد چندشکلی محاسبه شده در زیرگروه ها با یکدیگر مطابقت داشتند. براساس فاصله ژنتیکی نی، میانگین ماتریس فاصله و شباهت به ترتیب 108/0 و 898/0 بود. در این پژوهش، نشانگرهای ssr ارقام مورد مطالعه را به خوبی از یکدیگر تفکیک کنند. تجزیه ارتباط بین 5 صفت وابسته به تحمل به خشکی شامل روز تا خوشه دهی، روز تا پرشدن دانه، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، وزن هزار دانه، عملکرد با نشانگرهای ریزماهواره انجام شد و 38 نشانگر مثبت شناسایی گردید. همچنین، در تجزیه های تکمیلی مشخص گردید که هیچکدام از این نشانگرها، نشانگر مثبت کاذب (fpm) نبودند. شناسایی نشانگرهای مثبت می توانند شناسایی ارقام جو مقاوم به خشکی را تسهیل کرده و موجب صرفه جویی در وقت، هزینه و نیروی انسانی گردند.

برای بررسی تنوع ژنتیکی 70 لاین از 54 نشانگر ریزماهواره استفاده شد. در کل 202 آلل، با میانگین 81/3 آلل به ازای هر نشانگر شناسایی و متوسط pic برای کلیه نشانگرها 485/0 محاسبه گردید. مقادیر شاخص تنوع ژنتیکی اطلاعات شانون (289/0 تا 361/0) با تنوع ژنی یا هتروزیگوتی مورد انتظار (188/0 تا 239/0) در زیرگروه ها تطابق داشت. بر اساس فاصله ژنتیکی نی، میانگین ماتریس فاصله و میانگین ماتریس شباهت به ترتیب 124/0 و 884/0 بدست آمد. بر اساس نتایج، نشانگرهای ریزماهواره چندشکلی بالایی در لاین های جو نشان دادند. بنابراین ابزار مفیدی برای بررسی-های مولکولی و دسته بندی لاین ها هستند. لذا، از تجزیه خوشه ای به روش upgma، تجزیه به مولفه های هماهنگ اصلی و تجزیه واریانس مولکولی بر اساس داده های ریزماهواره برای گروه بندی و بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها استفاده گردید. نمودارهای حاصل از هر دو روش، گروه بندی مشابهی را نشان دادند. لاین ها به 3 گروه و 7 زیرگروه طبقه بندی شدند. همچنین، تنوع ژنتیکی مطلوبی در درون و بین زیرگروه ها وجود داشت که این بررسی گامی اولیه برای آغاز یک برنامه اصلاحی روی مواد گیاهی مورد نظر می باشد.

استفاده از ضایعات به عنوان ماده اولیه بستر کشت قارچ یکی از راه های مناسب ارتقای کیفی این مواد می باشد. بنابراین، این آزمایش به منظور بررسی سرعت رشد میسلیوم قارچ شاه صدف (pleurotus eryngii) جدایه se06 روی ضایعات کاه ذرت غنی شده با 10، 20 و 30 درصد پودر سویا و 10، 20 و 30 درصد خاک ارّه در دماهای 20، 23 و 26 درجه سانتیگراد صورت گرفت. این آزمایش در 3 تکرار وبه صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین تیمار ها، مکمل های غذایی و همچنین دماهای موردمطالعه وجود داشت. علاوه بر این، اثر متقابل بین بستر های کشت (ضایعات) با مکمل های غذایی، همچنین بستر های کشت با دماهای مورد مطالعه و نیز مکمل های غذایی با دما های مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بر اساس مقایسه میانگین داده ها به روشs.n.k بستر های مورد مطالعه به2 گروه تقسیم شدند به طوری که تیمار های کاه گندم و برگ خرما در گروه اول و دو تیمار کاه برنج و کاه ذرت در گروه دوم قرار گرفتند. بر اساس مقایسه میانگین داده ها، سریع ترین سرعت رشد میسلیوم جدایه مورد مطالعه، در بستر برگ خرما و کاه گندم به ترتیب با 32/5 و 28/5 میلیمتر در روز اتفاق افتاد. همچنین کمترین سرعت رشد میسلیوم نیز در بستر کاه برنج و کاه ذرت با رشد میسلیومی 01/5 مشاهده شد. بر اساس مقایسه میانگین مکمل های غذایی مورد مطالعه نیز در 5 گروه قرار گرفتند. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که سریع ترین سرعت رشد میسلیوم جدایه مورد مطالعه، در بستر غنی شده با 10 درصد پودر سویا با میزان رشد میسلیومی 03/6 میلیمتر در روز اتفاق افتاد. همچنین تیمار شاهد (بدون مکمل) و تیمار غنی شده با 20 درصد پودر سویا نیز به ترتیب با میزان رشد میسلیومی 63/5 و 55/5 از رشد خوبی برخوردار بودند. در تیمارهای غنی شده با 20 و 30 درصد خاک ارّه نیز به ترتیب با میزان رشد 66/4 و 52/4 میلیمتر در روز کمترین میزان رشد میسلیومی مشاهده شد. در مجموع، نتایج نشان داد که بین تیمار 10 درصد پودر سویا با سایر تیمار ها اختلاف معنی دار در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. باوجوداین، اختلاف معنی داری بین تیمار 20 درصد سویا با شاهد، تیمار های 10 و 20 درصد خاک ارّه و تیمارهای 20 و 30 درصد خاک ارّه اختلاف معنی دار مشاهده نشد. با توجه به نتایج فوق در کل می توان چنین استنباط کرد که استفاده از مکمل پودر سویا در مقایسه با خاک ارّه برای غنی سازی بستر های کشت بهتر بوده و علاوه براین استفاده از سطوح پایین مکمل پودر سویا رشد میسلیومی بهتری را القا می کند. بر اساس مقایسه میانگین همچنین دماهای مورد مطالعه در 3 گروه قرار گرفتند. نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین دماهای 20، 23 و 26 درجه سانتیگراد وجود داشت. بر اساس مقایسه میانگین داده ها، رشد میسلیومی قارچ مورد مطالعه در دمای 26 درجه سانتیگراد با میانگین رشد 49/5 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد و در دمای 20 درجه سانتیگراد با میانگین 88/4 میلیمتر در روز از کمترین میزان رشد برخوردار بود. نتایج همچنین نشان داد که بین تیمار 26 درجه سانتیگراد با سایر دماها اختلاف معنی داری وجود داشت. و نیز بین تیمار 23 و 20 درجه سانتیگراد نیز اختلاف معنی دار وجود داشت. بررسی اثرات متقابل نشان داد که کلیه اثرات متقابل در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بررسی اثر متقابل بین بستر کاشت و مکمل های مورد استفاده نشان داد که بیشترین سرعت رشد میسلیوم مربوط به بستر برگ خرما غنی شده با 10 درصد پودر سویا با میانگین 61/6 میلیمتر در روز بود. همچنین بستر کاه گندم شاهد (بدون مکمل ) نیز با میانگین 35/6 میلیمتر در روز از رشد میسلیومی بالایی برخوردار بود. باوجوداین، کمترین میزان رشد میسلیوم در بستر کاه ذرت غنی شده با 30 درصد پودر سویا مشاهده شد. اثر متقابل بین مکمل های مورد استفاده با دماهای مورد استفاده نشان داد که بیشترین سرعت رشد میسلیوم مربوط به بستر غنی شده با 10 درصد پودر سویا و در دمای 26 درجه سانتیگراد با میانگین 83/6 میلیمتر در روز بود. همچنین بستر غنی شده با 20 درصد پودر سویا و شاهد نیز با رشد میسلیومی به ترتیب برابر با 25/6 و 5.88 میلیمتر در روز و در دمای 26 درجه سانتیگراد نیز از سرعت رشد مطلوبی برخوردار بودند. با وجوداین در مکمل 30 درصد پودر سویا در دمای 20 درجه سانتیگراد با میانگین 45/4 میلیمتر در روز و مکمل 30 درصد خاک ارّه در دمای 23 درجه-سانتیگراد با میانگین 42/4 میلیمتر در روز کمترین سرعت رشد میسلیوم مشاهده شد. اثر متقابل بین کاه-های مورد استفاده با دماهای مورد استفاده نیز نشان می دهد که بیشترین سرعت رشد میسلیوم در بستر کاه گندم در دمای 26 درجه سانتیگراد با میانگین 02/6 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد و بستر کاه برنج در دمای 20 درجه سانتیگراد با میانگین 51/4 میلیمتر در روز از کمترین میزان رشد برخوردار بودند. بررسی اثرات متقابل بین بسترکشت، مکمل های غذایی و دماهای مورداستفاده بیانگر وجود اختلاف معنی دار در سطح احتمال یک درصد بین آنها بود. بالاترین میزان رشد در دمای 20 درجه سانتیگراد در بستر برگ خرما (شاهد) و برگ خرمای غنی سازی شده با 10 درصد پودرکنجاله سویا به ترتیب با میانگین 38/6 و 33/6 میلیمتر در روز و کمترین میزان رشد میسلیوم در بستر کاه ذرت غنی شده با 30 درصد پودرکنجاله سویا با میانگین 60/3 میلیمتر در روز مشاهده شد. در دمای 23 درجه سانتیگراد بستر برگ خرما غنی شده با 10 درصد پودرکنجاله سویا با میانگین 90/ 6 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد میسلیوم و بستر برگ خرما غنی شده با 30 درصد خاک ارّه با میانگین 98/3 میلیمتر در روز از کمترین میزان رشد برخوردار بود. همچنین جدایه موردمطالعه در دمای 26 درجه سانتیگراد در بسترکاه گندم (شاهد) با میانگین 44/7 میلیمتر در روز بالاترین میزان رشد میسلیوم و در بستر برگ خرما غنی شده با 30 درصد پودرکنجاله سویا با میانگین 81/3 میلیمتر در روز کمترین میزان رشد میسلیوم را نشان داد.

چکیده: تولید اسپان پایه و اساس صنعت تولید قارچ بوده و عامل مهمی در پرورش قارچ در سراسر جهان به شمار می آید. بنابراین در این مطالعه، آزمایشهایی به منظور تعیین بهترین بستر برای تولید اسپان قارچ های صدفی با استفاده از دانه های گندم، جو، جو پوست کنده، ذرت وارزن و خاک اره و پودر کنجاله سویا به عنوان مکمل های غذایی با نسبتهای 10، 20 و 30 درصد انجام گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. با توجه به جدول تجزیه واریانس اختلاف معنی داری بین تیمارهای مختلف و اثر متقابل آنها در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد. باوجوداین، اثر متقابل دانه غلات و قارچ معنی دار نبود. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که تیمار جو پوست کنده با رشد میسلیومی 67/10میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد میسلیومی برخوردار بود و بعد از آن، ارزن و گندم به ترتیب با رشد میسلیومی 90/9 و 79/9 میلیمتر در روز از بهترین رشد برخوردار بودند. در تیمار ذرت با رشد میسلیومی 11/9 میلیمتر در روز کمترین میزان رشد مشاهده شد. باوجوداین، بین تیمار جو پوست کنده با سایر تیمارها اختلاف معنی داری وجود داشت. علاوه بر این، تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین بسترهای غنی سازی شده وجود داشت. براساس مقایسه میانگین داده ها به روش توکی، تیمارهای اعمال شده در چهار گروه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین تیمار شاهد (فاقد مکمل) و بقیه ی تیمار ها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت به طوری که قارچهای مورد مطالعه در تیمار شاهد با رشد میسلیومی 34/13 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد و تیمار غنی شده با 20 و 30 درصد سویا به ترتیب با رشد میسلیومی 51/7 و 13/6 میلیمتر در روز از پایین ترین میزان رشد برخورار بودند. در تیمار غنی سازی شده با خاک ارّه نیز تیمار 10 درصد با 52/11 میلیمتر در روز از بالاترین میزان رشد نسبت به تیمارهای 20 و 30 درصد برخوردار بود. در مجموع، رشد میسلیومی سریع-تری در بسترهای غنی شده با خاک ارّه نسبت به پودر کنجاله سویا مشاهده شد و با افزایش نسبت غنی سازی در هر دو نوع مکمل، میزان رشد میسلیوم کاهش یافت. مقایسه میانگین بین سویه های مورد مطالعه نشان داد که از بین دو گونه قارچ مورد مطالعه، قارچ hypsizygus ulmarius با رشد میسلیومی 84/10 میلیمتر در روز در مقایسه با قارچ p. eryngii با رشد میسلیومی 72/8 میلیمتر در روز از سرعت رشد سریع تری برخوردار بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل نوع بستر و مکمل های مورد استفاده بر رشد رویشی قارچ های مورد مطالعه اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد داشت. براساس مقایسه میانگین داده ها در قارچ pleurotus eryngii تیمارها در 13 گروه قرار گرفتند. در مجموع، مقایسه میانگین داده ها نشان داد که قارچ pleurotus eryngii در تیمار ارزن (غنی نشده) با رشد میسلیومی (51/13 میلیمتر در روز) از سرعت رشد بیشتری نسبت به سایر تیمارها برخوردار بود، در حالی که جو غنی شده با 30 درصد سویا با رشد میسلیومی (72/4 میلیمتر در روز) از کمترین سرعت رشد برخوردار بود. همچنین، براساس مقایسه میانگین داده ها در قارچ hypsizygus ulmarius تیمارها در 19 گروه قرارگرفتند. قارچ hypsizygus ulmarius در تیمار جو پوست کنده (غنی نشده) با رشد میسلیومی (14/17میلیمتر در روز) از بیشترین سرعت رشد و تیمار ارزن غنی شده با 30 درصد سویا با رشد میسلیومی (46/5 میلیمتر در روز) از کمترین سرعت رشد برخوردار بود.

به منظور بررسی تنوع و ساختار ژنتیکی 70 ژنوتیپ بومی، رقم تجاری و لاین اصلاحی جو، 100 جفت آغازگر ریزماهواره مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از 71 جفت آغازگر چندشکل، 290 آلل با دامنه 2 تا 15 و میانگین 08/4 آلل به ازای هر جایگاه ریزماهواره در ژنوتیپ های مورد بررسی تکثیر گردید. میانگین تنوع ژنی، میزان اطلاعات چندشکلی (pic) و فراوانی آلل شایع به ترتیب 42/0، 38/0 و 68/0 محاسبه گردید. برای تجزیه واریانس مولکولی ژنوتیپ های مورد مطالعه به دو گروه لاین های بومی و ارقام تجاری به همراه لاین های پیشرفته اصلاحی تقسیم شدند. نتایج نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی قابل قبول در بین دو گروه مورد مطالعه بود. همچنین سهم بیشتر واریانس درون گروهی (88?) در تبیین واریانس مولکولی کل بیانگر تنوع ژنتیکی بالا در درون گروه های تفکیک شده بود. واریانس مولکولی درون گروه ها تفاوت زیادی با یکدیگر نداشت و مقادیر برای ژنوتیپ های بومی و لاین های تجاری-اصلاحی به ترتیب برابر با 47/28 و 99/29 بود. شاخص تنوع ژنی نی و شاخص اطلاعات شانون برای گروه لاین های بومی به ترتیب 4/0 و 75/0 و برای گروه لاین های تجاری 39/0 و 7/0 برآورد شد که مبین وجود تنوع ژنتیکی قابل قبول در هر دو گروه می باشد. در تجزیه به بردارهای اصلی سه بردار اول در مجموع 57/76 درصد از کل واریانس مولکولی بین ژنوتیپ ها را تبیین کردند. نمودار پراکنش حاصل از دو بردار اول نشان دهنده پراکنش بالای افراد در درون و تفکیک نسبی گروه های مذکور بود که در کل وجود تنوع ژنتیکی قابل قبول در بین ژنوتیپ های مورد آزمایش را نیز تأیید کرد. تجزیه خوشه ای با استفاده از الگوریتم minimum evolution و ضریب فاصله jukes-cantor انجام شد. بر این اساس ژنوتیپ های مورد مطالعه به سه گروه اصلی و دو زیرگروه در داخل یکی از گروه ها تقسیم شدند. به طور کلی بر اساس نتایج بررسی های مولکولی تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای بین ژنوتیپ های مورد مطالعه مشاهده شد که از این تنوع می توان در برنامه های اصلاحی به منظور گزینش و تولید لاین های برتر استفاده کرد.

نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده نشان داد که بین سویه ی باکتری در صفت درصد ریشه ی موئین و بین ریزنمونه ی گیاهی و مدت زمان هم کشتی برای صفت میانگین تعداد ریشه ی موئین اختلاف معنی داری وجود داشت. در بین سویه های باکتری، سویه a4 بیشترین درصد ریشه موئین (83/45%) را تولید کرد. همچنین، ریزنمونه ی برگ با میانگین 81/2 در مقایسه با ریزنمونه ی دمبرگ با میانگین 76/1 و مدت زمان هم کشتی 48 ساعت با میانگین 03/3 نسبت به مدت زمان هم-کشتی 72 ساعت با میانگین 54/1 میانگین تعداد ریشه ی موئین بیشتری را دارا بودند. در بین ترکیب های تیماری مختلف، سویه a4 و مدت زمان هم کشتی 48 ساعت با میانگین 56/54% بیشترین درصد ریشه زایی موئین را به خود اختصاص داده بود. بررسی رشد ریشه های موئین نشان داد که تیمار ریشه ها با امواج فراصوت به مدت زمان 30 ثانیه سبب افزایش وزن تر و خشک ریشه های حاصل از سویه 11325 در مقایسه با تیمار شاهد (بدون محرک) شد. در حالی که تیمار متیل جاسمونات به میزان 100 میکرومولار، وزن خشک ریشه را نسبت به شاهد کاهش داد.

به منظور بررسی سرعت رشد رویشی قارچ های صدفی (pleurotus spp.) روی محیط های کشت عصاره دانه های غلات 2 آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. در آزمایش اول، به منظور ارزیابی تأثیر ph بر سرعت رشد رویشی قارچ های pleurotus eryngii، p. ulmarius و p. florida از سطوح مختلف ph (5، 5/5، 6، 5/6 و 7) و محیط های کشت عصاره دانه های غلات (گندم، جو، چاودار، سورگوم، ذرت و ارزن) استفاده شد. پس از مایه زنی، محیط های کشت در دمای 2±25 درجه سانتیگراد در شرایط تاریکی قرار گرفتند و رشد رویشی آنها به صورت روزانه (میلیمتر در روز) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد قارچ های مورد مطالعه در ph 5/6 و 7 محیط های کشت تهیه شده به جز ارزن و ذرت از سرعت رشد رویشی بیشتری برخوردار بودند. در آزمایش دوم، به منظور ارزیابی تأثیر ملاس در رشد رویشی از سطوح 2، 4 و 6 گرم در لیتر در محیط های کشت عصاره غلات استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطح ملاس در تمامی تیمار ها سرعت رشد رویشی نیز افزایش یافت. بعلاوه، به منظور بررسی تأثیر ویتامین های گروه b بر سرعت رشد رویشی قارچ های مورد مطالعه روی محیط کشت عصاره گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. در این آزمایش، ویتامین های بیوتین (b7)، تیامین (b1)، پیرودوکسین (b6) و نیکوتینیک اسید (b3) در غلظت های 0، 250، 500 و 750 میلی گرم در لیتر به محیط های کشت اضافه شدند. نتایج نشان داد که در قارچ p. eryngii با افزایش سطح ویتامین ها، سرعت رشد رویشی افزایش یافت و بیشترین میزان رشد در غلظت 750 میلی گرم در لیتر بیوتین مشاهده شد. باوجوداین، در p. florida بیشترین سرعت رشد رویشی در غلظت 250 میلی گرم در لیتر ویتامین تیامین حاصل شد و میزان رشد با افزایش سطح ویتامین ها، کاهش یافت. از سوی دیگر، در p. ulmarius نیز با افزایش غلظت ویتامین ها سرعت رشد رویشی کاهش یافت. علاوه بر این، ویتامین نیکوتینیک اسید در p. florida و p. ulmarius کمترین میزان رشد رویشی را القاء نمود.

ضایعات کشاورزی و صنعتی می توانند به عنوان یک منبع غنی از مواد لیگنوسلولزی به کار گرفته شوند. استفاده از این ضایعات علاوه بر ممانعت از آلودگی محیط زیست، موجب استفاده بهینه از آنها خواهد شد. با توجه به افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به تامین پروتئین، عناصر معدنی و نیز ویتامین های مورد نیاز از یک و افزایش قیمت نهاده های تولید از سوی دیگر، هدف از این تحقیق، بررسی امکان پرورش قارچ شیتاکه روی ضایعات مختلف کشاورزی در راستای تولید قارچهایی با کیفیت بالا و انتخاب بهترین بستر از بین ضایعات مختلف کشاورزی می باشد. از این رو، تحقیق حاضر به منظور ارزیابی سرعت رشد رویشی و امکان تولید اندام بارده قارچ شیتاکه روی ضایعات مختلف کشاورزی انجام شد. برای ارزیابی سرعت رشد رویشی از بسترهای کاه گندم، برنج، جو، ارزن و ضایعات سویا و برای ارزیابی امکان تولید قارچ شیتاکه از بسترهای کاه گندم، جو و ارزن استفاده شد. همچنین از کنجاله سویا و خاک ار?ه به عنوان مکمل در بسترهای کشت استفاده گردید. برای این منظور پس از جمع آوری ضایعات مختلف کشاورزی، ضایعات به قطعات 1 تا 2 سانتیمتری خرد شدند. سپس به مدت یک شبانه روز در آب خیسانده شده و در نهایت در داخل لوله های آزمایش جهت بررسی رشد رویشی و در داخل کیسه های پلاستیکی جهت ارزیابی امکان تولید قارچ پر شده و پس از استریل کردن در اتوکلاو، عمل مایه زنی صورت گرفت. پس از آغاز رشد میسلیوم، اندازه گیری سرعت رشد هر روز صورت گرفته و تا رسیدن میسلیوم به انتهای لوله ادامه یافت.به منظور بررسی امکان تولید قارچ، پس از ظهور قارچ ها و رسیدن اندازه آنها به حد قابل برداشت، عمل برداشت صورت گرفت، به طوری که پس از برداشت قارچ ها وزن تر و در نهایت، عملکرد و کارآیی بیولوژیکی محاسبه گردید. بررسی اثر متقابل بستر کاشت و مکمل در سطح احتمال %1 معنی دار بود. به طوری که تغییرات اثر متقابل، تغییر از نوع ترتیب بود. نتایج نشان داد که بیشترین سرعت رشد رویشی در بستر کاه جو غنی شده با 10 درصد پودرکنجاله سویا (1/5 میلیمتر در روز) اتفاق افتاد. باوجوداین، کمترین میزان رشد در بستر کاه برنج غنی شده با 30 درصد پودر کنجاله سویا (6/1 میلیمتر در روز) مشاهده شد. در مجموع، در تمامی تیمارها میزان رشد رویشی با افزایش سطح کنجاله سویا، کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین کارآیی بیولوژیکی به ترتیب روی بسترهای سویای غنی شده با 10 درصد خاک ار?ه (25/85%)، کاه جو (74/84%) و گندم غنی شده با 20% مکمل خاک ار?ه (01/84%) و کمترین کارآیی بیولوژیکی روی بستر کاه گندم (81/26%) مشاهده شد. علاوه براین، بیشترین وزن تر و عملکرد و در کاه جو (به ترتیب56/121گرم و %31/24) اتفاق افتاد. باوجوداین، کمترین وزن تر و عملکرد در کاه گندم (به ترتیب به میزان 72/26 گرم و %34/5 ) مشاهده شد. در مجموع، نتایج نشان داد که کارایی بیولوژیک در کاه جو و گندم با افزایش سطح خاک ارّه، افزایش یافت. باوجوداین، بسترهای غنی سازی شده با کنجاله سویا در تولید اندام بارده شکست خوردند.

به¬ منظور بررسی سرعت رشد رویشی قارچ شیتاکه روی محیط های کشت عصاره دانه های غلات 5 آزمایش مختلف انجام شد. آزمایش اول، به¬صورت طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار با سطوح مختلف ph ( 5/4، 5 و 5/5) و محیط های کشت عصاره دانه های غلات (گندم، جو، چاودار، سورگوم، ذرت و ارزن) انجام گرفت. پس از مایه زنی، محیط های کشت در دمای 2±25 درجه سانتیگراد در شرایط تاریکی قرار گرفتند و رشد رویشی آنها به صورت روزانه (میلیمتر در روز) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که قارچ مورد مطالعه در تیمار سورگوم با 5/4ph= از بالاترین میزان رشد میسلیومی (4/10 میلیمتر در روز) برخوردار بود. به منظور ارزیابی تأثیر ملاس چغندر قند در رشد رویشی از سطوح صفر، 1،2 و 3 گرم در لیتر در محیط های کشت عصاره غلات آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک¬های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش سطح ملاس در تمامی تیمار ها سرعت رشد رویشی کاهش یافت. به منظور ارزیابی تأثیر ویتامین های گروه b بر سرعت رشد رویشی قارچ های مورد مطالعه روی محیط کشت عصاره سورگوم و گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. در این آزمایش، ویتامین های بیوتین (b7)، تیامین (b1)، پیرودوکسین (b6) و نیکوتینیک اسید (b3) در غلظت های0، 25/0، 5/0، 75/0 و 1 میلی گرم در لیتر به محیط های کشت اضافه شدند. عصاره سورگوم غنی¬شده با 25/0 میلی¬گرم در لیتر تیامین ((b1 بالاترین میزان رشد میانگین (9/12 میلیمتر در روز) را موجب شد. در آزمایش بعدی 25/0 میلی¬گرم در لیتر ویتامین¬ها به عصاره سورگوم و گندم آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که عصاره گندم غنی شده با ترکیب ویتامین¬ها پایین¬ترین میزان رشد را القا کرد (57/10 میلیمتر در روز). در نهایت به منظور ارزیابی تأثیر تنظیم کننده¬ها بر سرعت رشد رویشی شیتاکه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. در این آزمایش تنظیم کنندهای (iaa)، (naa)، (ga3) و 2-4-d در غلظت¬های 0، 1/0، 1، و 10 میلی¬گرم در لیتر به محیط¬های کشت اضافه شدند.در این مطالعه،بالاترین میزان رشد در عصاره سورگوم غنی شده با ا میلی¬گرم در لیتر 2,4-d (1/15 میلیمتر در روز) مشاهده شد. از سویی دیگر، به منظور بررسی تاثیر نوع بسترکشت (نسبت¬های مختلف گندم، جو و ارزن) بر عملکرد، کارایی بیولوژیکی، وزن تر و خشک قارچ شیتاکه آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که کاه گندم (%100)، بیشترین عملکرد (%46/18)، کارایی بیولوژیکی (%37/96)، وزن تر (25/182 گرم) و وزن خشک (8/16 گرم) را القا نمود.

قارچ خوراکی دکمه¬ای (agaricus bisporus) به دلیل ارزش غذایی و دارویی دارای اهمیت زیادی است. این قارچ در مراحل رشدی خود در معرض بسیاری از عوامل بیماری¬زا و آفات قرار می¬گیرد. به دنبال مشاهده برخی علایم ناشی از قارچ¬های بیماری¬زا روی قارچ خوراکی، مراکز پرورش و تولید قارچ خوراکی دکمه¬ای در استان اردبیل در سال های 91 و 92 مورد بازرسی و نمونه¬برداری قرار گرفتند. پس از جداسازی و خالص¬سازی، 72 جدایه قارچی به دست آمد و با استفاده از کلیدهای شناسایی و مقالات و منابع معتبر تا حد گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. از بین این جدایه¬ها، 35 جدایه متعلق به جنس lecanicillium، 21 جدایه متعلق به جنسtrichoderma ، 12 جدایه متعلق به جنسmycogone و 4 جدایه متعلق به جنس cladobotryium بودند که به ترتیب عامل ایجاد بیماری¬های حباب خشک، کپک سبز، حباب تر و تار عنکبوتی روی قارچ¬های خوراکی هستند و این عوامل برای اولین بار از استان اردبیل گزارش می¬شوند. نتایج بررسی¬ها نشان داد که بیشترین عامل خسارت¬زا در استان اردبیل بیماری حباب خشک و کمترین آن بیماری تار عنکبوتی می¬باشد. همچنین نتایج به¬دست آمده نشان داد که در مناطق مختلف استان، عامل بیماری کپک سبز شیوع بالایی را از خود نشان می¬داد، در حالی¬ که قارچ عامل بیماری حباب خشک پراکنش نسبتا یکنواختی را از نظر تنوع گونه در مناطق مختلف استان نشان داد. همچنین یافته¬های این تحقیق مشخص کرد که بیماری حباب تر در مناطق سردسیر شیوع بالاتری نسبت به مناطق گرمسیری دارد. این نتایج، اطلاعات مفیدی را برای پیشگیری و کنترل بیماری¬های قارچی در واحدهای تولیدی قارچ خوراکی در استان فراهم می¬کند تا بتوان در جهت افزایش تولید و بهره¬وری این محصول مهم اقدامات موثری را انجام داد.

به منظور بررسی تاثیر تنش آبی بر روی برخی لاین¬های گندم دوروم، آزمایشی با استفاده از 20 لاین گندم دوروم به صورت طرح کرت¬های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. به این ترتیب که فاکتورهای اصلی سطوح تنش شامل سطح شاهد (بدون تنش)، 40 درصد تخلیه مجازآب قابل نگهداری و 70 درصد تخلیه مجاز آب قابل نگهداری بود و فاکتور فرعی ژنوتیپ ¬در نظر گرفته شد. همچنین با استفاده از فن sds-page و الکتروفورز پروتئین¬ها، پروتئین محلول در آب و نمک و پروتئین دارای وزن مولکولی بالا (hmw) استخراج گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده¬ها نشان داد که بین لاین¬های مورد مطالعه در سطوح مختلف تنش اختلاف معنی¬دار وجود دارد. همچنین، با استفاده از نتایج تجزیه به عامل¬ها و تجزیه خوشه¬ای، لاین¬های حساس و مقاوم به تنش آبی شناسایی شدند. همچنین، مشخص گردید شاخص¬های sti، mp و gmp با توجه به همبستگی مثبت و معنی¬داری که نشان دادند معیارهای مناسبی برای شناسایی لاین¬های متحمل به تنش هستند. در خصوص نتایج تجزیه مولکولی پروتئین¬های مورد بررسی هم فاصله ژنتیکی بین لاین¬ها به دست آمد. همچنین نتایج تجزیه خوشه-ای در مورد پروتئین¬های محلول در آب و نمک و پروتئین دارای وزن مولکولی بالا (hmw)، با نتایج تجزیه به مولفه¬های هماهنگ اصلی تا حدود زیادی مطابقت داشت و گروه¬بندی حاصل از تجزیه خوشه¬ای را تائید کرده و توانست لاین¬ها را به خوبی از هم تفکیک نماید.

استفاده صح?ح از گ?اهان دارو?ـ? نیازمند بـه وجـود اط?عات دق?ق و عمل? است. فن بارکد گذاری dna براساس مطالعه و بازسازی روابط خویشاوندی بین موجودات زنده در سطوح مختلف رده بندی (گونه، جنس، خانواده، راسته و ...) با استفاده از داده های توالی می باشد، باوجود این با افزایش تعداد ژن های مورد مطالعه، فهم واقع بینانه تری از روابط خویشاوندی در سطوح مختلف رده بندی حاصل می گردد. این فن برای شناسایی ده گیاه دارویی (ثعلب، بابونه، خاکشیر، سوسن چلچراغ، کاسنی، درمنه، شیرین بیان، پونه سا، بارهنگ، بومادران) جمع آوری شده از استان اردبیل استفاده شد. استخراج dna به روش تغییر یافته ctab انجام گرفت و pcr با آغازگرهای طراحی شده بر اساس بارکدهای کلروپلاستی rbcl، trnh-psba، matk و بارکد هسته ای its انجام شد. سپس محصول pcr خالص سازی شده و تعیین توالی گردید. به منظور ارزیابی سطح توانایی هر مکان بارکد در تفکیک گونه های گیاهی مورد مطالعه چند توالی دیگر متعلق به همان جنس از پایگاه اطلاعات داده ncbi جمع آوری شد. توالی ها با نمونه های موجود در پایگاه داده ncbi همردیف شده و تحت تجزیه بیوانفورماتیکی قرار گرفتند. بنابراین، بارکد rbcl به دلیل قدرت تفکیک بالا، تعداد snp پایین و جامعیت در اکثر گونه ها، به عنوان بهترین بارکد معرفی شد. با وجود این، بارکدهای its و trnh-psba به دلیل مشکل مرتبط با توالی یابی مستقیم محصول pcr و عدم دسترسی به توالی با کیفیت، به عنوان بارکدهای مکمل شناسایی شدند. بارکد matk به دلیل قدرت تکثیر و توالی یابی پایین برای نمونه های مورد بررسی توصیه نمی شود.

قارچ های خوراکی دکمه ای و صدفی دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند که در مراحل مختلف رشد در معرض بسیاری از عوامل بیماریزا و آفات قرار می گیرند. از میان عوامل بیماریزای قارچی مهم، بیماری های حباب تر mycogone perniciosa)) و حباب خشک (verticillium fungicola) باعث کاهش قابل توجهی در عملکرد می شوند. با توجه به کاهش تمایل به پرورش قارچ خوراکی به دلیل ایجاد بیماری ها در زمان پرورش، منسوخ شدن استفاده از بسیاری از قارچ کش ها در کنترل این بیماری ها و ظهور بیمارگرهای مقاوم، پتانسیل اسانس های گیاهان دارویی برای کنترل این بیماری در شرایط درون شیشه ای مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق، پس از برآورد غلظت های موثر 9 اسانس گیاهی شامل مرزه، نعنا، پونه، اکالیپتوس، سیر، اسطوخدوس، مریم گلی، آویشن کوهی و بومادران، فعالیت ضد قارچی آنها از طریق بازدارندگی از رشد میسلیومی قارچ عامل بیماری حباب تر و خشک و قارچ های خوراکی دکمه ای و شاه صدف به روش ماکرودایلوشن ارزیابی شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار صورت گرفت. از بین اسانس های مورد مطالعه، نعنا و آویشن بیشترین اثر بازدارندگی را به ترتیب بر علیه perniciosa m.و l. fungicolaنشان دادند. براساس ارزش ic50، اسانس های اکالیپتوس و اسطوخدوس برای کنترل m. perniciosaو اسانس سیر و اکالیپتوس برای کنترل l. fungicola در تولید قارچ خوراکی دکمه ای می تواند توصیه گردد. به علاوه، اسانس آویشن کوهی و نعنا برای کنترل قارچ بیماریزای m.perniciosa و آویشن کوهی برای کنترل l. fungicola در کشت قارچ شاه صدف پیشنهاد می گردد.

در این پژوهش مقاومت به سرما براساس شاخصهای مزرعه ای و آزمایشگاهی در تلاقی دیالل 6 رقم کلزا مورد مطالعه قرار گرفته است.