نام پژوهشگر: هادی نصرتی
هادی نصرتی پرتو روشندل
لوبیا (phaseolus vulgaris) یکی از منابع ارزشمند پروتئین گیاهی به ویژه در کشورهای در حال توسعه می باشد. در حال حاضر، شوری به ویژه شوری ناشی از کلرید سدیم، یکی از مشکلات جدی کشاورزی است که بر تولید محصولات زراعی اثر نامطلوب دارد. تاکنون دانشمندان روشهای گوناگونی را در راستای افزایش تحمل به شوری در گیاهان زراعی پیشنهاد کرده اند. یکی از این روشها که اخیراً مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است استفاده از سیلیکون می باشد. در پژوهش حاضر اثر تغذیه سیلیکونی بر افزایش مقاومت به شوری درچهار رقم لوبیا (لوبیاقرمز، لوبیا چیتی، لوبیاسفید، لوبیاسبز) بررسی شد. آزمایشات در شرایط گلخانه و در چهار گروه مختلف تیماری انجام شد: الف) شاهد، ب)تیمار شوری (mm50nacl, )، ج و د)تیمارهای تغذیه سیلیکونی همراه با شوری( mm5/0و 1) + si(mm50nacl, ). پس از گذشت چهار هفته از شروع تیمار، پارامترهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی از جمله وزن خشک و تر ساقه و ریشه، ارتفاع گیاه، تعداد برگها، محتوای نسبی آب، نشت الکترولیتی غشاء، غلظت کاتیونهای na+وk+ در ریشه وساقه، میزان کلروفیل کل و پرولین اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بطور کلی در تنش شوری از میزان پارامترهای فوق کاسته می شود و این کاهش از نظر آماری معنی دار بود (p<0.05). استفاده از تغذیه سیلیکونی (mm 5/0) در شرایط شوری باعث بهبود اثرات مخرب این تنش درارقام لوبیای تحت مطالعه شد(p<0.05). بااین حال اختلاف معنی داری بین دو تیمارسیلیکون(mm 5/0) و(mm 1) مشاهده نشد (به جزارتقاء محتوی نسبی آب در لوبیا چیتی که به میزان 17% افزایش نشان داد). پژوهش حاضر نشان داد که اثرات منفی تنش شوری بر فیزیولوژی رشد(کاهش بیوماس گیاه) رقم های لوبیا قرمز (54%کاهش وزن خشک ساقه وریشه) و چیتی (50% کاهش وزن خشک ساقه وریشه) بیش از رقم های لوبیاسفید(40%کاهش وزن خشک ساقه و ریشه) و سبز(34%کاهش وزن خشک ساقه وریشه) بوده و دو رقم اخیراز مقاومت بیشتری برخوردارند. تاثیر تغذیه سیلیکونی بر ارتقاء میزان بیوماس رقم های حساستر در تنش شوری اثر مشهودتری به جا گذاشت ودرلوبیا قرمز وچیتی به ترتیب22% و23% باعث افزایش میزان بیوماس شد ولی در رقم های مقاومتر این تأثیر کمتر بود(8% درلوبیاسفید و5/8% درلوبیاسبز). سیلیکون توانسته است میزان محتوی نسبی آب را در رقم های چیتی وقرمز(به ترتیب به میزان 5/15% و14%) و در رقم لوبیاسفید و سبز(به ترتیب به میزان 5/9% و 10%) بهبود بخشد. کاهش میزان نشت الکترولیتی در شرایط تغذیه سیلیکونی نیز در رقم لوبیا چیتی و قرمز به ترتیب به میزان 23% و5/12% و در رقم لوبیا سبز و سفید به ترتیب به میزان10% و5/8% بود. سیلیکون توانسته است باعث کاهش میزان یون na+ در اندامهای ریشه و ساقه در رقم های لوبیای چیتی(175%)، لوبیای قرمز(146%)، لوبیای سفید(5/112%) و سبز(5/82%) شود. از طرف دیگر میزان یون k+ اندامهای ریشه وساقه در رقم های لوبیا چیتی(5/17%)، لوبیا قرمز(15%)، لوبیا سفید(9%) و لوبیای سبز(5/4%) افزایش یافت. در نتیجه گیری کلی می توان اذعان کرد که داده های به دست آمده در تحقیق حاضر از فرضیه ایجاد تحمل به شوری توسط سیلیکون حمایت می کند که آن را می توان ازطریق نقش سیلیکون در ایجاد بهبود موقعیت آبی گیاه، اثر برپیوستگی و ساختمان غشاء وکاهش جذب na+ و افزایش جذب k+ودر نهایت تخفیف اثرات مضر کلرید سدیم در گیاه دانست.