کافئین یک آلکالوئید طبیعی متعلق به گروه ترکیبات متیل گزانتین بوده که امروزه در مقادیر مختلف به طور وسیعی مورد مصرف قرار می گیرد. طی دو دهه گذشته، کافئین به عنوان یکی از عوامل خطر ایجاد اختلال در رشد جنین و ناباروری به شمار آمده است. از این رو، این تحقیق با هدف مطالعه اثرات هیستولوژیک و هیستومتریک کافئین بر ساختار بافتی تخمدان طی روند تکامل پس از تولّد موش های صحرایی نژاد ویستار انجام گرفت. برای این منظور، موش های صحرایی مادر طی دوران بارداری و شیردهی از طریق آب آشامیدنی در معرض دوز های پایین و بالای کافئین قرار داده شدند. سپس، تخمدان نوزادان در گروه های مختلف مورد مطالعه در مراحل زمانی مختلف تکامل پس از تولّد از محوطه شکمی خارج و بعد از توزین با کمک ترازوی دیجیتال، در محلول بوئن تثبیت شد. جهت انجام مطالعات میکروسکوپی، پس از آماده سازی نمونه های بافتی، برش های سریال به ضخامت 6-5 میکرومتر تهیه و با روش هماتوکسیلین- ائوزین مورد رنگ آمیزی قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان داد که وزن تخمدان در گروه دریافت کننده دوز بالای کافئین در مقایسه با گروه کنترل در مراحل زمانی مختلف روند تکامل پس از تولّد به طور معنی داری(05/0>p) کاهش نشان داد. تغییرات بافتی در ساختار فولیکول های تخمدانی در گروه های در معرض کافئین مشاهده گردید، به طوری که تعداد فولیکول های آترتیک از 7 روزگی تا 28 روزگی پس از تولّد در هر دو گروه دریافت کننده کافئین به طور معنی داری(05/0>p) افزایش نشان داد. علاوه بر این، کاهش معنی دار(05/0>p) تعداد فولیکول های آغازی در تمام مراحل زمانی پس از تولّد در گروه دریافت کننده دوز بالای کافئین و نیز کاهش معنی-دار(05/0>p) تعداد فولیکول های اولیه و ثانویه از 7 روزگی تا 28 روزگی پس از تولّد و همچنین کاهش معنی دار تعداد فولیکول آنترال در 14 روزگی و 28 روزگی پس از تولّد در هر دو گروه دریافت کننده کافئین نسبت به گروه کنترل مشاهده گردید. همچنین، مساحت نسبی فولیکول های آترتیک و بافت بینابینی در همه مراحل زمانی تکامل پس از تولّد در گروه دریافت کننده دوز بالای کافئین و از 7 روزگی تا 28 روزگی پس از تولد در گروه دریافت کننده دوز پایین کافئین به طور معنی داری(05/0>p) افزایش یافت. بنابراین، نتایج این مطالعه نشان می دهد که مصرف کافئین توسط مادر تکامل ساختار هیستولوژیک و هیستومتریک تخمدان فرزندان را تحت تأثیر قرار داده، موجب کاهش جمعیت فولیکول های تخمدانی شده و از این طریق کارایی تولیدمثلی و میزان باروری فرد را تحت تأثیر قرار می دهد .