نام پژوهشگر: حسین قدیمی
حسین قدیمی محمد بومری
کانسار آهن سه چاهون ( xi ) در حدود 47 کیلومتری شمال شرق بافق در ایالت فلززایی بافق و در خرده قاره ی ایران مرکزی واقع شده است . ایالت فلززایی بافق که از نظر ساختمانی اساساً در حد فاصل گسل پشت بادام در غرب و گسل کوهبنان در شرق گسترش دارد ، شامل کانسارهای متعددی از آهن ، روی و سرب ، منگنز ، اورانیوم ، عناصر نادر خاکی و فسفر می باشد . بعضی از کانسارهای معروف این ایالت عبارتند از : کانسارهای آهن چغارت ، چادرملو ، کانسار سرب و روی کوشک و کانسار اورانیوم ساغند ؛ که این کانسارها استراتی باند بوده و در سازند ریزو در مجموعه ای از سنگ های رسوبی ، دگرگونی و آذرین متعلق به پرکامبرین بالایی- کامبرین واقع شده اند که به طور عمده شامل گدازه ، سنگ های آذرآواری عمدتاً اسیدی ( ریولیت ها ) همراه با واحدهای رسوبی همچون سنگ آهک ، ماسه سنگ ، شیل و واحدهای تبخیری هستند . این مجموعه بر اثر دگرگونی ناحیه ای به رخساره ی شیست سبز تا آمفیبولیت تبدیل شده است و توسط توده های نفوذی از قبیل گرانیتوئیدهای آلکالن و کالک آلکالن و دایک های بازیک کامبرین قطع و دگرسان شده اند . کانسارهای آهن به طور ناپیوسته به وسیله ی سنگ آهک ها ، شیل و ماسه سنگ های مزوزوئیک پوشیده شده اند . کانسار سه چاهون( xi ) در مجاورت و یا داخل سنگ های نفوذی ( گرانیتی و گرانودیوریتی ) واقع شده اند . سنگ های نفوذی و کانسارهای آهن در محدوده ی معدن سه چاهون عمدتاً به وسیله ی آبرفت های کواترنری پوشیده شده اند . به هر حال سنگ های میزبان ، احتمالاً سنگ های گرانیتی و توف های آتشفشانی متعلق به سری ریزو هستند . سنگ های گرانیتی در کانسار سه چاهون عمدتاً گرانودیوریتی و مونزونیتی می باشند و رخنمون های اندک سنگ های آتشفشانی شامل توف آندزیتی و ریولیتی می باشد . علاوه بر این ، سنگ های متعلق به سنوزوئیک به صورت کنگلومرا و ماسه سنگ در مجاورت کانسار رخنمون دارند . از نظر زمین شیمی ، اکثر سنگ های نفوذی و خروجی منطقه ، متعلق به سری ماگمایی کالک آلکالن و محیط ساختاری آن ها ، احتمالاً فرورانش قدیمی است . کانسار سه چاهون ( xi ) از دو نوع کانسنگ کم عیار ( پلاژیوکلاز± کوارتز± فلدسپات پتاسیم دار- مگنتیت ) و کانسنگ پر عیار ( آمفیبول- مگنتیت ) تشکیل شده است و میزان اکسیدهای آن ها از 28 درصد در کانسنگ های کم عیار تا 94 درصد در کانسنگ های پرعیار تغییر می کند . کانسنگ پر عیار بیشتر در قسمت های فوقانی کانسار فراوان بوده و به سمت ژرفا از فراوانی آن کاسته می شود ؛ در مقابل هر چه به سمت عمق پیش می رویم بر کانسنگ کم عیار افزوده می شود . کانه ی اصلی در هر دو نوع کانسنگ مگنتیت است . هماتیت ، همراه با مقادیر کمی کانی های سولفیدی مثل کالکوپیریت و پیریت به صورت رگچه ای و به عنوان فاز تاخیری بعد از تشکیل کانسنگ اصلی در منطقه نیز تشکیل شده اند . از کانی های باطله می توان به اکتینولیت ( کانی غالب است ) ، کلریت ، اپیدوت ، تالک ، فلدسپات ، کلسیت و کوارتز اشاره کرد . از جمله ی دگرسانی هایی که در کانسار سه چاهون قابل مشاهده است می توان به اکتینولیتی شدن ، سیلیسی شدن ، اپیدوتی شدن ، کلریتی شدن و کربناتی شدن اشاره کرد . به نظر می رسد پدیده ی اکتینولیتی شدن قبل از سایر دگرسانی ها در این کانسار اتفاق افتاده باشد . کانسار سه چاهون همانند بقیه ی کانسارهای منطقه ی بافق ، یک کانسار استراتی باند است امّا از چند جهت با این کانسارها متمایز است : 1) مقدار فسفر آن نسبت به کانسارهای چغارت و اسفوردی خیلی پایین است و به نظر می رسد که فسفر در کانسنگ کم عیار و پر عیار این کانسار به یک نسبت تقریباً مساوی وجود داشته باشد و عمده ی نمونه های تجزیه شده دامنه ای زیر ppm 250 نشان می دهند . 2) سنگ میزبان این کانسار بر خلاف بقیه ی کانسارها که خروجی است ، عمدتاً از نوع نفوذی می باشد . 3) مقدار ti و v این کانسار نسبت به سایر کانسارهای منطقه ، بیشتر است . 4) مقدار عناصر خاکی نادر این کانسار نسبت به کانسارهای چغارت و اسفوردی ، خیلی ناچیز است . بیشترین همبستگی مثبت fe2o3 با tio2 بوده و با سایر اکسیدهای عناصر اصلی همبستگی منفی نشان می دهد . به نظر می رسد مقدار عناصر جزئی نظیر مس ، سرب ، روی ، قلع ، کبالت ، کروم ، نیکل ، نقره ، هافنیم ، مولیبدن ، نیوبیوم ، تالیم در این کانسار پایین است . به منظور مطالعه ی توزیع عناصر نادر خاکی در کانسار سه چاهون ، نمونه های متعددی از کانسنگ های مگنتیتی به روش icp-ms در شرکت als-chemex کانادا نیز مورد آنالیز قرار گرفتند که مشخص گردید مگنتیت های سه چاهون از نظر ree ها چندان غنی نیستند . الگوی ree کانسار آهن سه چاهون مشابه با کانسارهای آهن تیپ کیرونا است ، اگر چه مقدار ree آن پایین تر از کانسارهای تیپ کیرونا است . fe ، ni ، v ، cr و ti در کانسنگ آهن سه چاهون مشابه با کانسنگ های آهن آپاتیتی است . کانسارهای آهن آپاتیتی تیپ کیرونا اساساً تحت عنوان کانسارهای تفریق ماگمایی شناخته می شوند .
هادی آفاق زاده خلیل ولی پور
از آنجایی که شبکه های توزیع، سهم بزرگی از تلفات در سیستم های قدرت را شامل می شوند، کاهش تلفات در این شبکه ها یکی از مسایل اساسی در کاهش هزینه های شبکه ی سراسری است. یکی از روش های اساسی در کاهش تلفات شبکه های توزیع، استفاده بهینه از خازن ها می باشد تا علاوه بر کاهش تلفات، پروفیل ولتاژ شبکه نیز بهبود یابد. در این پژوهش مساله خازن گذاری در شبکه های توزیع شعاعی مورد بررسی قرار گرفته است که لازمه آن مدلسازی دقیق پارامترهای شبکه از قبیل مدل بار، مدل کردن خازن و همچنین مدل شبکه می باشد. قیود مختلف در مساله خازن گذاری بررسی شده و توابع هدف مختلفی که در مقالات استفاده شده است مورد بررسی قرار گرفته است. پدیده هارمونیک به عنوان یک عامل موثر در پدیده خازن گذاری بیان شده است، اعوجاج هارمونیکی منابع ولتاژ موجود در شبکه سبب تزریق جریان هارمونیکی مضاعف، افزایش تلفات و بروز پدیده تشدید می شود که به همین منظور در بیان مساله، اعوجاج هارمونیکی منابع ولتاژ در نظر گرفته شده است. در این پژوهش حل مساله جایابی بهینه خازن در شبکه های توزیع شعاعی با استفاده از الگوریتم بهینه سازی دودویی ازدحام ذرات (bpso) صورت گرفته است. مزیت روش bpso نسبت به دیگر روش ها، در نظر گرفتن طبیعت گسسته مساله جایابی است. که در اکثر روش ها مساله به صورت پیوسته در نظر گرفته شده است که این امر سبب کاهش دقت نتایج در تعیین اندازه، محل دقیق نصب خازن ها و عدم همگرایی مساله می شود. در نهایت در این پژوهش که هدف آن خازن گذاری در بخشی از شبکه توزیع شهرستان مشکین شهر است. ابتدا خازن گذاری برروی دو شبکه استاندارد 28 و 69 باسه ieee در سطوح مختلف بار در طول شبانه روز، با هدف کاهش تلفات، بهبود پروفیل ولتاژ و با در نظر گرفتن تاثیر اعوجاج هارمونیکی منابع ولتاژ برروی شبکه انجام یافته و سپس با شناسایی و جمع آوری داده های شبکه توزیع شهرستان مشکین شهر شبیه سازی برروی این شبکه نیز انجام یافته است. که نتایج حاصل موید کارآمدی الگوریتم پیشنهادی است.