نام پژوهشگر: سید احسان ساداتی
احسان قنبری مسعود طبری
یکی از فاکتور های مهم برای موفقیت استقرار گونه ها در حاشیه رودخانه ها و مناطق باتلاقی پتانسیل زنده مانی آنها تحت شرایط غرقابی است؛ بنابراین قبل از معرفی گونه ها برای کاشت، باید اطلاعاتی درباره چگونگی پاسخ آنها به غرقابی بدست آید. در این تحقیق، پاسخ رشد و مورفو-فیزیولوژیکی نهال های توسکا ییلاقی، صنوبر دلتوئیدس و سرو تالاب به تنش غرقابی در طول 120 روز در یک آزمایش میدانی بررسی شد. نهال ها در معرض سه تیمار شاهد، غرقابی تا 3 و 15 سانتی متر بالای سطح خاک قرار گرفتند و در پایان دوره، پارامتر های زنده مانی، رشد و برخی صفات مورفو-فیزیولوژیکی اندازه گیری شد. اگرچه در شرایط غرقاب زنده مانی در هر سه گونه بالا بود، اما تعداد برگ، طول ریشه، تجمع زی توده و کلروفیل نهال ها کاهش یافت. تحت تاثیر غرقابی رویش قطری سرو تالاب افزایش یافت، در حالیکه در دو گونه دیگر دچار کاهش شد. سطح برگ، سطح مخصوص برگ و رویش ارتفاعی در توسکا ییلاقی و صنوبر تحت تاثیر غرقابی کاهش یافت، در حالیکه در سرو تالاب تغییری نداشت. دیگر پاسخ نهال ها به غرقابی تشکیل ریشه های نابجا و منافذ هیپرتروفی در شرایط غرقابی بود. غرقابی تاثیری روی میزان منیزیم و کربن آلی خاک نداشت اما سبب کاهش نیتروژن و پتاسیم و افزایش غلظت آهن و منگنز خاک شد، اگرچه این افزایش به اندازه ای نبود که سبب سمیت خاک شود. غرقابی تاثیری روی تجمع پرولین ریشه و برگ نهال های هر سه گونه نداشت. در شرایط غرقابی غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم در برگ نهال های هر سه گونه و غلظت کربن آلی، منیزیم و روی در برگ نهال های توسکا و صنوبر کاهش یافت. این در حالی است که غلظت آهن در برگ توسکا و صنوبر و غلظت منگنز در برگ توسکا به حد زیان آور رسیده بود. در همه گونه ها بین اغلب عناصر خاک و برگ همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت. به طور کلی نتایج نشان می دهد اگرچه گونه سرو تالاب در مقایسه با صنوبر و توسکا در برخی صفات پاسخ های بهتری به تنش غرقابی نشان داد، با این حال هر سه گونه نشان دادند که در طی دوره آزمایش توانایی تنظیم پارامتر های مورفو-فیزیولوژیکی برای تحمل به شرایط غرقابی خاک را دارا هستند.
قاسم علی پاراد مسعود طبری کوچکسرایی
به منظور بررسی تغییرات فیزیولوژی و مورفولوژیکی نهال های بلندمازو (quercus castaneifolia) و ون (fraxinus excelsior) در پاسخ به تنش غرقابی، آزمایشی بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در سه رژیم غرقابی (غرقابی دائم، غرقابی دوره ای و تیمار شاهد) و دو تیمار هرس ریشه (ریشه هرس شده و نشده) به مدت 120 روز انجام شد. تاثیر توام رژیم غرقابی و هرس ریشه فقط روی زنده مانی، ارتفاع، زیست توده برگ و هدایت روزنه ای نهال های بلندمازو معنی دار بود. بزرگترین اندازه ارتفاع و هدایت روزنه ای در نهال های با ریشه هرس شده و بزرگترین میزان زیست توده برگ در نهال های با ریشه هرس نشده شاهد مشاهده شد. بلندمازو در شرایط غرقابی دوره ای عملکرد مناسب تری از لحاظ پارامترهای مورد بررسی نسبت به شرایط غرقابی دائم داشت. در شرایط غرقاب دائم زنده مانی، رویش ارتفاعی، زیست توده ساقه، پتانسیل آبی، کربن آلی و فسفر، پتاسیم و منیزیم کل برگ نهال های هرس شده بلندمازو کاهش بیشتری نسبت به نهال های هرس نشده داشت. رویش قطری نهالهای ون در شرایط غرقابی افزایش یافت طوری که بیشترین میزان آن در نهال های غرقابی تناوبی هرس نشده و کمترین آن در تیمارهای شاهد رویت شد. زیست توده قسمت های مختلف اندام نهال های ون تحت تنش غرقابی کاهش یافت. تعداد ریشه های نابجا در نهال های تیمار غرقابی دوره ای بیشتر از نهال های تیمار غرقابی دائم بود. در نهال های ون پارامترهای فیزیولوژیک، اغلب متغیرهای مورفولوژیک، کربن آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم کل در شرایط غرقاب کاهش یافتند ولی در تیمارهای هرس شده و هرس نشده ریشه اختلاف نداشتند. نهال های بلندمازو در شرایط غرقابی تناوبی برتری قابل ملاحظه ای نسبت به نهال های ون در اکثر پارامترهای اصلی مورد مطالعه در این تحقیق داشت. در تیمار غرقابی دائم تفاوتی که نشان از برتری مطلق یک گونه باشد مشاهده نشد. هرس ریشه تنها در شرایط غرقاب دائم باعث کاهش برخی از متغیرهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی شده است. در آزمایشی جداگانه روی نهال های دو ساله هر دو گونه با تیمارهای غرقابی دائم، غرقابی کوتاه مدت و شاهد مشاهده شد که غرقابی باعث کاهش پارامترهای مورفولوژیک و فیزیولوژیک نهال های دو گونه شد طوریکه این کاهش در تیمار غرقابی دائم به مراتب بیشتر از تیمار غرقابی کوتاه مدت بوده است. بنابراین، ممکن است توصیه شود که به منظور حمایت از این دو گونه، احیای عرصه هایی که در حالت غرقاب دائم قرار می گیرند ریشه نهال ها با شدت-های بیش از 40% طول ریشه اولیه هرس نشود. اگرچه، ممکن است در محیط های غرقابی دوره ای مشکلی در رویش نهال های با ریشه هرس شده ایجاد نشود با این وجود، بهتر است از نهالهای ریشه هرس نشده استفاده گردد. استمرار مطالعه در سالهای متوالی به وسیله سایر محققان می تواند یافته های این تحقیق را ترقی دهد.
ناصر نوروزی هارونی مسعود طبری کوچکسرایی
به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار هالوپرایمینگ با نیترات پتاسیم بر جوانه زنی بذر دو گونه ارغوان (cercis siliquastrum l.) و اقاقیا (robinia pseudoacacia l.) در محیط ژرمیناتور ، آزمایش های جداگانه انجام شد. تیمارها شامل خیساندن بذر در آب جوش به همراه تکنیک هالوپرایمینگ با استفاده از نیترات پتاسیم در 4 سطح (100، 250، 500 و 750 میلی مولار) برای مدت آغشتگی 24، 48 و 72 ساعت (بدنبال خیساندن در آب جوش) و شاهد در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در شرایط آزمایشگاه بود. نتایج بررسی نشان دهنده ی افزایش جوانه زنی بذرهای ارغوان پیش تیمار شده با نیترات پتاسیم در تمام سطوح در مقایسه با تیمار آب جوش و شاهد بود. طوری که بیشترین درصدجوانه زنی (61 درصد) و سرعت جوانه زنی (18/1 بذر در روز) را بذرهای هالوپرایم شده با غلظت 750 میلی مولار در مدت 72 ساعت نشان دادند. در اقاقیا نیز بیشترین درصد جوانه زنی متعلق به تیمار شاهد (65 درصد) بود. در آزمایش دیگر که از بذرهای هالوپرایم شده با غلظت های مختلف (100، 250، 500 و 750 میلی مولار) و تیمار آب جوش در مدت 48 ساعت در شرایط گلخانه استفاده شد بیشترین درصد جوانه زنی برای بذر ارغوان در غلظت 100 میلی مولار (79 درصد) و برای اقاقیا در تیمار 100، 250 و آب جوش به ترتیب (80، 80 و 1/72 درصد) به دست آمد. در آزمایش های بعدی برای هر یک از گونه های فوق به دنبال کاشت بذرهای هالوپرایم شده در گلدان بزرگ ترین اندازه پارامترهای ارتفاع، قطر، طول ریشه، بیوماس اندام هوایی و زمینی، تعداد و سطح برگ در ارغوان بعد از 45 روز، متعلق به هالوپرایم 100 و 250 میلی مولار و در اقاقیا بعد از 15 روز متعلق به تیمار آب جوش، 100 و 250 میلی-مولار بود. جهت اعمال تنش خشکی بر نهال های هر گونه پس از انتخاب نهال های یکسان (یک اندازه) در هر یک از سطوح پیش تیمار برای هر دو گونه چهار دوره آبیاری 4، 8، 12 و 16 روز انتخاب و نهال ها به مدت 70 روز در حد ظرفیت زراعی آبیاری شدند. در همه پیش تیمارها با افزایش تنش خشکی اکثر فاکتورهای مورد بررسی (مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی) در هر دو گونه روند نزولی داشتند. در هر دو گونه نهال هایی که بذرشان در سطوح 100 و 250 میلی مولار پتاسیم نیترات هالوپرایم شده بود اغلب فاکتورهای اندازه گیری شده در دوره های آبیاری بالاتر (12 و 16 روز) از وضعیت مناسب تری در مقایسه با سایر پیش تیمارها برخوردار بودند.