نام پژوهشگر: زهره دیانی نژاد

کالبد شکافی چهار انقلاب رنگی "صربستان، گرجستان، اوکراین و قرقیزستان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1388
  زهره دیانی نژاد   محمد باقر خرمشاد

چکیده در اواخر دهه بیست تقریباً انقلابی در جهان نمی توان سراغ گرفت و در واقع انقلاب ایران آخرین انقلاب شناخته شده قرن گذشته بوده است. اما امروزه در ابتدای قرن حاضر شاهد وقوع تحولاتی بوده ایم که از دیدگاه طراحان نظریه انقلاب آرام یا مخملین، شکل دیگری از انقلاب ها صورت پذیرفته است. با حذف خشونت از انقلاب های کلاسیک، به صورت بندی جدیدی از نظریه انقلاب ها دست می یابیم. هر کشوری مجموعه قوانینی را داراست که همگان به آن عمل می نمایند. تکیه کردن بر این قوانین و اقدام به مبارزه در چارچوب قانون، اساس انقلاب آرام است. توده مردم در این تحولات نقش اساسی دارند. انقلاب با هدایت تعدادی از روشنفکران و اندیشه ورزان با توجه به قانون و با کمترین هزینه صورت می گیرد. مردم بر اساس قانون، اقدام به اعتراض بر علیه حکومت وقت می نمایند و مشی عدم خشونت، شیوه مبارزه مدنی آنهاست. زمینه های گوناگونی در بروز انقلاب های آرام نقش داشته اند. از عمده ترین آن ها می توان نابسامانیهای اقتصادی _ که فساد مالی فزاینده جزئی از آن قلمداد می گردد_ را نام برد. نارضایتی از نظام سیاسی حاکم یکی دیگر از زمینه های بروز این تحولات می باشد که موجب کاهش ضریب ایمنی نظام سیاسی می گردد. در این میان نقش گروه های اپوزیسیون به عنوان رابط داخل و محیط خارجی بسیار حساس و مهم بوده است. الگوهایی که در نمونه های انقلاب های آرام مد نظر قرار دارند عمدتاً برگرفته از نظریه پردازی های اندیشمندان غربی است. یکی از مشهورترین این اندیشمندان جین شارپ نام دارد که کتاب معروف او به نام "از دیکتاتوری به دموکراسی" سر لوحه کار گروه های مخالف دولت در کشورهایی بوده است که مبارزه مدنی و بی خشونتی را در دستور کار خویش قرار داده اند. حمایت های مالی و فکری بنیادها و موسسات خارجی نیز از جمله علل و عواملی است که نقشی اساسی و عمده در بروز تحولات و پیشرفت آنها داشته است. آنچه در نهایت پیشبرد انقلاب را به دست مبارزان سرعت می بخشد فقدان کاربرد زور از قدرت حاکم است که این امر ریشه در ناتوانی طبقه حاکم و شیوه مبارزه مدنی مردم دارد. تحولاتی که منجر به وقوع انقلاب رنگی یا آرام می شود با بحث انتخابات و رویدادهای آن شامل تقلب در انتخابات، اختلال در رای گیری، اعتراض به روند برگزاری انتخابات و ... در ارتباط مستقیم است و انتخابات به عنوان نخستین رویداد قلمداد و عاملی شتابزا در بروز بحران خواهد بود.