صنعتی شدن جوامع منجر به استفاده از آلاینده هایی شده که با ورود به آب، هوا و اکوسیستم محیط زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده است. یکی از این آلاینده ها پارانونایل فنل می باشد که در فرمولاسیون و ساخت بسیاری از محصولات مورد استفاده در زندگی مدرن از جمله مواد پلاستیکی، لوازم آرایشی و شوینده ها استفاده می شود. این آلاینده پس از ورود به بدن موجود زنده، قابلیت تجمع در بافت ها را داشته و طی بررسی های گوناگون اثرات تخریبی آن در هر دو محیط in vivo و in vitro مشخص شده است. به منظور بررسی توکسیکولوژی اثر این آلاینده، سلول بنیادی مزانشیمی با توانایی خود نوسازی و قابلیت تمایز به انواع سلول ها می تواند به عنوان مدل مناسبی مورد استفاده قرار گیرد. لذا هدف این مطالعه بررسی اثر دوزهای مختلف پارانونایل (5-001/ 0میکرومولار) فنل در طی 21 روز بر توانایی زیستی سلول بنیادی مزانشیم مغز استخوان رت و تاثیر دوز 5/0 و 5/2 میکرومولار از پارانونایل فنل به عنوان دوزهای منتخب در بررسی مورفولوژی، مرگ سلولی و تمایز استئوژنیک این سلول ها بود. در این مطالعه پس از بررسی توانایی زیستی توسط دو روش رنگ آمیزی تریپان بلو و mtt، توانایی کلونی زایی (cfa) در روزهای 7،14 و 21 و میزان دوبرابر شدگی جمعیت (pdn) در روزهای 5 ،10،15 و 21 ارزیابی گردید. همچنین از رنگ آمیزی فلورسنت (هوخست و آکریدین اورانژ) برای مورفولوژی و از تست تانل، تست کاسپاز، dna ladder و آزمون کامت برای بررسی مرگ سلولی استفاده شد. به علاوه میزان تمایز با استفاده از روش کمی آلیزارین رد، غلظت کلسیم و میزان فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها توسط نرم افزار spss و روش آنالیز واریانس یک طرفه (tukey test) و دو طرفه مورد ارزیابی قرار گرفت و p<0.05 به عنوان سطح معنی دار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که پارانونایل فنل در یک اثر وابسته به دوز بصورت معنی داری منجر به کاهش توانایی زیستی، توانایی کلونی زایی و میزان دوبرابرشدگی جمعیت سلول های بنیادی مزانشیم مغز استخوان رت می شود. علاوه بر آن تغییرات مورفولوژیکی مانند شکستگی و تراکم کروماتین هسته، کاهش معنی دار قطر هسته و چروکیدگی سیتوپلاسم در این سلول ها نیز مشاهده شد. آزمون کامت و dna ladder حاکی از شکست dna و تست تانل و کاسپاز نیز برای سلول های تیمار شده مثبت بود. این آلاینده همچنین باعث کاهش غلظت کلسیم، فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز و میزان معدنی شدن در سلول های استئوبلاست تمایز یافته گردید. این آلاینده با القاء آپوپتوزیس وابسته به کاسپاز موجب کاهش توانایی زیستی و تکثیری سلول های بنیادی مزانشیم مغز استخوان رت و نیز موجب اختلال در فرایند تمایز استئوژنیک آن ها شد.