بحث از نظام پاداش و جزای الهی در جهان آخرت و کمیت و کیفیت عقوبت اخروی ، به ویژه مسئله ی جاودانگی جهنم و خلود عذاب اخروی ، از مباحث مهم در فلسفه ، کلام و عرفان بوده است ؛ چرا که ، بخش چشمگیری از آموزه های قرآن کریم ، از پاداش ها و عقوبت های اخروی در قبال کردار دنیوی آدمیان ، سخن به میان آورده و برای برخی از گناهان ، عذاب پایدار اخروی در نظر گرفته اند . آن چه در این پایان نامه بدان دست یافته ایم این است که درباره ی خلود بهشتیان ، میان اندیشوران اسلامی هیچ گونه اختلافی وجود ندارد . زیرا وعده ی خلود در بهشت ، وعده خدا به شخص مطیع بوده و عمل به وعده و اعطای پاداش به شخص مطیع از نظر شرع و عقل و عرف واجب است و آیات و روایات متواتر معصومین بر این مطلب تأکید می کند . اما درباره خلود دوزخیان ما همگام با اکثر قریب به اتفاق علمای اسلامی موافق نظریه خلود و عذاب ابدی کفار و مشرکان و هم چنین گروهی از گناه کاران هستیم و بر اثبات ادعای خود ادله هایی از عقل ، آیات قرآن کریم و روایات آورده ایم . خلود در دوزخ ، علاوه بر کفار و مشرکان ، شامل گروهی می شود که اولاً مرتکب گناه شوند و ثانیاً ، آن قدر در این کار اصرار ورزند که خطا بر آنان احاطه نماید . به عبارتی معیار خلود در دوزخ این است که انسان خطاکار دست از گناه برندارد و خطایا همه ی هستی او را پر کند به گونه ای که دیگر سخن پیامبران و دیگر منادیان الهی در او اثر نکند .

چکیده ندارد.