مثنوی به عنوان یکی از مهم ترین آثار عرفانی منظوم زبان فارسی از جنبه های مختلف شایست? بررسی است. مولانا در مثنوی بسیار از آیات قرآن بهره گرفته است و یکی از شگردهای مهمّ مولانا در برخورد با آیات قرآن کریم تأویل و تفسیر ذوقی و عاشقان? آن هاست. تأویل در فرهنگ اسلامی و به خصوص در ادب عرفانی، اصطلاحی معروف است که تحت عنوان تفسیر باطنی و یا از ظاهر به باطن رفتن به کار برده می شود. اصولاً اعتقاد به باطن امور در مرکز تفکّر مولاناست؛ به همین دلیل به تأویل توجّهی ویژه دارد. او معتقد است که قرآن کریم دارای باطنی است که در زیر ظاهر الفاظ پنهان است. تأویل آیات قرآن کریم در مثنوی شیوه ای از تفسیرست که باطن را از ورای ظاهر و با معیار عشق و ذوق بیرون می آورد ولی ظاهر را نفی نمی کند. یکی از مهم ترین شرایط تأویل از نگاه او، تأویل خویش است که خودشناسی و تزکی? نفس را ضروری می کند و لازم? آن دوری از هوی و هوس است. دومین و شاید اصلی ترین مولّف? تأویل از نگاه مولانا اثر و نتیج? آن است؛ به این معنی که تأویل باید آدمی را به رحمت خداوند امیدوار کند. موضوع این رساله بررسی تأویل های عاشقان? مولانا از آیات قرآن کریم است که در دو بخش تدوین شده است: بخش اوّل در چهار فصل؛ شامل: مختصری در احوال مولانا، بررسی تأویل و سیر تحوّل آن و نیز بررسی هرمنوتیک در یافته های اخیر، تأویل در قرآن و سیر تأویل در آثار عرفانی، بخش دوم هم شامل دو فصل است: تأویل و شرایط آن در مثنوی از نگاه مولانا و تأویل های عاشقان? مولانا از آیات قرآن کریم که در حقیقت بخش اصلی پایان نامه است.