اکرم کرمی ابوالقاسم رادفر
چکیده گستره ی معنایی حادثه ی عاشورا، آن را در طول زمان و موقعیت های تاریخی گوناگون، مستعد و آماده تفسیر وتأویل های تازه گردانده و ناظر وخواننده را به دریافت معنای آن حادثه وا می دارد. در این میان هر گروه، از ظنّ خویش یار این ماجرا گردیده و آن را با موقعّیت وافق اندیشه ی خویش منطبق می کنند. در میان قرائت های مختلفی که از حادثه ی عاشورا در طول تاریخ شیعه موجود است؛دیدگاه عرفانی از جمله نظرگاه هایی است که همیشه مورد توجه ی علمای مسلمان وروشنفکران بوده است. در پرتو این نگاه بسیاری از اعمال و اقوال وحوادث عاشورایی رنگ و معنای دیگری به خود می گیرد و نگاه شاعر از سطح حادثه فراتر می رود و به عمق، روح و باطن موضوعات می پردازد. عرفا در این نظرگاه، کربلا را با سیر و سلوک اهل دل و سیر انفسی آن ها تطبیق می کنند و در نگاهشان، کربلا سیر نفسانی وکمالی اهل سلوک است. آن ها از اسرار پشت پرده ی عاشورا پرده برداری می کنند. اسراری که چشم و عقل مورخان وجامعه شناسان از دیدن آن عاجز است، اسرار واقعه یی که به دست یک انسان کامل به منصه ی ظهور رسیده است. در نگاه ایشان، «کربلا»، «حسین»، «عطش»، «فرات»، «شهادت» و ... همه واژگانی هستند رمزی ونمادین که راز بشریت در آن ها نهفته است. بی گمان هرکس بی معرفت به این گل زار قدم نهد در بازار عرفان، طرفی نخواهد بست. در نگاه ایشان، آن چه امام حسین،علیه السلام،را به کربلا کشاند فقط عشق است و آن چه حوادث عاشورایی را توجیه می کند، رابطه ی عاشقانه ی بین محب و محبوب یعنی رابطه ی بین امام حسین،علیه السلام،وحضرت حق است. عشق و عرفان و بازتاب آن در حوادث عاشورایی، موضوع اصلی این بخش از رساله است. در این رساله جایگاه عرفان درادبیات عاشورایی،آشنایی شاعران با موضوع عرفان در ادبیات عاشورایی وجایگاه امام حسین،علیه السلام، در اشعار وکتاب های عرفانی،مورد تحلیل وبررسی قرار می گیرد. کلیدواژه:امام حسین،عرفان،عاشورا.
الناز معتمدی ابوالقاسم رادفر
موضوع این رساله بررسی جنبه های نقد ادبی در تذکره های دوره صفویه است. این پژوهش قصد دارد تا با بررسی برخی تذکره های مهم دوره صفویه به وجوه خاصی از نقدادبی تذکره نویسان درباره سبک رایج شعر این دوران یعنی سبک هندی و یا اشعار شاعران در سبک های دیگر بپردازد تا بتواند نخستین حلقه های نقد ادبی ایران را بیابد. نقد ادبی بررسی ویژگی ها, محاسن و معایب آثار است. تذکره ها نیز در اصطلاح ادبی کتاب هایی هستند که در آنها شرح حال شاعران با منتخبی از اشعارشان می آید. ضرورت بررسی این موضوع به این جهت است که برخی از تذکره نویسان در کنار این شرح حال و اشعار, گاه نظرات و آراء انتقادی خود را نیز درباره آنها بیان می کردند و به نوعی نقد ادبی دست می زدند که می توان آن را بخشی از تاریخ هرچند غیر رسمی نقدادبی ایران دانست. هدف از این رساله نیز این است که بتواند گذشته نقد ادبی ایران در تاریخ دیرینه ادبیات ایران را که بر بسیاری مکشوف نیست روشن کند و در این راه تذکره ها از مهم ترین منابع برای رسیدن به این گذشته هستند. البته به دلیل گسترده بودن موضوع در اینجا تنها برخی تذکره های دوره صفویه در فاصله سال های 907 تا 1148 مورد بررسی قرار می گیرد, یعنی از روی کار آمدن شاه اسماعیل صفوی تا انقراض سلسله صفویه. در این زمان تذکره نویسی یکی از دوران های اوج خود را سپری می کند. در این رساله سعی شده است با روش کتابخانه ای پس از بررسی گذشته نقدادبی ایران و سابقه تذکره نویسی فارسی, نقدهای مولفان تذکره ها استخراج و ضمن طبقه بندی آنها به بررسی اصطلاحات نقدهای آن دوره و نقد نقدهای تذکره نویسان پرداخته شود. در نتیجه نیز به این مهم دست یافته شده که نقد تذکره نویسان هر چند ذوقی و غیر فنی بوده اما در تاریخ ادبیات خود مرحله ای از سیر تکامل نقد ادبی است که تحت عنوان نقد تاریخی- تذکره ای شناخته می شود. این دیدگاه های انتقادی در همه تذکره های دوره صفویه گاهی ملایم تر و گاهی قوی تر وجود دارد. در بسیاری از تذکره ها نیز شاهد عناصر نقد به شکلی فنی تر و جزیی تر البته با در نظر گرفتن زمان و شرایط آن روزگار هستیم.
لیلا بهارلو ناصر نیکوبخت
یکی از مباحث عمده شعری عصر سلجوقی، توجه شاعران به نقد و نظر درباره شعر و شاعری است. به همین دلیل مسأله اصلی این تحقیق بررسی آرای برجستگان شعری این دوره از جمله: انوری ابیوردی، خاقانی، سنایی، ناصرخسرو، نظامی، مسعود سعد، در این باره است. عمده ترین نقد شاعران این دوره درباره شعر و شاعری را می توان به صورت نقد شعر و انتقاد از شاعری، دسته بندی کرد. در فصل اول به تعاریف و کلیات این تحقیق می پردازیم و در فصل دوم اوضاع و احوال عصر سلجوقیان را در حوزه های مختلف بررسی می کنیم؛ اوضاع سیاسی قلمرو پهناور سلاجقه، اوضاع اجتماعی که به تبع اوضاع آشفته این عصر به وجود آمده است و اوضاع دینی و تأثیر این عوامل در اوضاع ادبی و تجلی آشفتگی های سیاسی و اجتماعی و مذهبی در اشعار شاعران و انواع انتقادات شعرا از این دوره، مهمترین عناوین مطرح شده در فصل دوم است. در فصل سوم به بررسی آرای برجسته ترین شعرای این عصر پرداخته و آرای انتقادی ایشان را با نمونه اشعار حاوی این آرا در خصوص نقد شعر که شامل مباحث تعریف و ماهیت شعر، خاستگاه شعر، عناصر سازنده شعر؛ از قبیل اصول بلاغی، وزن و قافیه، لفظ و معنی، رابطه شعر و شرع و دیگر مباحث مرتبط با مقوله نقد شعر و همچنین انتقادات شعرای این دوره در خصوص شاعری، از جمله انتقاد از شعرای درباری و مداح، انتقاد از شاعرنمایان، انتقادات معیشتی، انتقادات اخلاقی و اعتقادی، نقد بی معیار مانند: خودستایی ها و داوری در خصوص دیگر شعرا، انتقاد از پایگاه اجتماعی شعرا و.. می شد، در اشعار برجسته ترین شعرای این دوره مورد بررسی قرار می دهیم. در فصل آخر از این تحقیق، همین موارد را در اشعار دیگر شعرای این دوره که نمونه های شعری کمتری در این خصوص، نسبت به شعرای برجسته این دوره داشته اند، بررسی می کنیم. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و تحلیلی است وجمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای می باشد.
محمد هاتفی حمیدرضا شعیری
در این رساله با بهره گیری از روش تحلیل گفتمان نشانه-معناشناختی، به بررسی رابطه متن و تصویر در متون ادبی-هنری (شعر دایداری، کتاب مصور، نقاشی-خط) می پردازیم. قلمرو تحقیق در رساله حاضر، کشور ایران و برهه زمانی پنج دهه اخیر (از 1340 ش. – 1960م.- به این سو: زمان شکل گیری جریانات پساساختارگرا در اروپا و موج نو در ایران با انتشار مجموعه ای از اشعار احمد رضا احمدی به نام «طرح » در سال 1341 و نیز شکل گیری حرکت نوسنت گرا در عرصه هنر) است که عموما به مثابه عصر پسامدرن شناخته می شود. در این قلمرو مکانی و زمانی، سه نمونه تحقیق به مثابه مواد و مصالح پژوهش، به طور اتفاقی، شناسایی و تهیه شده اند. وقتی از اصطلاح نشانه-معناشناسی استفاده می کنیم، ارتباط خام و صوری میان نوشتار و تصویر مطمح نظر نیست (انتقادی که بر بسیاری از تحقیقات نشانه-معناشناختی صورت گرفته در این زمینه وارد است) بلکه ما در هر گونه بررسی نشانه-معناشناختی همواره هر گونه ارتباط نشانه ای را در ارتباط با عنصر معنا در نظر قرار می دهیم. از این رو سوال اصلی این تحقیق چنین است: ارتباط میان متن کلامی و تصویر به لحاظ نشانه-معناشناختی، «در یک بافت گفتمان» تابع چه شرایطی است و لایه های متن کلامی و تصویر در تعامل و ارتباط با یکدیگرچگونه تولید معنا می کنند؟ به عبارتی دنبال این هستیم که ببینیم متن کلامی و تصویر چگونه در تعامل و ارتباط با یکدیگر «شرایط گفتمانی جدید» ایجاد می کنند؟ این شرایط کدامند؟ و چه معناهایی را تولید می کنند؟ از آنجا که روش تحلیل گفتمان مبتنی بر پدیدارشناسی است، این فرضیه اساسی مطرح گردید که «رابطه متن کلامی و تصویر» در بستر گفتمان، یک رابطه تنشی، و تابعی از تحولات فرایندی فضای گفتمان خواهد بود. برای بررسی این فرضیه از نشانه-معناشناسی مبتنی بر رویکرد مکتب پاریس استفاده نمودیم. اصلی ترین دست مایه های مفهومی ما در بررسی متن ها تجزیه لایه ها و عناصر متن به اجزای تشکیل دهنده و سپس همراهی با جریانات اندیشگانی و ژرف ساختی متون بود تا از این طریق رابطه میان عناصر و عوامل گفتمانی را در بستر نظام های گفتمانی مورد بررسی قرار دهیم. ما نهایتا توانستیم این جریانات را روی محور تنشی که فونتنی و زیلبربرگ ارائه داده اند و نیز روی محور نظام های گفتمانی که لاندوفسکی ارائه داده است، نشان دهیم. لازم به ذکر است در عین حال ما در نوعی نگرش نزدیک به نشانه شناسی اجتماعی مبتنی بر دیدگاههای باختین، تلاش نمودیم رابطه میان تحولات درون متنی با دنیای اجتماعی، اقتصادی و تکنولوژیک بیرون متن را بر اساس اطلاعات مستخرج از درون متن ها بررسی نماییم و از این طریق نشان دهیم میان تحولات دوره پست مدرن با تحولات متون تناسبی وجود دارد. طبق نتایج تحلیل، اصلی ترین عوامل هم ارتباطی و همسویی گونه های نشانه ای کلامی و تصویری در متن، عبارتند از: خط، رنگ، قاب، کادر، شکل هندسی، جهت، واژه و حرف، عدد، عکس، و تمهیداتی از قبیل ریتم، قاب شکنی، قبض و بسط، جهت دهی، اتصال ریزومی، لابیرنت سازی، حجم سازی، گفتمانی نمودن مجدد، مرکزگریزی، تکثر در زوایای دید، چرخشی شدن خوانش. علاوه بر این، برای اولین بار محور تنشی و فرایندی یک نظام گفتمانی مرامی را ترسیم گردید که همین طرحواره در بخش سوم تحلیل، مجددا تعدیل و به محور نظام گفتمانی دیگری -محور ارتقا یافت. و اما مهمترین دستاورد این رساله، ارائه «نظریه پساگفتمان» است؛ بدین معنا که: در شرایطی، بر اثر هجمه عوامل ضد گفتمانی، و مهمتر از همه تنش های ناشی از برخورد و برون ریزی نظام های مختلف نشانه ای (به ویژه دو نظام نشانه ای کلامی/ نوشتاری و بصری)، گفتمان توان دفاع از خود یا توان پاد-گفتمانی خود را از دست می دهد و با گذر از یک وضعیت شبه گفتمانی، سرانجام همه چیز در یک سیاهچال پساگفتمانی، فرومی ریزد. اصلی ترین عامل در عبور از یک وضعیت گفتمانی به پساگفتمانی، وجود لایه های ترجمه ناپذیر در وضعیت های بینا- (بیناژانری، بینامتنی، بیناگفتمانی، بیناسوژگانی و ... ) هستند که باعث می شوند مرزها، هویت ها و نیز تمایزها و ارزش ها دچار فروریزش شوند. در نتیجه شناخت و نهایتا امکان مسئولیت پذیری گفتمانی از سوژه ساقط می گردد و بنا به اتحاد سوژه/ابژه بر اثر حرکت مادی و انضمامی متون و شکل گیری گفتمان در کنش، سوژه نیز در یک وضعیت سوژگانی شبکه ای استحاله می یابد.
فرزاد گازرانی عبدالحسین فرزاد
در این پژوهش، رئالیسم در رمان های علی محمد افغانی از نویسندگان برجسته ی معاصر نقد و بررسی می شود و میزان انطباق آثار وی با واقعیت های موجود جامعه سنجیده می شود. رئالیسم در ادبیات شیوه ای است که بر طبق آن نویسنده با تشریح فضای جامعه و ترسیم حرکت فرد در این فضا، به تعاملات متقابل فرد و جامعه می پردازد و واقعیات جامعه را در آثار خود منعکس می نماید و نقد رئالیستی میزان موفقیت این رویکرد در آثار ادبی را دنبال می کند. ضرورت این پژوهش از آن جهت است که یک اثر رئالیستی، بازتاب دهنده ی واقعیات جامعه و جریان های رایج اجتماعی است و اگر خوب پرداخته شود، آینه ی تمام نمای دوره و جامعه ای خواهد بود که از آن سخن می گوید. در این رساله بعد از گذری بر سیر اندیشه ی اروپا از عهد رنسانس تا انقلاب صنعتی که به ظهور مکتب رئالیسم انجامید، رابطه ی رئالیسم و نقد اجتماعی بررسی می شود و انواع رئالیسم و مهمترین نویسندگان رئالیست غرب معرفی می شوند. آنگاه با نگاهی اجمالی به تاریخ معاصر ایران و تغییر و تحولاتی که به ظهور رمان درایران انجامید، نمایی کلی از ادبیات داستانی تا انقلاب 1357 ترسیم می شود. سپس علی محمد افغانی معرفی می شود و خلاصه ی شش اثر او به همراه نقد کلی آنها ذکر می شود. در نهایت بعد از گذری بر فمینیسم ایرانی و تبیین موقعیت زن در روزگار نویسنده، از رهگذر ترسیم سیمای جامعه و بررسی آسیب شناسی اجتماعی در آثار افغانی، میزان موفقیت رویکرد رئالیستی نویسنده بررسی می شود و بعد از ذکر تفاوت های او با صادق چوبک، جایگاه افغانی در ادبیات داستانی معاصر ارزیابی می شود
محمدرضا کولیوند جعفر مقدس
چکیده این تحقیق به مقایسه ی سبکی مرزبان نامه و روضه العقول می پردازد. نخست درباره ی سبک و سبک شناسی در ایران و سیر تطور و تحول نثر پارسی سخن می رود. سپس به بررسی ویژگی های سبکی و مختصات نحوی و لغوی دو اثر و کیفیّت و کمیّت کاربرد صنایع لفظی و معنوی آن ها به طور جداگانه می پردازد. در این بخش چگونگی به کارگیری آیات و احادیث و امثال عربی و پارسی و در آمیختگی آن ها با متن فارسی بررسی می شود. همچنین به استعمال شعردر ضمن نثر که چگونه همچون لغات و ترکیبات فارسی انگاشته می شوند و در جمله نقش می پذیرند ، پرداخته می شود. پس از آن به مقابله و مقایسه ویژگی های سبکی این دو اثر می پردازد.در این بخش با مقایسه ی این دو اثر ، دانسته می شود که در هر دو ، استفاده از صنایع و تکلفات لفظی و معنوی تا چه اندازه یکسان است و چه میزان با هم اختلاف دارند. در این مقایسه سخن بدانجا می رسد که در روضه العقول استعمال لغات و ترکیبات عربی دشوار، آشکارتر است و در مرزبان نامه این دشوار نویسی به مدد ذوق و دقّت و هنر نویسندگی سعد الدین وراوینی پنهان شده است و متن او منسجم تر و روان تر است. در پایا ن دیدگاه فکری حاکم بر هر دو اثر مقایسه می شود و نشان داده می شود که خط فکری هر کدام از دو نویسنده چگونه بر روند حکایت ها تأثیر گذاشته است. همچنین شیوه داستان پردازی این دو اثر با هم مقایسه می شود. این مقایسه نشان می دهد، با وجود تفاوت های اندک ، شیوه داستان پردازی دو اثر کمابیش یکسان است.
الهام قلعه قوند ابوالقاسم رادفر
راه یافتن زبان و ادبیات فارسی به شبه قاره هند و پاکستان، از زمان محمود غزنوی، باعث شد زبان فارسی به مدت چند قرن زبان سیاست، دین، علم، ادب و هنر در شبه قاره گردد. بنابراین، دولت مردان و فرهیختگان بومی و مهاجر، برای آموختن زبان فارسی، به دو ابزار فراگیر زبان فارسی، یعنی تألیف فرهنگ های لغت و دستور زبان فارسی توجّه بسیاری مبذول داشتند. کتاب های دستور زبان که در شبه قاره تألیف شده اند، می توانند مأخذ معتبری برای تألیف کتاب های دستور زبان فارسی باشند. کتاب تحقیق القوانین تألیف حاجی محمّد محی الدّین، متخلّص به حیران، یکی از این کتاب هاست. این کتاب در سال 1262 هجری قمری در هند نوشته شده است و حاوی مطالب مفصّلی در زمینه دستور زبان فارسی است و برای هر مبحث شواهدی از نظم و نثر ذکر کرده است. این کتاب به تقلید و تأثیر از دستور زبان عربی نوشته شده است و منحصر به مسائل دستوری نیست و گاهی مباحث زبان شناسی ذیل فایده و تنبیه هم در آن ذکر شده است. تصحیح، تعلیق و نقد و بررسی این کتاب بر اساس دستور زبان های فارسی جدید صورت گرفته و به موارد اختلاف آن اشاره شده است. در مقدّمه، پیشینه دستورنویسی فارسی در شبه قاره بیان شده است. تحقیق درباره شعرا و نویسندگانی که از شعر و نثر آن ها در کتاب به عنوان شاهد مثال استفاده شده و معادل های امروزی اصطلاحات به پیوست آمده است.
عذرا حیدری دزفولی ابوالقاسم رادفر
با توجه به بررسی هایی که در رمان های مورد نظر صورت پذیرفت، نتایجی از این قرار به دست آمد: 1. مشترکات انسانی، جغرافیا را درمی نوردد و انسان ها را در حوزه آلام بشری به یگانگی آرمانی سوق می دهد. آن چه علی زاده می نویسد به همان اندازه آشنا است که نوشته اتوود. 2. هر یک از این رمان ها تابلوی نسبتا کاملی از جامعه نویسندگان ان ها است. 3. رویکرد زنانه در این آثار به هم ذات پنداری و تشریح احوالات درونی زن، محدود می شود. 4. در رمان های مورد نظر هیچ گونه تعارضی نسبت به جنسیت زن به چشم نمی خورد. 5. این نویسندگان با پرداختن به مشکلات زنان، سعی در ایجاد زمینه لازم برای نگرش نقادانه بر دیدگاه های مردمحوری جامعه را دارند. 6. انعکاس ستم دیدگی ها، بی پناهی ها، ناکامی ها، فداکاری ها و چشم پوشی های زنان، در آثار این نویسندگان، به منظور تولید عناد نسبت به مردان نیست. بلکه تلاشی است، برای رهاندن مردان از خویشتن خویش، تا در تابلوی رمان، به نظاره خود، بنشیند. 7. نگرش واقع بینانه ی این نویسندگان، برخاسته از دیدگاهی مردستیزانه نیست. بلکه مبتنی بر تاریخی است انباشته از بی عدالتی. 8. در این رمان ها خاطر نشان می شود که زنان خواهان سهم زنانه خویش از طبیعت اند و به ایجاد فضایی برابر، برای رشد و بالندگی، در ورای دیدگاهی روشنفکرانه می اندیشند. 9. نگرش این نویسندگان به مشکلات زنان، با دیدگاه عدالت خواهی و برابری، صورت گرفته است و در نوشته هایشان تمایلی به انکار مرد نمی بینیم. 10. بازتاب گسترده مسائل اجتماعی در رمان های این نویسندگان بیان گر وسعت اندیشه و گذر آنان از حوزه جنسیت است. 11. درخشش زنان در عرصه های مختلف اجتماعی از جمله ادبیات، نشان دهنده برخورداری های آنان از تواندمتدی ها و قابلیت های به القوه بی شمار است. 12. آنچه باعث گردید است تا رشد زنان نسبت به مردان از روند کندتری برخوردار باشد، علاوه بر شرایط نامطلوب اجتماعی فقدان آگاهی و وقوف زنان به حقوق انسانی خویش است. 13. از آن جایی که جامعه برای رشد خود به یک اندازه نیازمند زنان و مردان کارآمد است طرح احقاق حقوق زن . برابری های اجتماعی به معنی تولید نفاق در جامعه نیست. 14. بی تردید با بلوغ فکری جامعه و در محیطی خردمندانه، تفاوت جنسیت، موجبات برتری یکی بر دیگری را فراهم نخواهد آورد. 15. در انتها باید خاطرنشان ساخت که علی رغم همه تلاش های قابل تقدیر اندیشمندان، نویسندگان و شاعران، برای رفع سوء تفاهم تاریخی میان زن و مرد همچنان جامعه در مقابل احقاق حقوق زنان مقاومت نشان می دهد و از طرفی ما شاهد جریان های فکری افراطی که در آن یا زنان به انکار مرد برخاسته اند و یا به ناخودآگاه مردانه اندیشیده اند می باشیم.
راحله لاهوتی تقی پورنامداریان
با توجه به گسترش نقد ادبی در سال های اخیر، می توان به بازبینی دوباره ی آثار ادبی در نظرگاه های جدید پرداخت. هدف این رساله بررسی جامعه ی عصر بیهقی و نگاهی جامعه شناختی بر نوشتار بیهقی است تا سیاست های حاکم بر ایران قرن پنجم و در زمان حکومت غزنویان از آن دریافته شود. پس از شناخت جامعه ی عصر غزنوی از تاریخ بیهقی و منابع دیگر، سعی شده است تاثیر جامعه و قدرت حاکم بر آن مورد بررسی دقیق تر قرار گیرد. در این پژوهش ساختار حکومتی جامعه عصر غزنوی، مطالعه شد تا آشکار شود این ساختار چگونه بر زبان و شیوه ی بیان تاثیر می گذارد و کدام یک از عناصر زبانی تاثیر قدرت و ساختار حکومتی را بهتر می نماید. پیداست که نمی توان به تحلیل درست گفتمان پرداخت مگر آن که محیط سیاسی و اجتماعی ظهور گفتمان را مطالعه شود. به همین سبب در بخش های مختلف این رساله ابعاد مختلف حکومت استبدادی غزنویان از نظر مراتب قدرت و ایدئولوژی حاکم بر آن تا آن جا که در حوصله ی این رساله بوده بررسی شده است و سپس تاثیرپذیری زبان و شیوه ی بیان را با دقت بر جزییات زبان نشان داده شده است. واژگان کلیدی: تاریخ غزنویان، حکومت استبدادی، گفتمان، زبان، فرهنگ،تاریخ بیهقی
مژگان نوروزی ابوالقاسم رادفر
تا آنجا که تاریخ نشان می دهد، تنها در دوره ای کوتاه مدت در سپیده دم پیدایش زندگی بشر، رابطه زن و مرد همراه با تعادل و انصاف بوده و یا حتی نوعی زن ـ مادر سالاری وجود داشته است. در آن دوره کوتاه زنان به خاطر قدرت زایمان و تداوم بخشیدن به نسل های انسانی مورد احترام بوده اند و مردان ظاهراً نقش کمی در این جوامع داشته اند امّا این وضعیت خیلی نمی پاید و مرد ـ پدرسالاری به تدریج بر تمام شوون زندگی اجتماعی چنگ افکند و در سرگذشت تمام ملل چنین تبدیل و تحولی را می توان مشاهده کرد. از این پس نظام اجتماعی سیاسی و فرهنگی حاکم بر جوامع انسانی، نظامی مردسالار می گردد. در این نظام، زن جنس دوم قلمداد می شود و از پاره ای امتیازها و حقوق اساسی محروم و بر او انواع ظلم و ستم وارد می شود. لذا در این مختصر بر آن شدیم تا با استفاده از رویکردهای روانکاوانه و زن مدارانه و اجتماعی و با استفاده از باورها و افسانه های بومی، به تحلیل و بررسی آثار منیرو روانی پور، نویسنده معاصر اهل جنوب بپردازیم. کلیدواژه ها: زن، تحلیل شخصیت، رویکرد فمینیستی اجتماعی، باورهای بومی.
اعظم هاشمی مریم شریف نسب
حمید امجد یکی از نمایشنامه نویسان معاصر و صاحب سبک است. رساله ی حاضر به تحلیل ساختاری و مضمونی نمایشنامه های او می پردازد. در فصل های دوم و سوم اطلاعاتی درباره اجزای نمایش، ساختار و ساختار نمایش ارایه و پس از آن به نمایشنامه های دهه هفتاد و هشتاد امجد مراجعه می شود و هر نمایشنامه جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد. در پایان، جمع بندی و تحلیل نهایی ارایه می گردد. در تحلیل ساختاری نمایشنامه ها، از الگوی کلود برمون – از ساختار گرایان – استفاده می شود.
هدی کجوری شهره انصاری
« عبهرالعاشقین »، یکی از آثار مهم و ارزشمند، در زمین? «عشق عرفانی» و «جمال پرستی» ا ست که متاسفانه زیاد مورد توجه اهل ادب و عرفان قرار نگرفته است و شاید این امر به سبب دشواری نثر روزبهان بقلی باشد. در این رساله ، ابتدا به بررسی زندگی، شرایط اجتماعی، سیاسی و مذهبی عصر روزبهان پرداخته و سپس فضای فکری و عرفان خاص وی را که مبتنی بر عشق الهی و جمال پرستی عارفانه است، مورد تحلیل قرار داده ایم. رابط? روزبهان با عرفا و ادبای پیش و پس از او، و همچنین همتایان غربی وی، در فصل چهارم، به صورت اجمالی بیان شده است. در فصل پنجم ،نگاهی دقیق تر به ویژگی های سبکی، زبانی و معنایی این اثر افکنده ایم و شش فصل آخر، به شرح اصطلاحات عرفانی، معنای واژگان دشوار،ترجم? آیات و احادیث و روایات و همچنین اقوال عرفا و بزرگان اعم از نظم و نثر اختصاص دارد .
فاطمه سنگری ابوالقاسم رادفر
هر چند تاکنون کتب و مقالات بسیاری درباره سبک هندی و دوره بازگشت به تحریر در آمده است، هنوز این دو دوره در بسیاری از زمینه ها و ابعاد، ناشناخته اند و میزان آثار مربوط به این دو دوره، با دیگر سبک ها و ادوار شعر فارسی قابل مقایسه نیست. در این پژوهش برآنیم تا با بازکاوی دقیق و عمیق سبک هندی و دوره بازگشت، علل و عوامل تحول شعر از سبک هندی به دوره بازگشت را به شیوه ای علمی، تبیین و روشن کنیم. به همین منظور ابتدا به معرفی ادوار شعر فارسی و سپس بررسی ویژگی های سبکی هر دو دوره پرداخته ایم. به این ترتیب طرح پیشینه ها و زمینه ها، مدخلی برای ورود به بحث اصلی قرار گرفت. در این تحقیق با نگاهی همه سو نگرانه، تحول شعر از سبک هندی به دوره بازگشت را، از چهار منظر، واکاوی و تحلیل کرده ایم : 1. سیاسی- تاریخی، 2. جامعه شناختی، 3. ادبی، 4. روان شناختی. در نتیجه روشن ساخته ایم که عناصر مهمی چون : تغییر حکومت ها و خط مشی آن ها، تغییر پایگاه اجتماعی شاعران و نیز جایگاه شعرخوانی، تفاوت ذائقه ایرانی و هندی، تغییر مخاطب، پیچیدگی و تعقید افراطی در شعر سبک هندی، پایان عصر مهاجرت، شیفتگی شاعران دوره بازگشت نسبت به شاعران ادوار گذشته، آرای تذکره نویسان، ناتوانی شاعران بازگشتی در ابداع طرز نو و ... از عمده ترین عوامل تأثیرگذار در این تحول بوده اند.
محمد سیاح امیدی حسین نجفدری
شیوه نقد جامعه شناختی می تواند کلیدی برای فهم عمیق و تحقیق درست در ادبیات باشد؛ ضمن آنکه براساس این روش می توان به سیمای واقعی و شناخت بهتر جامعه نیز دست یافت. به طور کلی منتقدان برآنند که جامعه شناسی در ادبیات به بررسی ویژگی های اجتماعی هر دوره تاریخی در آثار ادبی می پردازد و به نظر آنان آفرینش هنری محصول فرد نیست؛ بلکه اثر نوعی بیان وآگاهی جمعی است که هنرمند آن را به فعلیت می رساند.ابتدا پس از مقدمه فصلی در جامعه شناسی ادبیات، تاریخچه و اصول آن آورده شده، سپس در فصل های بعدی مطالبی از جمله زندگی نامه شاعر، خلاصه داستان و نقد آن، آیین حکومت داری، جشن های باستانی مرسوم در ایران ، باورهای نجومی کهن، اعتقادات مذهبی ایرانی-زرتشتی و... آورده شده و در پایان فهرست منابع ومآخذ ذکر شده است.
محمد گودرزی حسین نجفدری
چکیده فرهنگ و ادبیات عامیانه یا همان فولکلور شامل : قصه ها ، افسانه ها ، آوازها و شعرهای محلی ، ضرب المثل ها ، چیستان ها ، آداب و رسوم ، باورهای عامیانه و ... می باشد که همه ی جنبه های عامیانه زندگی مردم را در بر می گیرد . فولکلور هر ملتی در واقع بازتاب زندگی اجتماعی و فرهنگی ، رفتار ، بینش ، احساس ، مذهب ، اخلاق و اعتقادات مردم آن ملت است و واقعیت های زندگی مردم و دنیای برون و درونشان را برای ما نمایان می سازد . در بروجرد به سبب مهاجرت مردم از شهرستان ها و روستاهای اطراف به این شهر علاوه بر گویش اصیل بروجردی ، گویش لکی و گویش لری روستاییان اطراف بروجرد رایج است . هر چند در این تحقیق سعی شده است ، نمونه های ذکر شده از گویش اصیل بروجردی باشند ، ناخواسته واژه هایی غیر اصیل هم وارد شده است . این تحقیق شامل چند بخش اصلیِ شعر و لالایی ها ، آداب و رسوم ، اعتقادات و خرافات ، داستان ، امثال و حکم ، متل، چیستان ، ضرب المثل ، اصطلاحات مربوط به دعا و سپاسگزاری ها ، قسم ها و نفرین ها ، مشاغل فراموش شده ، بازی های محلی و واژه نامه آنها می باشد . در بخش شعر چند نمونه از اشعار شاعران بروجردی به همراه تک بیت های محلی که در عروسی ها خوانده می شود ، آورده شده است . در بخش ضرب المثل ها به معنی و کاربرد آنها نیز اشاره شده است . در بخش آداب و رسوم و اعتقادات و خرافات به صورت موضوعی کار شده است که در فهرست مطالب قابل دستیابی است . در بخش «واژه نامه» ، واژه هایی که کاربرد بیشتری در گویش بروجردی دارند ، آورده شده است و با کمی دقت وجه تمایز تلفظ و معنی بین این واژه ها با معادل فارسی معیار آنها مشخص می شود . روش جمع آوری مطالب به صورت کتابخانه ای و مصاحبه با افراد مسن و با تجربه بوده است و به سبب وسعت زیاد دامنه ی تحقیق در هر بخش نمونه هایی ذکر شده است که می تواند شروع کاری بزرگ و دقیق در این زمینه باشد . هدف از این تحقیق گردآوری مطالبی بوده است که به سبب مهاجرت و مرگ سالخوردگان این دیار در معرض نابودی قرار دارند و همچنین آشنایی بیشتر مردم این دیار با آداب و رسوم و فرهنگ سرزمینشان .
رقیه هاشمی تقی پورنامداریان
ملکوت بهرام صادقی یکی از آثار ماندگار ادب داستانی است که با سبکی متفاوت نوشته شده است. بر اساس نظریه های جدید که در تحلیل داستان کارایی دارند، کمتر کار مهمی درباره ی ملکوت انجام شده است. این رساله نگاهی تازه به این داستان دارد و در پی آن است تا بعضی از خصوصیات زبانی، موضوعی و فنی آن را توضیح دهد. نگارش موجود با توجه به سه رویکرد نوین ساختارگرایانه، روان شناسانه و فمینیستی در سه فصل مجزا و مطابق با آرای نظریه پردازان معاصر تهیه شده است. در فصل اول تحلیل ساختاری اثر بر اساس نظریات ساختارگرایانی چون بارْت، ژُنت، تُودوروف و دیگران انجام می پذیرد که بیانگر ساختار منحصر به فرد و حساب شده ی ملکوت و توجه ویژه صادقی به فرم و ساختار روایت می باشد. در فصل دوم نقد روان شناختی، با توجه به آموزه های روانکاوانه ی فروید و یونگ که بیشترین تطابق را با داستان داراست، در دو حیطه ی روان شناسی مولف و روان شناسی شخصیت های داستانی صورت پذیرفته است. شخصیت ها، فضای موجود در داستان و گفتگوهای یکپارچه، زوایای مبهم و پنهان شخصیتی را به نحو مطلوبی آشکار می سازد. فصل سوم که مربوط به نقد فمینیستی است، چهره های شاخص موج اول، دوم، سوم و نظریات فمینیست هایی چون کریستوا، سیکسو، ایریگارای و... گنجانده شده است. نقد فمینیستی ملکوت با توجه به جلوه های زنان بیانگر نگاه مرد سالارانه ی صادقی به زنان و نقش حاشیه ای و کم رنگ آنها در داستان می باشد.
محترم قربانی ابوالقاسم رادفر
امروزه تألیف کتابشناسی ها و فهرست مقالات به عنوان یک ضرورت در جهت تسهیل مطالعات پژوهشگران و اندیشمندان مطرح بوده و به صورت رشته ای آموزشی و تخصصی درآمده است. اگر کتاب شناسی ها با نقد و توصیف درست همراه شوند می توانند در انجام پژوهش بسیار مفید باشند. از این رهگذر تهیه و تدوین کتاب شناسی آثار بزرگانی چون علی اکبر دهخدا در شناخت بهتر ادبیات معاصر موثر بوده و در روند مطالعات ادبی راه گشاست. اگرچه گزیده هایی از کتاب شناسی دهخدا به صورت پراکنده به چاپ رسیده، اما تاکنون کتاب شناسی توصیفی – انتقادی پیرامون آثار و احوال این شخصیت برجسته تهیه و تدوین نشده است. پایان نامهی حاضر با عنوان «کتاب شناسی توصیفی – انتقادی دهخدا» به معرفی، توصیف و نقد کتاب ها، مقالات و پایان نامه هایی که در ارتباط با وی از ابتدا تا پایان سال 1389 نوشته شده است، می پردازد، اما در این بین جنبه ی توصیفی پژوهش بر جنبهی نقدی آن غلبه دارد، زیرا همان طور که بر اهل تحقیق پوشیده نیست نقد آثار نیاز به تأمل و تعمق فراوان دارد در حالی که تعدد و وسعت منابع در کنار محدودیت زمانی در نظر گرفته شده در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مانع از این امر می گردید. به طور کلی روشی که در معرفی منابع به کار رفته، همانند کتاب شناسی های بزرگ اسلامی چون الذریعه الی تصانیف الشیعه است که با ذکر عنوان منبع، شروع می شود. این شیوه در مقایسه با شیوه ای که با ذکر نام نویسنده آغاز می شود مفید تر به نظر می رسد؛ زیرا عموماً خواننده با نام و عنوان کتاب مأنوس تر است. البته کتاب نامه و ارجاعات درون متنی بر اساس دستورالعمل نگارش و تدوین پایان نامه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی می باشد که با نام نویسنده آغاز می شود. در ذکر نام کتاب ها نیز، عنوانی که در صفحه ی اول سمت چپ داخل آن ثبت شده مد نظر قرار گرفته است. همچنین در مواردی که یک اثر به وسیله ی ناشران مختلف به چاپ رسیده، سعی شده است به همه ی آن ها اشاره شود و اطلاعات کتاب شناختی مقالاتی که در چند نشریه چاپ شده، هر کدام به شکل جداگانه ثبت شده است. تلاش نگارنده بر آن بوده که حتی المقدور شیوه ی جدانویسی و رسم الخط امروزی در نگارش، رعایت شود و این شیوه حتی در نوشتن عنوان کتاب ها و مقالات و پایان نامه ها هم اعمال شده است. در سرتاسر پایان نامه عنوان مقالات طنز دهخدا همان گونه که خود نیز تأکید داشته، بدون «واو» یعنی به صورت «چرندپرند» ضبط شده مگر در مواردی که عنوان و نام منابع بوده است. این پایان نامه در پنج فصل تدوین شده که عبارت است از: فصل اول «شرح احوال و معرفی آثار دهخدا»: این قسمت از پایان نامه شامل شرح احوال و معرفی آثار دهخداست و سعی شده تمام نکات مهم زندگی این شخصیت در آن گنجانده شود. فصل دوم «کتاب های مستقل»: این فصل شامل معرفی ، توصیف و نقد کتاب هایی می باشد که یا از جمله آثار دهخداست و یا به طور مستقل در ارتباط با وی و آثارش است. فصل سوم «کتاب های غیر مستقل»: در این فصل به بررسی کتاب هایی پرداخته می شود که بخشی از آن ها مرتبط با دهخدا و آثار اوست. بنابراین در این قسمت آثاری معرفی شده که در آن حداقل مطلبی در حد یک بند به دهخدا اختصاص یافته باشد. البته آثار بسیاری وجود دارد که می تواند خواننده را با فضای سیاسی، تاریخی و شرایط اجتماعی زمان حیات دهخدا آشنا سازد و یا به هر نحوی اطلاعاتی پیرامون این شخصیت بدهد، اما به دلیل نداشتن مطلب مستقل در حد یک بند، در این پایان نامه نیامده است؛ از قبیل آثاری چون ایدئولوژی نهضت مشروطیت اثر فریدون آدمیت، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران اثر محمد محیط طباطبایی، رویدادهای مطبوعاتی ایران و نیز کتاب مطبوعات ایران در قرن بیستم اثر فرید قاسمی، تاریخ مشروطه ی ایران اثر احمد کسروی، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت اثر منصوره اتحادیه، ادبیات معاصر ایران اثر حسن امین، طلا در مس اثر رضا براهنی، نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی اثر زهرا شجیعی. در بسیاری آثار دیگر نیز تنها نام دهخدا آمده است مانند کتاب تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران اثر محمدتقی بهار؛ آقای ولی الله درودیان در گزیده های کتاب شناسی خود به این گونه آثار نیز اشاره کرده اما در پژوهش حاضر از این دست منابع چشم پوشی شده است؛ زیرا چنین کتاب هایی مستقیماً هیچ اطلاعاتی درباره ی شخصیت و آثار دهخدا به دست نمی دهد. از طرفی کتب امثال زیادی وجود دارد که به نحوی از امثال و حکم دهخدا بهره گرفته اند؛ فرهنگ بزرگ ضرب المثل های فارسی اثر حسن ذوالفقاری نمونه ای از این آثار است، اما به دلیل آن که این گونه آثار در زمره ی منابع معرفی شده در کتاب شناسی دهخدا نمی گنجد از ذکر آن ها نیز صرف نظر شده است. در این پژوهش کوشیده ایم هرآن چه از کتب تاریخ ادبیات که در دسترس بوده، ذکر شود و از میان کتب فارسی عمومی نیز تعدادی به عنوان نمونه آمده است. فصل چهارم «مقالات و سایر مطالب»: این فصل به معرفی و توصیف مقالات، نامه ها، گزارش ها، نقدها، گفت وگوها، مصاحبه ها و اشعاری که در ارتباط با دهخدا بوده و در نشریات به چاپ رسیده، اختصاص دارد. فصل پنجم «پایان نامه ها»: در این فصل پایان نامه هایی که در ارتباط با دهخدا و آثارش است، معرفی و توصیف شده است. برخی از کتاب ها و پایان نامه ها و مقالات به علت برخی محدودیت ها همچون محدودیت های کتاب خانه ای نقد و توصیفی ندارند و تنها به ذکر اطلاعات کتاب شناختی شان بسنده شده است. در خاتمه باید گفت در تدوین این پژوهش مسلماً نارسایی ها و ضعف هایی وجود دارد و ممکن است برخی منابع از قلم افتاده باشد یا توصیفات در حد انتظار خوانندگان نباشد؛ امید که پژوهشگران محترم از این کاستی ها درگذرند.
علیرضا نایبی غلامحسین غلامحسین زاده
وسعت اندیشه، خلاقیت و شهرت شاعری و بیان شیوای محمد حسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار (1285-1367) موجب شده است که تا کنون تحقیقات بسیاری در قالب انواع مقاله ، کتاب، پایان نامه و مصاحبه، به طرح، بررسی و نقد اشعار و اندیشه های شهریار اختصاص یابد که هر یک از آن ها بخشی از دیدگاه شعری و نظر شهریار را با استفاده از منابع گوناگون مورد بررسی قرار داده اند. از این روی تحقیق حاضر با بررسی تحقیقات صورت گرفته در این زمینه (کتاب ، مقاله، پایان نامه و مصاحبه ) با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به این نتیجه رسیده است که از میان سروده های شهریار، منظومه «حیدر بابایه سلام» با 134 مورد تحقیق و اختصاص 70/17 درصد کل تحقیقات انجام شده، اهمیت خاصی برای محققین داشته و برگزاری انواع همایش ، کنگر ه و نام گذاری روز ملی شعر و ادب به نام «شهریار»، عامل موثری در کثرت تحقیقات انجام شده پیرامون شهریار داشته است. همچنین این نتایج به دست آمد که اولاً در تحقیقات شهریارپژوهی استفاد? نادرست از آثار دیگران بسامد بالایی دارد و این شیوه باعث به وجود آمدن آثاری شده که نه تنها از اثر اولیه و اصلی بیشترین تیراژ و چاپ را داشته، بلکه بیشتر از اثر اولیه مورد استناد شهریار پژوهان قرار گرفته اند، به عبارت دیگر این گونه آثار نه تنها مورد اقبال عام? مخاطبان قرار گرفته بلکه مورد توجه و استناد شهریارپژوهان بعدی نیز قرارگرفته است، ثانیاً در مقاله های شهریار پژوهی، ذکر منابع مورد استفاده، از بسامد کمتری برخوردار است. نتایج به دست آمده از 580 مقال? منتشر شده، تنها در 70 مقاله به منابع مورد استفاده اشاره شده و این کار باعث بوجودآمدن آثاری غیر مستند و تکراری شده است و در نهایت تحقیقات شهریارپژوهی که در قالب کتاب و مقاله انتشار یافته از لحاظ ذکر پیشین? تحقیق از بسامد بسیار پایینی برخوردار است و این کار باعث به وجود آمدن تحقیقات تکراری- حتی هم نام- شده است. در اکثر تحقیقات هم نام، تحقیقات اولیه کامل تر از تحقیقات بعدی هستند.
مریم استقامت ابوالقاسم رادفر
با گسترش صنعت چاپ و رواج چاپهای چند رنگ و کتابهای عکس دار و فرمی در گستر? شعر کودکِ ایران چنین به نظر می رسد که کودکان ایرانی برای انتخاب کتاب مفید و در عین حال مفرح و جذاب با مشکل چندانی مواجه نباشند اما با یک نگاه گذرا به ویترین کتابفروشی ها و قفس? کتابخانه ها متوج? خلاء بزرگی می شویم که سالهاست گریبانگیر ادبیات و به ویژه شعر کودک است. به این ترتیب که کلیت شعر کودک،در سالهای اخیر نتوانسته است متناسب با رشد کمی این طبقه از جامعه رشد کند.در فقدان منتقدان مطلع و منصف، نشریات گوناگون هم(که از نظر مخاطب قابل مقایسه با کتاب های ظاهراً جذاب کودکانه نیستند)،نتوانسته اند کمکی باشند برای رشد کیفی شعر کودک و سطح درک و دریافت مخاطب آن.در این بین رسان? عظیم تلویزیون هم بیش از آنکه اسباب رشد باشد، مروّج اشعار و شاعران ضعیف البیان این حیطه بوده است و بدین ترتیب مانعی برای ارتقای سطح توقع مخاطب کودک.آنچه در این میان که می توان آن را بیماری مزمن شعر کودک نامید، بیش از دیگر ضعفها یا بیماریها به چشم می آید ضعف زبان شاعران کودک است،بدین گونه که حتی شاعران مطرحی که شعرشان مورد بررسی ما قرار گرفته نیز،از آن برحذر نبوده و بلکه یکی از عیوب مهم شعرشان همین است.وجود دوگانگی یا پرش های زبانی که بی هیچ توجیه ادبی میان زبان محاوره و معیار ایشان اتفاق می افتد،ضعف تالیف های بی شمار و ضعف تعلیل های فراوان، تکرارهای بی حد و حصر و توصیفات بی ربط و...ناشی از عدم همراهی ذهن و زبان شاعران یاد شده است، و در نتیجه مفهوم شعر را یا با اشتباه به کودک القا می کنند و یا با اختلال،که یکی موجب درک اشتباه کودک و دیگری باعث تخریب زبان او ست. جز این باید به ضعف محتوایی اشعار هم اشاره کرد که دست مخاطب را در انتخاب موضوعی شعر کودک بسته است.وجود دهها کتاب در موضوعی مثل جشن تولد یا استحمام کودک اگر چه به خودی خود ضعف به حساب نمی آید اما وقتی شاعر نتواند با زبان و بیانی نو موضوع را طرح و پرداخت کند،جز اینکه مخاطب را سر در گم کند،فاید? دیگری ندارد. با توجه به ضعف ادبی و به بیان دیگر بهره نبردن شاعران شعر کودک از صنایع و شگردهای بلاغی در اشعار کودکانه،به نظر می رسد،شعر کودک امروز ما بیش از آنکه شعر باشد و گونه ای از ادبیات،ابزار آموزش،تفریح،تجارت ناشران و شاعران و در بهترین شکل،ابزار پر کردن اوقات فراغت کودک است.استفاده از تشبیهات و مراعات النظیرهای تکراری،حسن مطلع و حسن مقطع های نه چندان قوی و شاعرانه،حضور کم رنگ و کم جان عنصر تخیل،حذف های بی مورد و بی توجیه و ...همه و همه نشان از ادبیات ضعیفِ شعرِ کودک دارد و از نظر نگارنده همانطور که گفته شد،یکی از دلایل این کم جانی و کم رمقی ادبی،استفاده از شعر برای آموزش کودکان و عدم تفکیک آن از اشعار ادبی و یا شعر محض کودک است.به این ترتیب که وقتی قرار است همان شاعری که شعر محض یا ادبی برای کودک می سراید،برای دستشویی رفتن او هم شعر!بنویسد نتیجه اش تنزل سطح ذوق و سلیق? ادبی شاعر و در نهایت تخریب ذهن و زبان مخاطب او،یعنی کودک می شود. در این نوشتار نگارنده بر آن بوده تا با بررسی جنبه های بلاغی شعر کودک،در راه رشد کیفی ادبیات و به ویژه شعر کودک قدمی هر چند کوتاه اما دقیق و دانش پژوهانه بردارد.
اصغر اسمعیلی تازه کندی ابوالقاسم رادفر
بررسی اصطلاحات و واژگان مختلف در ادبیات فارسی، یکی از راه های حل مشکلات متون ادبی است و در این میان، اصطلاحات علمی از جایگاه ویژه ای برخوردارند. در این رساله اصطلاحات علمی نجوم، کانی شناسی، گیاه شناسی، جانورشناسی، پزشکی، ریاضی و موسیقی مورد توجّه بوده و این واژگان و اصطلاحات از آثار پنج تن از شاعران سبک آذربایجانی: خاقانی شروانی، نظامی گنجوی، ذوالفقارشروانی، مجیربیلقانی و فلکی شروانی استخراج شد و برای توضیح آنها از کتب علمی نزدیک به آن عصر یا پیش و پس از آن، استفاده شد و شواهد و امثله مربوط به هر شاعر به تفکیک در ذیل هر مدخل آمده است. باتوجّه به اینکه واژگان و اصطلاحات از آثار ادبی استخراج شده، نکات ادبی، تشبیهات و استعارات نیز در این رساله آمده که برای دانشجویان و علاقه مندان مفید و قابل استفاده است. در مقدمه اشاره ای به ورود اصطلاحات علمی به شعر شاعران این دوره شده و با توضیح جایگاه دانشمندان و آثار مهم این رشته های علمی، جایگاه علوم در قرن ششم تبیین شده است و در پایان رساله سهم استفاده هریک از شاعران از اصطلاحات علمی با استفاده از نمودارها نشان داده شد.
رضا اسماعیلی حسین نجفدری
فرهنگ و ادبیّات عامیانه یا فولکلور شامل آداب و رسوم، افسانه ها و قصّه ها، اشعار و ترانه های محلّی، لالایی ها، بازی ها و سرگرمی ها، چیستان ها و ضرب المثل ها، اعتقادات و باورها، آیین ها و .... است که همه ی جنبه های زندگی مردم یک منطقه را دربر می گیرد. فرهنگ و ادبیّات عامیانه بازتاب زندگی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، اخلاق و رفتار، اعتقادات و بینش، و مذهب و احساس یک ملّت است که واقعیّت ها را بیان می کند. در منطقه و شهر چمستان متأسّفانه به علّت مرگ نسل های قدیمی و بی توجّهی نسل های جدید بویژه تحصیل کرده ها از طرفی، و مهاجرت جوانان به شهرهای دیگر و ساکن شدن مردم دیگر شهرها به این منطقه و تأثیر متقابل فرهنگ ها و اعتقادات و سلیقه ها از طرفی دیگر موجب شده تا بسیاری از آداب و رسوم، عقاید و حتّی واژه ها و کلمات و جمله بندی های این مرز و بوم فراموش شود یا به طور کلّی از بین برود. این تحقیق شامل چند بخش ازجمله آداب و رسوم، اعتقادات و باورها، مراسم های مختلف مذهبی و جشن ها، داستان و افسانه ها، ضرب المثل ها و چیستانها، بازی ها و سرگرمی ها، واژه نامه ها و ....است. دربخش آداب و رسوم و آیین ها آنچه را که درگذشته بوده و آنچه را که هم اکنون نیز هست و کاربرد دارد؛ به صورت موضوعی نوشته شده است که از نوع جمله بندی و کاربرد فعل؛ گذشته و حال آن مشخص است. دربخش بازی ها حدود 40بازی را که مرسوم بوده و برخی هم مرسوم است جمع آوری شده است. در قسمت ادبیّات؛ که شامل افسانه ها و اشعار وترانه ها و لالایی هاست؛ تنها نمونه هایی که در حدّ معرّفی و شناسایی این بخش عظیم و غنی است آورده شده است؛ زیرا هربخش کاری است بس بزرگ و سترگ که هفتاد مَن کاغذ بُوَد. در بخش واژه نامه ها، کلمات و واژه هایی که کاربرد بیشتری دارند و یا بعضی از آن ها که رو ساخت و زیرساخت زیبایی دارند؛ تا آنجا که ذهن نویسنده یاری می کرد؛ براساس حروف الفبایی نوشته شده است. امّا روش جمع آوری مطالب تحقیق، براساس کتابخانه ای در کلّیات موضوع و براساس میدانی و مصاحبه ها و گفتگوها با افراد مسن و باتجربه بوده است. هدف از این تحقیق، گردآوری مطالبی بوده است که به علّت مرگ جوانان قدیم و مهاجرت جوانان جدید در معرض نابودی قرارگرفته است و همچنین آشناکردن نسل هایی که هنوز یادی از گذشتگان را در دل ها و ذهن هایشان دارند. این تحقیق به علّت وسعت زیاد و گستردگی دامنه مطالب، کامل نیست؛ و هربخش تنها نمونه هایی است که می تواند شروع کاری بزرگ و دقیق در این زمینه باشد؛ امیدوارم که خداوند متّعال توفیقی روز افزون به محقّقان این مرز و بوم و علاقه ای وافر به جوانان و آیندگان این خطّه و دیگر مناطق ایران عزیز ما عطا فرماید تا فرهنگ و تمدّن غنی و ارزشمندمان از گزند باد و باران در امان ماند. ان شاء ا... .
مهدی صادقی تقی پورنامداریان
با تغییر هر دوره و پس از هر تحول اجتماعی و سیاسی عمیق علاوه بر تغییر نهادهای سیاسی و اجتماعی، فرهنگ تازه ای پیدا می شود که متأثر از شعارها و جهانبینی انقلاب است. طبیعی است این فرهنگ ساختار ذهنی افراد جامعه و از جمله هنرمندان را تغییر می دهد و تغییر این ساختار ذهنی بر زبان و اندیشه و جهانبینی اثر می گذارد، در نتیجه بخصوص بر شعر که ماده سازنده ی آن زبان است و محتوای آن جهانبینی متأثر از موقعیت تازه، اثر می گذارد. سه نفر شاعری که بر مختصات سبکی آنان در این رساله تأکید می شود از مشهورترین شاعران بعد از انقلاب هستند که ضمن متأثر بودن از حال و هوای اجتماعی بعد از انقلاب هر یک از نظر شخصیت فردی، جایگاه خاص خود را دارند و بنابر این شعر هر یک علاوه بر مختصات عمومی متأثر از جهانبینی بعد از انقلاب، صبغه ی فردی خود را نیز دارد که این تحقیق به پژوهش درباره ی آن می پردازد. ما پژوهش خود را در بخش اول و دوم که تعاریف و تاریخچه را در بر می گیرد همچنین تعاریفی که در هر بخش به عنوان مقدمات بحث مطرح گردیده، بر پایه ی شیوه ی «کتابخانه ای» گزارده و بخش اصلی پایان نامه را، که همانا گردآوری عناصر سبکی است با شیوه ی تحلیلی و استدلالی پی گرفته ایم. در این راه نیز کوشیده ایم یافته های خود را بی شائبه ی جانبداری از ایدئولوژی خاصی، در حد توان در چهارچوب نظرات علمی به خصوص آنچه در مبحث آشنایی زدایی مطرح است بیان کنیم.
سامان قاسمی فیروزآبادی ابوالقاسم رادفر
در این رساله ویژگی های کیهان و طبیعتی که داستان های اسطوره ای در آن واقع می شود و انسان اسطوره باور همراه با شخصیت های اسطوره ای در آن می زید، بررسی می شود. به منظور پیش برد پژوهش، ویژگی های اندیشه ی اسطوره ای -که آفریننده ی جهان بینی اسطوره ای و جهان اسطوره است- بررسی می شود تا تفاوت های این اندیشه با اندیشه ی علمی- منطقی امروز –که آفریننده ی جهان بینی علمی و جهان امروز ماست- ، روشن شود. خواهیم دید که شخصیت های اسطوره ای در جهانی فرصت وجود و رشد و نمو می یابند و به عنوان حقیقت واقع در جهان زندگی می کنند که زاده ی ذهن انسان اسطوره باور است و با جهان امروز ما تفاوت های بنیادین دارد. پس از تبیین اندیشه ی اسطوره ای به توضیح ویژگی های کیهانی که ایرانیان باستان در آن می زیستند و داستان های شاهنامه در آن واقع شده است، پرداخته می شود. «زمان» و «مکان» به عنوان دو مفهوم بنیادین در ساختار جهان اسطوره مورد بررسی قرار می گیرند و همچنین اشکال مختلف دو گوهر روشنایی و تاریکی به عنوان دو بن سازنده ی جهان بررسی می شود و صورت های گوناگون آفرینش کیهان مورد پژوهش واقع می شود. اگرچه قصد ما در این پژوهش بررسی جزء به جزء عناصر طبیعت نبوده است، در خلال بحث به نقش هر یک از این عناصر در شکل دهی کیهان برخورد می کنیم و آن را مورد بررسی قرار می دهیم. در مجموع این بررسی ها سعی شده است که کلّیت کیهانی که داستان های شاهنامه در آن اتفاق افتاده، روشن شود و جهت گیری انسان در این کیهان مشخص شود. در این رساله ویژگی های کیهان و طبیعتی که داستان های اسطوره ای در آن واقع می شود و انسان اسطوره باور همراه با شخصیت های اسطوره ای در آن می زید، بررسی می شود. به منظور پیش برد پژوهش، ویژگی های اندیشه ی اسطوره ای -که آفریننده ی جهان بینی اسطوره ای و جهان اسطوره است- بررسی می شود تا تفاوت های این اندیشه با اندیشه ی علمی- منطقی امروز –که آفریننده ی جهان بینی علمی و جهان امروز ماست- ، روشن شود. خواهیم دید که شخصیت های اسطوره ای در جهانی فرصت وجود و رشد و نمو می یابند و به عنوان حقیقت واقع در جهان زندگی می کنند که زاده ی ذهن انسان اسطوره باور است و با جهان امروز ما تفاوت های بنیادین دارد. پس از تبیین اندیشه ی اسطوره ای به توضیح ویژگی های کیهانی که ایرانیان باستان در آن می زیستند و داستان های شاهنامه در آن واقع شده است، پرداخته می شود. «زمان» و «مکان» به عنوان دو مفهوم بنیادین در ساختار جهان اسطوره مورد بررسی قرار می گیرند و همچنین اشکال مختلف دو گوهر روشنایی و تاریکی به عنوان دو بن سازنده ی جهان بررسی می شود و صورت های گوناگون آفرینش کیهان مورد پژوهش واقع می شود. اگرچه قصد ما در این پژوهش بررسی جزء به جزء عناصر طبیعت نبوده است، در خلال بحث به نقش هر یک از این عناصر در شکل دهی کیهان برخورد می کنیم و آن را مورد بررسی قرار می دهیم. در مجموع این بررسی ها سعی شده است که کلّیت کیهانی که داستان های شاهنامه در آن اتفاق افتاده، روشن شود و جهت گیری انسان در این کیهان مشخص شود. در این رساله ویژگی های کیهان و طبیعتی که داستان های اسطوره ای در آن واقع می شود و انسان اسطوره باور همراه با شخصیت های اسطوره ای در آن می زید، بررسی می شود. به منظور پیش برد پژوهش، ویژگی های اندیشه ی اسطوره ای -که آفریننده ی جهان بینی اسطوره ای و جهان اسطوره است- بررسی می شود تا تفاوت های این اندیشه با اندیشه ی علمی- منطقی امروز –که آفریننده ی جهان بینی علمی و جهان امروز ماست- ، روشن شود. خواهیم دید که شخصیت های اسطوره ای در جهانی فرصت وجود و رشد و نمو می یابند و به عنوان حقیقت واقع در جهان زندگی می کنند که زاده ی ذهن انسان اسطوره باور است و با جهان امروز ما تفاوت های بنیادین دارد. پس از تبیین اندیشه ی اسطوره ای به توضیح ویژگی های کیهانی که ایرانیان باستان در آن می زیستند و داستان های شاهنامه در آن واقع شده است، پرداخته می شود. «زمان» و «مکان» به عنوان دو مفهوم بنیادین در ساختار جهان اسطوره مورد بررسی قرار می گیرند و همچنین اشکال مختلف دو گوهر روشنایی و تاریکی به عنوان دو بن سازنده ی جهان بررسی می شود و صورت های گوناگون آفرینش کیهان مورد پژوهش واقع می شود. اگرچه قصد ما در این پژوهش بررسی جزء به جزء عناصر طبیعت نبوده است، در خلال بحث به نقش هر یک از این عناصر در شکل دهی کیهان برخورد می کنیم و آن را مورد بررسی قرار می دهیم. در مجموع این بررسی ها سعی شده است که کلّیت کیهانی که داستان های شاهنامه در آن اتفاق افتاده، روشن شود و جهت گیری انسان در این کیهان مشخص شود.
بهمن افشانی آقاجری ابوالقاسم رادفر
این فرهنگ در سه بخش مفدمه(دستور،فرهنگ نویسی)بخش دوم که بخش عمده و اصلی کتاب است دربردارنده واژه های سره فارسی و بخش سوم که شامل کنایات زبان فارسی به همراه شاهد مثال های شعری است.در این فرهنگ برخی واژه های دساتیری و همچنین واژه های زند و پازند وارد شده است که مصحح به تبیین و نقد این واژه ها پرداخته است.همچنین با تعلیقات و نقد متن کتاب به بسط و شرح فرهنگ پرداخته شده است.
خورشید قنبری ننیز ابوالقاسم رادفر
خواجه حسین بن غیاث الدین محمد مشهدی، مشهور به ثنایی، یکی از شعرای فارسی زبان قرن دهم هجری است. در اغلب تذکره های فارسی بعد از ثنایی نمونه هایی از شعر وی ذکر شده، اما اربابان تذکره کمتر به زندگی او پرداخته اند، از اینرو از زندگی و حال و کار شاعری خواجه حسین اطلاع چندانی نداریم. اندک اطلاع ما در این زمینه بیشتر برگرفته از مقدمه ی کوتاه منثوری است که ثنایی خود در ابتدای دیوانش آورده است. به هر روی، احتمالاً او در سالهای آغازین ربع دوم قرن دهم به دنیا آمده است. از دوران کودکی و جوانی اش اطلاعی نداریم؛ فقط نقل شده است که در جوانی قریحه ی شاعری داشته است، اما شعر نمی سروده و بعدها بر اثر دیدن رویایی به شاعری روی آورده است. سپس، به دربار سلطان ابراهیم میرزا، پسر بهرام میرزای صفوی رفته و سالها ملازم او بوده است، پس از کشته شدن او ثنایی به دربار شاه اسماعیل دوم می پیوندد و گویی شاعر مورد غضب شاه واقع می شود و از بیم جان به هند می گریزد، در هند به دربار اکبر شاه ) 101 369 ه .ق.( راه می یابد و در - همین دوران است که از حمایت های حکیم ابوالفتح مسیح گیلانی برخوردار می گردد و آوازه ی او در هند فراگیر می شود. هر چند ثنایی از شعرای برجسته شعر فارسی نیست، شعر او در دوران خودش و پس از آن با اقبال عمومی روبرو می گردد، سرانجام ثنایی در یکی از سالهای پایانی قرن دهم )احتمالاً 336 ه .ق.( در لاهور رخت از جهان می بندد و در همانجا به خاک سپرده می شود که پس از مدتی پسر دایی وی جسد او را به مشهد انتقال می دهد. دستنوشته های خطی فراوانی از دیوان ثنایی مشهدی در کتابخانه های ایران و دیگر کشورها وجود دارد. از آنجا که ثنایی یکی از موثرترین شعرای دوره ی خود در پایه گذاری سبک هندی است، تصحیح دیوان او ضروری می نمود، ما در این پژوهش با تکیه بر هفت دستنویس خطی، به تصحیح و مقابله ی دیوان خواجه حسین ثنایی بر پایه ی اصول تصحیح انتقادی پرداخته ایم. نسخه اساس ما نسخه ی شماره ی 931 کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی است که تاریخ کتابت 116 ه .ق. را دارا می باشد و از شش نسخه ی دیگر به عنوان نسخه بدل استفاده کردیم که عبارتند از: نسخه های شماره ی 973 و 81 مدرسه ی عالی شهید مطهری )سپهسالار(، نسخه ی کتابخانه ی مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران به شماره ی 7307 ، نسخه ی شماره ی 09301 مجلس شورای اسلامی، نسخه ی کتابخانه ی بودلین آکسفورد به شماره ی msouseley 22 و همچنین، نسخه ی کتابخانه ی پاریس که میکروفیلم های آنها به ترتیب به شماره های 108 و 900 در کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران موجود است.
حسینعلی رحیمی ابوالقاسم رادفر
کتاب ترجم? تفسیر طبری یکی از کهن ترین متون نثر فارسی و نخستین ترجمه و تفسیر قرآن به زبان فارسی است. این کتاب یکی از مهم ترین منابع، برای مطالعات زبان شناختی در دوره های نخستین شکل گیری فارسی نو و منبعی مهم برای بررسی سیر تفسیرنویسی فارسی و ترجمه های فارسی قرآن کریم است. پس از حدود پنجاه سال که از نخستین و تنها تصحیح این کتاب می گذرد، در این رساله، تصحیحی انتقادی از جلد چهارم آن، ارائه شده است. هدف از این کار ارائ? متن منقّحی از کتاب بود که مبنای مطالعات و پژوهش های بعدی در زمین? ترجمه ها و تفاسیر کهن فارسی، و شناخت ویژگی های زبان فارسی در قرون اولی? بعد از اسلام باشد. برای انجام این کار بیش از سی نسخ? کتاب، از کتابخانه های داخل و خارج کشور شناسایی و تهیه شد و نُه نسخه که مربوط به مجلد چهارم کتاب بود، انتخاب و تصحیح انتقادی بر اساس آن انجام شد. ویژگی های مختلف نسخه ها و بعضی موضوعات کلی در بار? اثر در مقدمه توضیح داده شد. متن کتاب بر اساس اصیل ترین نسخه های هم خانواده با نسخ? پاریس تصحیح و نسخه بدل ها به طور کامل ارائه گردید. در بخش تعلیقات نیز، توضیحات بیشتری دربار? برخی ضبط ها و واژه های کتاب آورده شد.
مریم کامیاب ابوالقاسم رادفر
ادبیات هر عصری، بازتاب فضای ویژ? آن عصر است. فاصله زمانی چهارده سال? بین 1285 و 1299 ه.ش. یعنی از زمان امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار تا سقوط احمد شاه و کودتای رضاخان، دورانی پر از تحول و اتفاق در جامع? ایرانی بوده است. امضای فرمان مشروطه که با رونق روزافزون مجلات و روزنامه ها همراه بود، فصل تازه ای را در ادبیات ایران گشود. ادبیات این دوره با زبان و قالب و محتوا و مفهومی نو، بستری جدید را برای عرضه شدن به مخاطب خود پیدا کرد. این مخاطب تود? مردمی بودند که طبقات میانی و حتی فرودست جامعه را تشکیل می دادند که اغلب سواد خواندن و نوشتن را نیز نداشتند و این بستر تعاد کثیر نشریات بود. این پژوهش در پی یافتن پاسخ این پرسش است که آیا جنبه های ادبی مطبوعات مشروطه یعنی آن بخش از مطالب که در قالب نظم یا نثر طنزی عرضه شده است، توانسته در بسط مفهوم مشروطیت در بین عوام، پیشبرد انقلاب مشروطه و نزدیک ساختن تود? مردم به اهداف این انقلاب نقش تعیین کننده ای داشته باشد و اگر پاسخ این سوال مثبت است، اجرای این نقش چگونه و با استفاده از چه ابزارهایی بوده است. مطبوعات دوره مشروطیت با چاپ اشعار ملی و حماسی روحیه ملی گرایی مردم را تهییج می کردند و با انتقاد از وضع موجود در قالب طنز، زمینه را برای ابراز نارضایتی مردم فراهم می آوردند، مشکلات را نمایش داده و نواقص را تذکر می دادند و آن بخش از پشت پرده سیاست و اقتصاد که از چشم مردم عادی پوشیده بود و بر زندگی آنها تأثیر مستقیم داشت را برملا می کردند. اعتماد مردم به روزنامه ها و مردمی بودن نویسندگان و شعرای آنها بود که موجب می شد حرف این روزنامه ها بر دل و ضمیر همگان بنشید. بخش ادبی مطبوعات این دوره با استفاده از قالب و اوزان گوناگون در نظم، انتشار تصانیف و ترانه های مردمی، استفاده از زبان طنز در نظم و نثر و بیان مطالب و انتقادات در این لفافه، ساده نویسی و نزدیک کردن زبان نظم و نثر به زبان تود? مردم و با عرضه مفاهیم و محتواهای جدید در آثار ادبی که تا پیش از این در ادبیات ایران سابقه نداشت، سهمی بسزا در پیشبرد انقلاب مشروطه داشته اند.
عباس آذرانداز زهره زرشناس
آثار منظوم دور? میانه در ایران که عمدتأ به زبان های فارسی میانه و پارتی باقی مانده اند، به دو دست? اشعار جامع? زردشتی و سرودهای مانوی تقسیم می شوند. برخی از مهم ترین آثار جامع? زردشتی، چون یادگار زریران و درخت آسوری میراث سنت شفاهی دور? اشکانی است، و برخی چون اندرزنامه های منظوم به ادبیات توده تعلق دارد، و اشعار اندکی نیز دارای ماهیت دینی هستنند. سرودهای مانوی نیز دو دسته اند، سرودهای ستایشی که به شیو? یشت ها سروده شده، و دست? دوم سرودهای عرفانی که مضمون آنها جدایی روح انسان از اصل خود است. اشعار مانوی به زبان های فارسی میانه و پارتی سروده شده اند و ترجمه هایی پراکنده نیز از این اشعار به زبان سُغدی در دست است. در این رساله، اشعار فارسی میانه، پارتی و ترجمه های موجود سُغدی آنها، اعم از زردشتی و مانوی از لحاظ زیباشناختی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در بخش اشعار جامع? زردشتی به اندرزنامه های منظوم، یادگار زریران و درخت آسوری پرداخته و بقی? اشعار معرفی شده اند؛ و در بخش سرودهای مانوی، بلاغت اشعار مانویان به زبان های فارسی میانه، پارتی و سغدی مورد تحلیل قرار گرفته است. بررسی صورت گرفته نشان می دهد که اشعار زردشتی و مانوی علی رغم مشترکات در مواردی چون وزن و قافیه، در استفاده از جلوه های بلاغی با یکدیگر تفاوت دارند، این تفاوت یا به دلیل نوع ادبی آن ها (حماسی، تعلیمی یا غنایی) پدید آمده، یا به سبب مضمون و درون مای? متفاوت دو گروه اشعار بوده و یا از نفوذ عناصر بیگانه در شعر مانوی ناشی شده است. این عوامل موجب شده که در اشعار مانوی توجه بیشتری به عناصر حوز? بیان و بدیع چون تشبیه، استعاره، تمثیل و موسیقی های لفظی و معنوی کلام شده است، در حالی که در اشعار جامع? زردشتی قدرت تنظیم، وصف و اغراق چشمگیرتر، عاطفه قوی تر و پیوند با اجتماع بیشتر است. شعر دور? میانه به منزل? حلق? اتصال بین شعر باستان و شعر فارسی، از یک سو ادامه دهند? سنت های اشعار باستانی چون گاهان و یشت هاست، از سوی دیگر نمودار پیشین? بسیاری از گرایش های ایرانی به عناصر زیبایی آفرین در شعر است.
معصومه نعمتی زهرا پارساپور
این پایان نامه درباره بررسی عناصر داستان در سه اثر از جمال میرصادقی(درازنای شب، بادها خبر از تغییر فصل میدهند و اضطراب ابراهیم) است. در فصل اول کیاتی درباره زندگی میرصادقی و تعریف عناصر داستان آورده شده و در فصل های بعدی عناصر داستان در سه اثر یاد شده بررسی شده است، در ضمن در پایان هر فصل نگاهی کلی به اثار شده است.
لیلا حاجی یوسفی مریم شریف نسب
چرمشیر با بیش از شصت اثر چاپ شده در ایران و کشورهای دیگر، نویسنده ای صاحب سبک در زمینه ادبیات نمایشی محسوب می شود.پایان نام? حاضرابتدا به توضیح کلیات و مفاهیمی چون ساختار، مضمون، اجزای نمایشنامه، اجزای ساختار و... پرداخته وسپس با معرفی ساختارگرایی،نگاهی به نظرات چند تن ازساختگرایان برجسته داشته ودربخش تحلیل ساختاری نمایشنامه های چرمشیر،بادرنظرداشتن قرائتی آزادازاین نظریات،الگوهای ساختاری نمایشنامه های ده? هشتاد این نویسنده رابدست آورده وبامقایسهآنهابایکدیگر شباهت های ساختاری این آثار رانشان داده است. الوی ساختاری این نمایشنامه ها با الگوی کلود برمون قابل تطابق است.علاوه برتحلیل ساختاری،زبان، شخصیت و مضمون نیز در آثار وی بررسی شده و ویژگی های آنها تحلیل شده است.زبان آثار چرمشیر ویژگی بارز نمایشنامه های اوست. او در این آثار از زبانی نمادین و تمثیلی بهره برده است. این پایان نامه به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از ابزار کتابخانه ای، انجام شده است.
راهله سیدعلی لواسانی حسین نجف دری
آشنایی عمیق با شاعران معاصر بر هر دانشجوی ادبیات فرضی انکار ناپذیر است و یکی از بهترین راه های وصول به این شناخت. مطالعه ی آثار منظوم و منثور شاعران است. هدف این پژوهش، بررسی سبکی و محتوایی آثار منثور مهدی اخوان ثالث است که شامل مقالات، داستان ها، گفت و گوها، نامه ها، مقدمه ها و موخره های آثار وی می باشد، که تا به حال کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر که در پنج فصل تدوین شده است، بعد از شرح احوال و آثار مهدی اخوان ثالث، به بررسی آثار منثور وی از جمله مقالات و تحقیقات ادبی و نقدها و... می پردازد. حاصل این پژوهش آن بود که آثار منثور اخوان، به سبب علاقه و استعداد این هنرمند بزرگ، همچنان حول محور شعر و شاعری است و بخش وسیعی از این آثار به توصیف ذوقی و شخصی اخوان از شاعران کلاسیک و معاصر، و انتقاد و بررسی سبک و شیوه ی این شاعران می باشد، هر چند که نمی توان از اظهار نظرات تخصصی و ادیبانه ی اخوان در مورد هنر، ادبیات کلاسیک و ادبیات معاصر چشم پوشی کرد. در نهایت گفتنی است که آثار منثور اخوان، علاوه بر ذوق هنری و استعداد و تخصص او در حوزه ی ادبیات، برخاسته از تجربیات و نظرات شخصی او در این مقوله می باشد، که توجه به آن از هرگونه برداشت علمی از این آثار خالی از لطف نیست.
محمد پاک نهاد ابوالقاسم رادفر
چکیده مولانا جلال الدین محمد بلخی، آفتاب فروزنده ی آسمان ادب فارسی و عرفان اسلامی است. ذهن و زبان و روان وی ، عشق نامه ای آفرید که در میان آثار منظوم عرفانی، همچون گوهری تابان می تابد. بی تردید مثنوی مولانا به عنوان یک اثر عرفانی و ادبی در صدر قرار دارد و از گذشته تا به حال مورد توجه اهل ادب و عرفان قرار گرفته و تحقیقات گسترده ای در راستای آن انجام پذیرفته است.این استقبال بی نظیر،مرهون عظمت روح مولانا و به دنبال آن رفعت و جذابیت عمیق مثنوی است.در جست و جوی راز این جذابیت،زبان او کم ارج نیست. کشش ها و جوشش های روح بی پروا سبب شده تا در زبان وی روحی دیگر دمیده شود. مطالعه در ساختار دستوری زبان مثنوی گواه این حقیقت است. ساختار دستوری مثنوی دارای مختصات ، برجستگی ها، خلاف عادت ها و منطق گریزی هایی است که جز در نظام معنایی زبانِ آن، قابل بررسی نمی باشد. موضوع این رساله ، «توصیف ساختار دستوری زبان فارسی در مثنوی» است. منظور از توصیف تحقیق درباره ی یک زبان در یک مقطع زمانی معین و یافتن قواعد آن زبان بدون توجه به صورت و ساخت قدیمی آن می باشد. توصیف همزمانی زبان ، آن را در برابر دستور تاریخی قرار می دهد که تغییرات و تحولات یک زبان را در دوره های گوناگون بررسی ، گاه علل تغییر و تحول آن را نیز تحلیل می نماید. درباره ی هدف و ضرورت این پژوهش به طور خلاصه می توان گفت: تمامی متون کهنی که به زبان فارسی دری نگاشته شده اگر چه همه به زبان فارسی نگاشته شده اند ولی هر یک از آنها متعلق به یک گونه ی ویژه ای از این زبان است .این گونه ی ویژه ، جدای از شناخت بیشتر از زبان فارسی در نشان دادن پیرنگ سبک هر شاعر یا نویسنده بی تأثیر نیست. نوع این تحقیق ، بنیادی ِکتابخانه ای و روش آن توصیفیِ موردیِ گذشته نگر می باشد. فصل چهارم که یافته های این تحقیق می باشد ، ده بخش را به خود اختصاص داده است . بخش اول، در هشت گفتار به فرایندهای واجی و دگرگونی حروف می پردازد. ابدال ، حذف ، تخفیف و سبک سازی افزایش ، قلب و نحت ، ادغام از این دگرگونی هاست . در بخش دوم مباحث مختلف اسم و گروه اسمی در سیزده گفتار به طور مفصل مطرح شده است.مباحث معرفه و نکره ، شمار ، نام آواها ، الگوهای نقش های اضافی و ندایی، الگوهای گروه های اسمی زنجیری، کنایات پرسشی و مبهم از اهم گفتار های این بخش می باشد.بخش سوم به عنوان متمم بخش اسم ، به ضمایر شخصی ، مشترک ، اشاره ، متقابل و اختصاص و کاربردهای نحوی آنها می پردازد . بخش چهارم درده گفتار ، صفت و گروه وصفی را از زوایای مختلف، بررسی و توصیف می نماید.کلیاتی درباره صفت بیانی ،احکام وصف و شیوه ی کاربرد صفت ، درجات صفت ، صفت و گروه وصفی عددی ، مبهم ، پرسشی ، تعجبی و اشاره از اهم این بخش است . در بخش پنجم به مباحث مختلف مربوط به فعل و گروه فعلی پرداخته شده است ؛جهت فعل ، افعال پی بستی ، معلوم و مجهول ، وجوه و زمان افعال و ... از مباحث عمده ی این بخش است . در بخش ششم قید و گروه قیدی با توجه به کاربرد ، معنا و ساختمان قیود به شیوه ای ویژه طبقه بندی شده اند. انواع قید در پنج گفتار به قید فعل ، قید جمله ، قید های اشاره ای ،قیدهای تأکیدی و قیدهای مختص و مشترک تقسیم شده اند . بخش های هفتم و هشتم به حروف اضافه و ربط و شبه جمله می پردازد . روش توصیف بخش های مذکور بی شباهت با قید نیست . بخش نهم به نحو مثنوی اختصاص یافته است.در این بخش در هشت گفتار الگوهای جملات ، شرح و توصیف شده اند. در گفتار اول جمله با اجزای همجنس مطرح می شود. گفتار بعد جمله های ناقص را در بر دارد .منظور از ناقص جمله هایی است که در اجزای اصلی یا احیاناً در اجزای وابسته ی آنها حذف هایی خاص صورت گرفته باشد. از مباحث عمده ی این بخش توصیف مفصل الگوهای صرفی و نحوی جمله های مرکب پیوسته و وابسته می باشد . انواع این جمله ها، با توضیح و توصیف حروف ربط ، الگوهای نحوی ، ترتیب جمله واره های وابسته و غیره با ذکر بسامد ، همراه می باشد.در گفتار های پایانی به الگوهایی از جمله توجه می شود که در علم بلاغت به آنها توازن و ترصیع می گویند ؛ با رسم الگوهای گوناگونِ جمله ، نشان داده می شود که در علم بلاغت فقط به آهنگ پایانی این نوع از جمله ها توجه و ازساختار دستوری جمله غفلت می شود. این گونه از توصیف شاید خود را به سبک شناسی ادبی نزدیک کرده باشد .در بخش دهم و پایانی در دو گفتار به الگوهای زایای واژه سازی در مثنوی و ساخت اشتقاقی واژه توجه شده است . این بخش ما را از پرداختن به ساختمان اسم و صفت وسایر کلمات در بخش های مربوط بی نیاز نموده است. به هر حال توصیف ساختار دستوری زبان فارسی در مثنوی ،گامی موثر و قابل توجه در راستای دستور تاریخی و تاریخ زبان فارسی است.در قلمرو همین مطالعات توصیفیِ است که سبک شاعران و نویسندگان مشخص می شود. مثنوی اثری است متعلق به قرن هفتم که با بررسی نظام دستوری آن، مختصات لهجه ای و گویشی ،سبک شناسی و جایگاه آن در زبان فارسی آشکار خواهد شد.
سمیه کرمی مریم شریف نسب
غزل، قالبی است که در طول زمان، تغییراتِ زیادی در آن رخ داده است؛ از جمل? این تغییرات، ورود داستان و روایت در آن است که این گونه غزلها به غزل داستان شهره اند. از آنجا که شاعر در غزل داستان، قصد دارد تا سه مفهومِ تغزل (که سخن دل است) داستان گویی و شاعرانگی را همزمان به مخاطب القا کند، این نوع غزلها در زمره هنری ترین گونه های شعر هستند. در این پژوهش تلاش کردیم با استفاده از شیو? تحلیلی ـ توصیفی و با ابزار کتابخانه-ای، افزون بر مقایس? سیر سبکیِ داستان در غزلهای سنتی و معاصر، نشان دهیم که قالب غزل با وجود محدودیتش از جهت تعداد ابیات و مجال کم برای داستانگویی می تواند علاوه بر مولفه هایی که تاکنون برای آن برشمرده اند، داستان و روایت را نیز در خود بگنجاند. می توان غزل داستان را به عنوان یک گون? جدید و در عین حال دیرپا در تقسیم بندی غزلهای فارسی قرار داد. ویژگیهایی چون، روانی غزل ، انسجام ساختاری، پیوند در محور عمودیِ شعر، آسان یابی مضامین، ارتباط بهتر با مخاطب، تأثیر بیشتر بر او و نمایشی شدن شعر، کارکردهای داستان در این نوع از غزلهاست.
فاطمه کرد چگنی تقی پورنامداریان
سبک شیوه خاصی است که نویسنده یا شاعر برای بیان مفاهیم مورد نظر خود در اثر ادبی به کار می برد. در مورد سبک از گذشته تاکنون تعاریف گوناگونی بیان شده است؛ اما مفهوم این اصطلاح با ظهور مکاتب جدید ادبی و دستاوردهای علمی زبان شناسی متحول گردیده است. این اصطلاح در حال حاضر در مورد روش هایی به کار می رود که با استفاده از فنون و مفاهیم زبان شناسی به مطالعه تحلیلی ادبیات می پردازد. سبک شناسی جدید در صدد است با تجزیه و تحلیل کلام در سطح گفتمان (واحدهای فراتر از جمله) به خوانش عمیق آثار ادبی برسد. هدف از نوشتن این رساله تأملاتی درباره ی مبانی سبک شناسی شعر و نثر با در نظر داشتن تازه ترین نظریات مربوط به این دو حوزه است. به همین منظور با ترجمه یکی از کتاب های سبک شناسی که با دیدگاهی نو و ساختاری منسجم و روش مند به زبان انگلیسی نوشته شده است؛ مفاهیم اساسی در حوزه سبک شناسی جدید، استخراج ودر یک نظم منطقی در رساله گنجانده شده است. علاوه بر تبیین مبانی نظریه، در صورت لزوم به شرح و بسط برخی موضوعات و نیز در یک بخش جداگانه به بررسی و انطباق سبکی این نظریات بر نمونه هایی از شعر و نثر فارسی پرداخته شده است. در این بخش، داده ها علاوه بر تطبیق با مبانی نظری به صورت نمودارهای آماری نشان داده شده اند.
کاظم مجدیان خو ابوالقاسم رادفر
عمر الخیام النیسابوری من علماء إیران الکبار اشتهر بعد ترجمه رباعیاته بید البروفسور فیتزجیرالد، الشاعر والکاتب الإنکلیزی فی القرن التاسع عشر؛ حیث لم یکن الخیام قبل هذه الترجمه مشهورا بالشاعریه وکانوا یعرفونه عالماً ریاضیاً فلکیاً وهو الذی قام بتعدیل التقویم الإیرانی بأمر السلطان ملکشاه السلجوقی. ولکن بعد هذه الترجمه اهتموا بترجمه رباعیاته وکتبوا عن حیاته ورباعیاته وما تضمّ من آراء وعقائد حول الحیاه وفلسفه الکون ونسبوا إلیه رباعیات کثیره هو فی حلّ منها. وترجمت هذه الرباعیات بالعربیه أیضا کبعض اللغات الحیّه، وقام المترجمین العرب بترجمتها شعراً ونثراً وبالقوالب الشعریه. وهذه الرساله تناول إلی دراسه تطبیقیه حول أربع ترجمات شعریه لشعراء ومترجمین کبار وهم: ودیع البستانی، محمد السباعی، أحمد رامی وأحمد الصافی النجفی. فآتی بالأوضاع السیاسیه والإجتماعیه والدینیه والعلمیه التی عاش فیها الخیام ثمّ أتکلم عن حیاه الخیام ورباعیاته وآثاره ثمّ أجئ بترجمه فیتزجیرالد وترجمه الرباعیات ببعض اللغات الحیه والعربیه خاصه ثمّ فی الفصل الأخیر أدرس الترجمات معاً وآتی برباعیه خیامیه أولاً ثمّ أجئ بترجمته وتطابق الترجمات من حیث اللفظ والمعنی والبلاغه (البیان والبدیع)؛ وفی الختام، یذکر منِ استطاع أن یترجم الرباعیات بشکل أفضل، علماً بأن الترجمه من لغه إلی أخری لها محدودیات وصعوبات عامه وفی ترجمه الشعر بالشعر خاصه.
الهام. رستاد تقی پورنامداریان
کتاب شرح شطحیات اثر شیخ روزبهان بقلی شیرازی، از عارفان بزرگ قرن ششم هجری، است. عنوان کتاب نشان می دهد که موضوع آن درباره شطحیات، سخنان شگفت و غریب عارفان، است. هانری کربن، شرق شناس مشهور فرانسوی در سال 1344 هجری برای نخستین بار این کتاب را تصحیح کرد. تلاش ارزشمند و والای کربن در شناساندن این متن ادبی ـ عرفانی به دوستداران و پژوهشگران، در خور ستایش است؛ امّا متاسّفانه به دلیل اغلاط فراوان کاتبان دو نسخه، همچنین زبان دشوار روزبهان، اشتباهاتی در تصحیح روی داده که خوانش متن را با مشکل مواجه ساخته است. هر چند طی جستجوهای گسترده و پس از گذشت حدود نیم قرن از تصحیح متن، متأسفانه نسخه معتبر دیگری از این کتاب یافت نشد، امّا خوانش دقیق تر نسخه های موجود، استفاده از نسخه ها و کتاب هایی که بخش هایی از متن شرح شطحیات را آورده اند، نیز اضافه کردن تعلیقات و فهرست های مناسب، به تصحیح پیراسته و شایسته کتاب کمک خواهد کرد. در این پژوهش کوشش شده است با بهره گیری از نسخه های خطی زیر تصحیح شایسته ای از کتاب ارائه شود: نسخه کتابخانه شهید علی، (مورّخ 889هـ) به شماره 1342 (ورق267-359) کتابخانه سلیمانیه استانبول؛ نسخه کتابخانه ملّامراد یا قاضی عسکر؛ (احتمالاً قرن نهم) به شماره 1271 (در فهرست 1290) با عنوان «ترجمه و شرح کتاب الطواسین للحلاج المنصور» و «منطق الاسرار و تبیان الانوار» که هم اکنون در کتابخانه سلیمانیه استانبول نگهداری می شود؛ نسخه منطق الاسرار ببیان الانوار به شماره 156 (بی تا: احتمالا قرن 10 به بعد) کتابخانه آستان قدس رضوی؛ طواسین حلاج، (مورّخ 581 هجری)، به شماره 2/ 5854، (عکسی)، موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران؛ نسخه «الرّساله النکات المتصوّفه الروزبهانیه»، (مورّخ 897 هـ)، شماره 3142 در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، که بخش اصطلاحات تصوّف کتاب را در آن آمده است؛ نسخه تحفه العرفان، تألیف شیخ شرف الدین ابراهیم فرزند صدرالدین روزبهان ثانی، تألیف شده به سال 700 هجری؛ نسخه «روح الجنان فی سیره شیخ روزبهان»، از شمس الدین عبداللطیف بن صدرالدین ابی محمد روزبهان ثانی، برادر شرف الدین ابراهیم. مولّف این کتاب نیز چون تحفه العرفان به توصیف کرامات و حکایات شیخ روزبهان و معرّفی آثار وی پرداخته است و در آن بخش هایی از شرح شطحیات را نیز ذکر کرده است. تصحیح به شیوه «بینابین» یا «توأم» و در مواردی به روش قیاسی صورت گرفته است. واژگان کلیدی: روزبهان بقلی، شرح شطحیات، نسخه خطی
محمدمهدی مقیمی زاده تقی پورنامداریان
این رساله از سه بخش تشکیل شده: بخش اول آن ترجم? کتابی با عنوان استعاره نوشت? دیوید پانتر است. در این کتاب، استعاره از دیدگاه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده ابتدا پیشین? مفهوم استعاره را در بلاغت کلاسیک غربی بررسی کرده (فصل 1) و سپس به مقایس? آن با مفهوم استعاره در ادبیات شرق دور پرداخته است(فصل 2). وی سپس استعاره را به عنوان مقوله ای عمومی و اجتماعی در دنیای امروز مورد توجه قرار داده است(فصل 3). دیدگاه جریان پساساختارگرا نسبت به استعاره (فصل 4) و ارتباط استعاره با روانکاوی (فصل 5) و برخی مفاهیم روان شناختی (فصل 6) از دیگر مطالب کتاب پانتر است. تعلق استعاره به یک ساحت فرهنگی و دشواری ترجم? آن به ساحتی دیگر (فصل 7) مطلب دیگریست که نویسنده به آن پرداخته. وی نقش استعاره را در مطالعات پسااستعماری نیز مورد توجه قرار داده (فصل 8) و سرانجام کتاب خود را با جمع بندی مطالب پیشین و ارائ? دیدگاه کلی خود در باب استعاره به پایان رسانده است. بخش دوم رساله به بررسی استعاره در بلاغت اسلامی اختصاص دارد. در این بخش تعریف و مفهوم استعاره در کتب شاخص بلاغت اسلامی بررسی شده است. طرح کلی این بخش از رساله و ترتیب قسمت های آن بیشتر بر اساس سیر تاریخی و زمانی بلاغت اسلامی بوده است. در این بخش سیر مفهوم استعاره در آثار بلاغت دانان شاخص و مطرح مسلمان همچون جاحظ، رمّانی، ابوهلال عسکری، ابن رشیق، عبدالقاهر جرجانی، زمخشری و سکاکی بررسی شده است. در این میان به نظرات جرجانی به خاطر گستردگی و اهمیت آنها توجه بیشتری شده است. در بخش سوم رساله که «مقایسه و جمع بندی» نام دارد، ضمن جمع بندی مطالب دو بخش اول و دوم، به مقایسه و بررسی تطبیقی آنها با یکدیگر پرداخته شده است. این مقایسه و بررسی در سه قسمت انجام شده است: استعاره در بلاغت اسلامی و بلاغت غربی (شامل بلاغت کلاسیک، رومانتیک و نو)، استعاره در بلاغت اسلامی و دیدگاه های روان شناختی، استعاره در بلاغت اسلامی و رویکردهای تحلیل گفتمانی.
مونا اسدی زاده عبدالحسین فرزاد
ایران و هندوستان، سرزمین های فرهنگ و ادب و اسطوره اند که هر دو دارای تمدنی کهن و بسیار غنی هستند. سابقه تعاملات فرهنگی این دو کشور به حدود سه هزار سال پیش بازمی گردد و ایرانیان و هندیان قرن هاست که یکدیگر را می شناسند و با یکدیگر در تعامل هستند. در راستای همین تعاملات، تا کنون نویسندگان و منتقدان بسیاری در ایران به بررسی آثار شعرا و نویسندگان هندی زبان پرداخته اند. آنچه که تا کنون کمتر به آن پرداخته شده است، ادبیات داستانی معاصر هند و بالاخص داستان نویسی هندی- انگلیسی در هندوستان است که در جای خود از انواع مهم ادبی در آن کشور به شمار می آید. علاقه ی بسیار به خواندن و دانستن درباره ی کشور هندوستان، زبان، فرهنگ و اساطیر آن از یک سو و معرفی ر.ک.نارایان به عنوان یکی از مهم ترین نویسندگان هندی-انگلیسی در این کشور از سوی دیگر، از مهم ترین دلایل انتخاب موضوع این پژوهش به شمار می آیند. از دیگر دلایل انتخاب این موضوع، مهجور ماندن یکی از ارزشمندترین آثار احمدمحمود؛ رمان درخت انجیر معابد است که نسبت به دیگر آثار این نویسنده تا کنون کمتر به آن پرداخته شده است و متاسفانه جنبه های مختلف آن هنوز به شکل کامل و جامع مورد نقد و بررسی قرار نگرفته اند. پس از مطالعه ی مطالب اولیه در باب داستان نویسی و اصول رئالیسم داستانی، به مطالعه ی همزمان دو رمان پرداخته شد و از آنجا که هیچ مطلب مدون و مفصلی به زبان فارسی درباره ی ر.ک.نارایان، احوال و آثار وی در ایران موجود نبود، طی تلاشی شش ماهه، منابع لاتین مربوط به زندگی و آثار این نویسنده، جمع آوری، مطالعه و ترجمه شد. سپس به بررسی جنبه های رئالیستی دو داستان پرداخته شد و در نهایت این پژوهش در پنج فصل تنظیم گردید: در فصل نخست به مطالبی چون مسئله پژوهش، اهمیت و ضرورت آن، سوال ها و فرضیه ها و همچنین پیشینه ی پژوهش و تعریف واژگان مهم و کلیدی پرداخته شده است. فصل دوم به تعاریف کلی از رمان، رئالیسم، شکل گیری داستان نویسی معاصر رئالیستی در ایران و هندوستان و داستان نویسی هندی-انگلیسی اختصاص دارد. در فصل سوم، پس از معرفی ر.ک.نارایان و آثار وی، خلاصه ای از رمان راهنما نوشته شده و سپس عناصر داستانی رمان با توجه به اصول داستان نویسی رئالیستی بررسی شده اند. در پایان این فصل، به رئالیسم اجتماعی رمان و جنبه های فرهنگی- اجتماعی مورد توجه نویسنده در داستان پرداخته شده است. فصل چهارم به معرفی احمد محمود و رمان درخت انجیر معابد اختصاص دارد. در این فصل نیز، پس از بررسی عناصر داستانی رمان و تطبیق آن با داستان نویسی واقع گرایانه، به بازتاب مسایل فرهنگی و آسیب های اجتماعی مدّ نظر نویسنده در رمان پرداخته شده است. در فصل پنجم ابتدا عناصر داستانی دو رمان با یکدیگر مقایسه شده و وجوه اشتراک و افتراق آن ها مشخص شده است؛ سپس رئالیسم اجتماعی در دو رمان با هم مقایسه شده اند و در نهایت نتیجه گیری در بخش انتهایی این فصل آمده است. امید که این پژوهش بتواند در آینده راهگشای پژوهشگران و علاقه مندان به ادبیات داستانی معاصر ایران و هند گردد.
سهیلا داوری ابوالقاسم رادفر
در این پایان نامه برآنیم تا جنبه های زیبایی شبه جمله در دیوان شمس را بررسی نماییم و به تدوین فرهنگ آن بپردازیم. هدف از انجام این پژوهش: یکی نشان دادن زیبایی طبیعی این مقوله ی دستوری به کاربران زبان و غرابت کاربرد آن در دیوان شمس، و دیگری تدوین فرهنگ جامعی از شبه جمله است. هنر جزئی از فرهنگ، نمایانگر شیوه ی زیست و افشاگر نیازهای اجتماعی در هر برهه از تاریخ است؛ کوششی است برای ایجاد زیبایی و زیبایی، تمایلات عالی و جسمانی و عقلانی انسان را ارضا می کند. ادبیات، هنر آفرینش زیبایی با کلمات است. کلمات وسایل بلاغی شاعر برای آفرینش اثر هنریند، در زندگی تداعی های عاطفی دارند و ابزار ارتباط انسان ها بایکدیگرند. صوت یا شبه جمله یک گروه از کلمات و یکی از انواع شگردهای انتقال معانی است که از راه های بلاغی موجب بیداری احساسات و تشخص زبان یک اثر ادبی می شود؛ انتقال معانی را موثر و اثر را زیبا و ماندگار می کند. شبه جمله در دیوان شمس زیباست زیرا مبین جهان غنی عاطفه و حقیقت و احساس و اندیشه مولاناست؛ دیگر آنکه کاربرد صنایع معانی و بدیعیِ ایجاز و تکرار موجب آفرینشی پرمعنا و آهنگین در شعر شده است. و بالاخره اینکه مولانا با کاربرد آن خلاف انتظار خواننده موجب آشنایی زدایی و رستاخیز شبه جمله شده است.
فرزانه رضایی ابوالقاسم رادفر
نظامی شاعر قرن ششم در گنجه، زادگاه خویش زیسته و پنج گنج خود را در همان جا به شعر درآورده است. خسرو و شیرین یکی از مثنویهای پنجگانه ی اوست که شامل 6500 بیت است و در بحر هزج مسدس مقصور یا محذوف سروده شده است. در ادب فارسی باید منظومه ی خسرو و شیرین نظامی را در اوج قله ادب غنایی قرار داد که پس از اینکه نظامی آن را سرود مورد تقلید و نظیره گویی های بسیاری قرار گرفت از آن جمله منظومه ی شیرین و خسرو است، که عبدالله هاتفی جامی از شعرای قرن نهم و اوایل قرن دهم، آن را به تقلید و تتبّع از خسرو و شیرین نظامی در 1815 بیت سروده است. این پژوهش، مشتمل بر بررسی مقایسه ای تصویر و ساختار خسرو و شیرین نظامی با شیرین و خسرو هاتفی به روش توصیفی ـ تحلیلی است. در این پژوهش وجوه تشابه و تمایز این دو منظومه، از نظر کاربرد صورخیال(تشبیه، استعاره وکنایه) و عناصر داستان بررسی شده است، نتیجه پژوهش نشان می دهد که هاتفی در تشبیه مانند نظامی بر روی شخصیت های اصلی تاکید کرده است ولی در استعاره و کنایه نظامی نسبت به هاتفی توفیق بیشتری داشته است. از نظر به کاربردن عناصر داستان، کاربرد عناصری مانند، موضوع، درونمایه، زاویه دید، حقیقت مانندی، فضا و تاحدودی شخصیت پردازی در آثار دو شاعر مشابه است، اما استفاده از سایر عناصر ازجمله طرح، صحنه پردازی و گفت وگو متفاوت است. همچنین نظامی در کاربرد پیرنگ و عنصر فضاسازی و شخصیت پردازی موفق تر عمل کرده است.
خدیجه عارفی زهرا پارساپور
قرن دهم هجری دوران شکوفایی زبان و ادبیات فارسی در سرزمین های اطراف ایران بود. بسیاری از بزرگان علم و ادب خارج از دیار ایران در کشورهای اطراف ساکن شده بودند. فضولی شاعر نامدار سه زبانه که اصلیت او به ترکان اوغوز ساکن در ایران می رسد، یکی از این بزرگان است که در سرزمینی دیگر به دنیا آمده و پرورش می یابد. آثار متفاوت و مختلفی از او به یادگار مانده است. یکی از آثار با ارزش او صحّت ومرض است. این رساله که در حجم کمی نگاشته شده است، داستانی عرفانی و تمثیلی از سیرنزولی روح به دیار بدن و سیر در عالم جسم و گذشتن از مراتب مادّی و معنوی و رسیدن به مراتب سیر صعودی و بازگشت مجدد به اصل و مرجع حقیقی است. نسخه های فراوانی از این رساله در ایران موجود است. ولی متأسفانه اختلاف میان نسخ و مشکلات ثبت کلمات انتخاب نسخه معتبر را سخت می نماید. در این پژوهش رساله به صورت انتقادی و نسخه اساس تصحیح شده است. کوشش شده تا ثبت دقیق و درست برگزیده شود. تعلیقات مفصلی براین رساله نوشته شده است. در پایان به تحلیل و مقایسه این اثر با آثار دیگر پرداخته ایم. رساله صحّت و مرض تحت تأثیر سخنان و افکار عرفا و فلاسفه بزرگ نگارش یافته است. از جمله آراء ابوحامد غزالی، احمد غزالی، ابن عربی، ابن سینا، سهروردی در داستان مشاهده می شود. فضولی در بیان نکات طبّی از ابن سینا و طبّ قدیم متأثّر است. در مباحث حکمی و عرفانی از ابوحامد غزالی و سهروردی و گاهی ابن سینا بسیار تأثیر پذیرفته است. در مباحث جمال شناسی متأثّر از احمد غزالی است. عرفان تا حدّ زیادی متأثّر از عقاید وحدت وجودی ابن عربی است. فضولی در خلق برخی شخصیّت ها و کاربرد بعضی از تعابیر و عبارات متأثّر از سهروردی و سیبک نیشابورری است. از نظر شخصیت بخشی به مفاهیم انتزاعی تحت تأثیر فی حقیقه العشق سهروردی است. در بعضی از تعابیر و اصطلاحات نیز از حسن ودل سیبک نیشابوری تأثیر گرفته است. اصل داستان فضولی و مفاهیمی که بدان پرداخته تکراری است و از زبان غالب عرفا و فلاسفه نقل شده است؛ امّا فضولی با هنر خاصّ خود توانسته است داستانی متفاوت و خواندنی و قابل تأمّل بیافریند. وی با زبان شاعرانه خود و آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم طبّی و عرفانی داستانی متفاوت از نویسندگان پیش از خود خلق کرده است. رابطه روح و بدن در داستان فضولی از هرسه جنبه؛ یعنی ابزاری، تضاعد و تضادّ مطرح می شود. هنگامی که روح از عالم لاهوت بر دیار بدن فرود می آید راکب و مرکوبی روح و بدن مطرح می شود و بدن چون ابزاری است برای رسیدن روح به تکامل. زمانی که احوال روح و بدن در آغاز سلوک روح بر هم تأثیر می گذارد، رابطه تضاعد و یاری رساندن نمایان می شود. وقتی اخلاط از روح کناره می گیرند دیار بدن به تصرّف غم درمی آید. چون روح به لطافت می رسد لطافت او جسم را نیز لطافت می بخشد. تعادل و هماهنگی اخلاط در بدن و دور بودن مهلکات از شهر دل موجب تعالی روح می شود. روح برای رسیدن به کمال به بدن نیاز دارد و بدن برای رسیدن لطافت و پاکی به روح محتاج است. در آخرین مرحله از سلوک روح و بدن در تقابل با هم قرار می گیرند. جسم فانی می شود و روح به بقا می رسد. رسیدن به بالاترین درجه معرفت و شهود با وجود غبار جسم امکان پذیر نیست. سالک در این مرحله جسم را رها و نابود می کند.
حنیف افخمی ستوده تقی پورنامداریان
علم بلاغت محصول تدبر مسلمانان در کلام الله است و موضوعش بررسی محاسن و معایب کلام است. از آن جایی که زبان قرآن مطمح نظر بوده ، همیشه تمرکز بر زبان عربی بوده است. در زبان فارسی این امر مخصوصا در علم معانی بیشتر از دیگر شقوق بلاغت چون بدیع و بیان آزاردهنده است چون علم معانی ارتباط تنگاتنگی با نحو دارد. به نظر ما علم معانی موجود در زبان فارسی مفید نیست چون عمیقا تحت تاثیر بلاغت عربی است و ربطی به زیبایی شناسی و اقتضائات زبان فارسی ندارد. برای بازنویسی علم معانی روش کار ما این بوده است که به سراغ سرچشمه های بلاغت برویم. در میان اسلاف بلاغت اسلامی توجه ما به عبدالقاهر جرجانی و جارالله زمخشری بوده است و اگر قبل و بعد از این دو بررسی شده اند به سبب فهم بهتر این دو بوده است. از آن سو زبان شناسی نقش گرا بسیار به کار ما می آید چرا که بر این آموزه استوار است که هیچ دو صورت زبانی هم-معنی نیستند و از تصویرگونگی سخن می گوید. در آثار حاضر تمرکز ما بیشتر بر آثار مایکل هلیدی بوده است و از فرانقش ها و انسجام سخن گفته ایم. اصطلاحات زبان شناسی به ما در تقسیم بندی دقیق و کمی مطالب کمک می کند. کتب معانی معاصر دیده و شواهد آن ها همگی به قصد نقد، نقل شده اند. این کار وقت گیر از این جهت ضروری بود که نارسایی نظام موجود را در تحلیل شواهد نشان دهد. در فصل آخر ما آرای خود را تنظیم کردیم بر اساس آن چه از جرجانی، زمخشری، هلیدی و البته سنت علم معانی آموخته بودیم. در تعریف ما کلام نشان دار موضوع علم معانی است و هر کلامی که از حالت عادی و استاندارد زبان خارج شود کلام نشان دار است. سعی بر این بوده که سیر مباحث با کتب علم معانی منطبق باشد تا ذهنیت آموخته با این سنت یک باره مشوش نشود و تفهیم و تفاهم مختل نشود اما خود را کاملا ملزم به این سنت نکرده ایم. عناوین این فصل مانند فصاحت و بلاغت، اقسام خبر، اغراض ثانوی، حصر و قصر و ... در کتب موجود علم معانی هم دیده می شود اما تعریف و تحلیل های ما از این عناوین با آن چه در کتب موجود متفاوت است. سعی بر این بوده است برای تحلیل ها از ملاک های کمی و نحوی استفاده شود. از این که بر اساس معنای تجربی و واژگانی، تحلیل های ذوقی و من عندی داده شود پرهیز شده است. همین طور مفصلا به بحث وصل و فصل پرداخته شده است که در بلاغت عربی جایگاه ویژه دارد اما در معانی فارسی به دلیل نبود تعریف دقیق یا آن را بی فایده دانسته اند یا سرسری از آن گذشته اند. سعی بر این بوده که عنوان های متفاوت بر اساس کارکردهای متفاوت باشد نه حالات متفاوت متصور دستوری. به همین سبب گاه بسیاری از کارکردها یا حالات معرفی شده در معانی موجود غلط فرض شده اند و گاه بعضی نیز با هم یکی فرض شده اند.
مهدی هادی ابوالقاسم رادفر
تصحیح متون و کوشش در فهم و اصلاح آن شریک شدن در تجربه و دانش گذشتگان، خدمت به آیندگان و تلاش در جهت حفظ میرات زبان و ادب فارسی است. زبانی که روزگاری از کرانه های دریای سیاه تا حدود هند و سند بدان سخن می گفتند و دانستنش را فضل و فضیلت تلقی می کردند. عیار دانش یکی از این سرمایه های گرانبهاست که در اوایل قرن یازدهم در سرزمین هند از قلم توانای ابوالفضل علامی وزیر نامدار اکبر پادشاه بابری هند پدید آمده است. این کتاب روایت ساده انوار سهیلی است که ملاحسین واعظی کاشی در قرن نهم از کلیله و دمنه نصرالله منشی آفریده است. عیار دانش که بی شک یکی از نمونه های عالی نگارش فارسی در هند است تا کنون تصحیح انتقادی نشده است. نگارنده بر اساس چهار نسخه خطی، یک نسخه چاپی و یک نسخه که به شکل سنگی در تاجیکستان منتشر شده است، به تصحیح این اثر پرداخته است. قدیمی ترین نسخه که در این چاپ اساس قرار گرفته است، مورخ 1028 ه. ق. است که تنها با سال تألیف کتاب (996ه.ق.) 32 سال فاصله دارد. روش ما در این تصحیح اعتماد بر نسخه اساس و استفاده از نسخه های دیگر در حد ضرورت بوده است. تنها زمانی از نسخه اساس عدول کرده ایم که متن را غلط دانسته ایم و زمانی نکته ای را با نهادن در کروشه به متن افزوده ایم که در بیش از دو نسخه دیگر یافته ایم. فصل نخستین کتاب نیز به اهمیت کلیله و دمنه، بازنویسی های آن، زندگی،آثار و سبک علامی پرداخته است.
سپیده یگانه ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
اکبر شاملوجانی بیک ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
عاطفه طهماسبی گرکانی ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
فرزانه خلیل پور تقی پورنامداریان
چکیده ندارد.
زهرا غیاث آبادی فراهانی ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
آقامحمد زنگانه سعید بزرگ بیگدلی
چکیده ندارد.
خورشید نوروزی ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
سهیلا سعیدی مهر حسین نجف دری
چکیده ندارد.
مریم رجبی نیا ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
سمیه شیخ زاده عبدالحسین فرزاد
چکیده ندارد.
محمدمهدی مقیمی زاده عبدالحسین فرزاد
چکیده ندارد.
نعمت الله کرم پور ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
ملیحه کریمی پناه ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
عبدالکریم اربابون قیس آل قیس
چکیده ندارد.
لوی زبیدی قیس آل قیس
معنای لغوی و اصطلاحی طنز در زبان عربی نمونه های طنز در قرآن،بیان جایگاه طنز و کاربردآن در شعر جاهلی با ذکر نمونه و سپس وضعیت آن در عصر اموی.میزان رشد طنز و وضعیت آن در عصر عباسی با بیان شعرای بنام این سوژه و در نهایت طنز در گونه های مختلف ادبی عصر امروزی در جهان عرب و بخصوص کشور عراق تا قبل از سال2003سپس معرفی تحول طنز در ادبیات کشور عراق و گونه های مختلف آنپس از سال2003.
حمزه نصرالهی ابوالقاسم رادفر
آنچه در این رساله فراهم آمده است کتابشناسی توصیفی- انتقادی آثاری است که در زمینه ی «عروض» و «قافیه» از ابتدای تدوین قواعد و اصول این علوم تا به امروز تألیف و نگارش یافته است که البتّه تهیّه و تدوین آن، با توجّه به ضرورت و اهمّیّت تألیف کتابشناسی ها در امر پژوهش و تحقیق و نیز با توجّه به فقدان مرجع و مأخذی که شامل کتابشناسی آثار نگارش یافته در عروض و قافیه باشد، بایسته و ضروری می نمود. رساله ی حاضر در دو بخش کلّی تألیف گشته است : بخش نخست، «کلّیات » و بخش دوم، «کتابشناسی آثار». بخش نخست، در بردارنده ی مباحث و کلّیاتی است درباره ی وزن شعر، تعریف وزن، انواع وزن شعر، جای گاه و اهمّیّت وزن در شعر، اعتبار وزن نزد اقوام و ملل مختلف، وزن و قافیه ی شعر فارسی، عروض در لغت و اصطلاح و تاریخچه ی عروض و سیر مطالعات و تحقیقات عروضی تا به امروز. بخش دوم رساله مشتمل است بر کتابشناسی توصیفی – انتقادی آثار تألیف یافته در عروض و قافیه و در نه فصل و یک پیوست تنظیم یافته است بدین ترتیب: فصل اوّل- نسخه های خطّی عروض و قافیه؛ فصل دوم - کتاب های چاپی عروض و قافیه ؛ فصل سوم – مقالات چاپی عروض و قافیه؛ فصل چهارم- پایان نامه ها؛ فصل پنجم- کتاب های کمک آموزشی عروض و قافیه؛ فصل ششم- کتاب های ضمنی – که دربردارنده ی بخشی در عروض و قافیه است- شامل فرهنگ ها، دایره المعارف ها، دانشنامه ها، کتاب های بلاغت، تاریخ ادبیّات، سبک شناسی و نقد ادبی و ...؛ فصل هفتم- کتاب ها و مقالات عربی؛ فصل هشتم- کتاب ها و مقالات لاتین؛ فصل نهم- سایر آثار ( به زبان های اردو، ترکی و...). گفتنی است که در سه فصل اخیر، به جهت دامنه و گستره ی پژوهش، تنها به کتابشناسی فهرست وار آثار اکتفا شده است؛ باشد که در آینده ای نزدیک، با توسّعی دقیق بدان بپردازیم. بخش پیوست نیز، مشتمل بر جداول، نمودارها و شکل های مربوط به برخی آثاری است که در متن رساله بدان ها پرداخته شده است.
شکیل اسلم بیگ ابوالقاسم رادفر
عرفان راه شناخت حقیقت است که سالکان آن طریقه، اشراق و ذوق را بر استدلال و برهان ترجیح می نهند و در عالم اسلام عمدتاً صوفیه بدان اختصاص یافته اند. از آغاز ظهور تصوّف در میان مسلمانان و همراه با گسترش آن در سرزمینهای اسلامی بر اساس نوع سلوک و متناسب با دریافت هایی که بزرگان صوفیه از معرفت به حقیقت داشته اند، طریقه های گونا گونی پدید آمده است. طریق? سهروردیه یکی از بزرگترین شعبه های تصوّف و منسوب به شیخ ضیاءالدین ابونجیب سهروردی است که در قرن ششم ظهور پیدا می کند و در گسترش آن علاوه بر مساعی شیخ ابونجیب سهروردی که پایه گذار آن است، کوشش های شیخ شهاب الدین ابوحفص عمرسهروردی، صاحب عوارف المعارف، حائز اهمیتی فراوان است. طریق? سهروردیه به سبب اقبالی که در نزد مسلمانان می یابد، در قلمرو وسیع سرزمینهای اسلامی از شرق تا غرب جهان اسلام گسترده می شود و همین امر باعث می شود که در سرزمینهای گوناگون متناسب با آداب و فرهنگ و وضع متفاوت اجتماعی آنان دریافت های متنوع از تعالیم سهروردیه حاصل شده منجر به پیدایش شعبه هایی از طریق? سهروردیه در این مناطق گردد. در طریق? سهروردیه آداب سلوک عرفانی با شریعت و زهد و عبادت و مجاهدت و رعایت فرایض و مداومت برآداب و سنن و اوراد و اذکار آمیخته است؛ امّا آنان وجد و سماع و قول و ترانه و اشعار را نیز مباح می دانستند. در واقع اساس نظام خانقاهی سهروردیه بر شیو? اعتدالی در آداب و سلوک به ویژه در ریاضات و عبادات و مراسم سماع استوار بود که همین وجه تمایز اصلی طریقت سهروردیه در مقایسه با طریقه های موجود دیگر صوفیه، باعث رونق و گسترش آن در سراسر کشورهای اسلامی گردید. پژوهش دربار? طریق? سهروردیه در مناطقی چون شبه قاره هند (شامل کشورهای امروزی بنگلا دش، پاکستان، هند) و نیز ایران، ترکیه، افغانستان، عراق، شام، مصر و حجاز؛ و شعبه هایی که از آن طریقه در این مناطق نشأت گرفته است مبیّن آن است که این طریقه نفوذی گسترده در این سرزمین داشته است که در بخشهای وسیع از آن تاکنون استمرار داشته است. در سرزمین ایران نیز که یکی از کانون های اصلی نشو و نما و گسترش طریق? سهروردیه به دیگر مناطق عالم اسلامی بوده است، این طریقه از گسترش و نفوذی مهم برخوردار بوده است به گونه ای که تأثیر آن را در بزرگان ادب فارسی و آثار آنان بروشنی می توان مشاهده کرد. در این پژوهش تأثیر آراء و اندیشه های سهروردیه در آثار بزرگانی چون کمال الدین اسماعیل اصفهانی، مولانا، عراقی، سعدی، امیرحسینی هروی، عزّالدین کاشانی، اوحدی مراغه ای و خواجه عماد فقیه در طی قرن های ششم و هشتم مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است.
انسیه جهان تیغ سید حمید طبیبیان
تطبیق و مقایسه آثار ادبی و زبانی یکی از حوزه های مهم تحقیقاتی محسوب می شود که به بررسی روابط ادبی ملّت های مختلف و میزان تأثیر و تأثّر میان آنها می پردازد. از آنجا که علوم بلاغت در فارسی، تحت تأثیر علوم بلاغت عربی است لازم است میان بلاغت فارسی و عربی مقایسه صورت گیرد تا معلوم شود که دو زبان چه تشابهات و اختلافاتی در زمینه ی علوم بلاغی دارند و تأثیرپذیری آنها از کلام الهی چگونه است. در این رساله سعی بر آن است تا با مقایسه ی یک کتاب از بلاغت فارسی (ترجمان البلاغه) و یک کتاب از بلاغت عربی (البلاغه الواضحه) نشان داده شود که: الف ـ ذوق سلیم در روند تاریخ علوم بلاغی در این دو زبان، چه چیزهایی را به حوزه ی علوم بلاغی افزوده و چه چیزهایی را به فراموشی سپرده است. ب ـ در روند بررسیِ علوم بلاغی از آغاز تا امروز چه تغییراتی در تعریفات نویسندگان حاصل شده و نقاط ضعف و قوّت آثار بلاغی در کجاست. ج ـ دیدگاه های نویسندگان عرب و فارسی زبان در حوزه ی علوم بلاغی و نتایجی که آنها از بررسی های خود به دست آورده اند معلوم گردد. امید است این بررسی انگیزه ای برای کسانی باشد که به تحقیق در حوزه های تطبیق گرایش دارند.
داریوش ذوالفقاری ابوالقاسم رادفر
مهمترین نتایج حاصل از این تحقیق عبارت است از: الف - رودکی از بشار اثر نپذیرفته است و مضامین مشابه، در اشعار او و بشار بر اثر توارد راه یافته است . ب - صور خیال در شعر رودکی و بشار علی رغم اینکه هر دو نابینا هستند، از چنان جلوه ای برخوردار است که مایه شگفتی است و میانگین کاربرد صور خیال در شعر هر دو بسیار به هم نزدیک است . ج - بعضی از مضامین شعر بشار در اشعار دیگر شاعران ما، مانند حافظ و سعدی هم دیده می شود.
رشید خدامی افشاری حسینعلی قبادی
واقعگرایی از مکاتب مهم فکری و هنری اروپاست که قصد دارد، پرده ازروابط پدیده ها بردارد و پدیده ای را با در نظر گرفتن روابط علی و معلولی آن تبیین کند . مکتب واقعگرایی بعد از رومانتیسم در اروپا شکل گرفت . این دو مکتب دارای عناصر مشترک هستند و در حقیقت رومانتیسم مقدمه و زمینه پیدایش واقعگرایی است . مهم ترین مساله در واقعگرایی تحلیل پدیده هاست . در این مکتب ابتدا به مسائل فنی و هنری توجه نمی شد ، ولی با گذشت زمان ، این مساله نیز در نظر گرفته شد. گرایش به واقعگرایی در ادبیات داستانی معاصر بیشتر انگیزه های سیاسی و روشنفکری داشت. اگر چه سابقه واقعگرایی در ایران به سالهای قبل از نگارش یکی بود و یکی نبود بر می گردد ، اما فقط جمالزاده است که اصول نظری واقعگرایی را مطرح می کند و از همین زمان واقعگرایی به عنوان مکتبی مشخص و تعریف شده ، مورد استفاده داستان نویسان نسل های بعد قرار می گیرد. غلامحسین ساعدی و جلال آل احمد دو تن از نویسندگان معاصرند که اکثر داستانهایشان واقعگرایانه است . این دو نویسنده در عین استفاده از واقعگرایی برای بیان مقاصد خود، ویژگیهای متفاوتی دارند. ویژگی ممتاز جلال ، استفاده هنرمندانه از نثر محاوره است در عوض ساعدی از فضا سازی بیشترین استفاده را می کند. فضای داستانهای ساعدی فوفناک و هول انگیز است . این فضا گاهی آن قدر داستان را تحت تاثیر خود قرار می دهد که آثار داستانی او با داستانهای فراواقعگرایانه مشتبه می شود. فقط تعداد کمی از داستانهای این دو نویسنده ، از نظر واقعگرایی بی نقص است و اکثر داستانهای آنها از نظر عناصر داستانی بسیار ضعیف و کم اهمیت اند. موضوعات و مضمونهای داستانهای این دو نویسنده بیشتر در ارتباط با مسائل مهم اجتماع است . هنر نویسندگی جلال آل احمد سیر صعودی دارد و آخرین آثار او ، از نظر داستان نویسی کامل تر و پخته تراند. اوج نویسندگی ساعدی دهه چهل است و پس از این دهه ارزش هنری آثار او ، کاملا پایین می آید. داستانهای کوتاه این نویسندگان ، به مراتب از داستانهای بلند و رمانهای آنها ، ارزش هنری و واقعگرایی بیشتری دارند. هرکدام از این دو نویسنده ، فقط یک داستان بلند موفق دارند، عزاداران بیل از غلامحسین ساعدی و مدیر مدرسه از جلال آل احمد.
عبدالامیر چناری جعفر حمیدی
منظومه سرایی در دوره معاصر ( از آغاز مشروطیت در 1285 ش تا پیروزی انقلاب اسلامی در 1357 ) تحولاتی از نظر سبک و نوع بیان ، درونمایه ها، مضامین و نوع قالب پیدا کرده است که چگونگی تحول و علل و عواملش دقیقا روشن نیست. در این رساله هر یک از منظومه های معاصر از جنبه های مختلف نظیر عناصر داستان ، سبک شعر، درونمایه ، مضامین ، قالب و تاثیر عوامل اجتماعی و سیاسی ، به طور جداگانه بررسی شده است . پس از بررسی ، تحلیل و نقد منظومه های هر یک از ادوار پنج گانه شعر معاصر ، تحولات منظومه سرایی در کل آن دوره ، بررسی و تحلیل شده است . در فصل آخر رساله نیز سیر تحولات منظومه سرایی در کل دوره معاصر بررسی شده است .
یعقوب زارع ندیکی ابوالقاسم رادفر
در این پایان نامه به نقد و بررسی داستانهای منتشر شده درنشریه دنیای سخن از آغاز انتشار ( 1364 تا سال 1380 ) پرداخته شده است . نقد و تحلیل داستانها براساس نقد و تحلیل عناصر هفت گانه زاویه دید، درونمایه ، موضوع ، صحنه ، طرح ، شخصیت پردازی و زبان انجام شده است . در مجموع 123 داستان در 92 شماره این نشریه چاپ شده است که با توجه به بررسی کامل عناصر هفت گانه می توان گفت اغلب داستانهای این نشریه بافت و ساختار نسبتا محکمی دارند. با گذشت زمان ، به طور کلی ، از قوت داستانها کاسته شده است چرا که اغلب داستانهای شماره های پایانی نشریه ، نوشته نویسندگان کم تجربه تر است که داستانهای آنها نشان می دهد آینده روشنی در انتظار آنهاست. شخصیت های داستانها چندان با حوادث اجتماعی و سیاسی که در فاصله سالهای 1364 تا 1380 در کشور به وقوع پیوسته ، منطبق نیستند. به سبب شرایط جدید کشور و گسستگی فرهنگی و فکری جامعه و به تبع آن هنرمندان از شرایط و اوضاع جامعه در زمان طاغوت ، موضوعات اغلب جدید و متناسب با شرایط جدید جامعه است .
مهدی سعیدی ابوالقاسم رادفر
طنز یک نوع ادبی است که با استفاده از فنون رایج ادبی نظیر تشبیه ، کنایه و رمز، اغراق ، آشنازدایی و ایهام ، تصویری هنری از اجتماع نقیضین می سازد که با دستمایه طعنه و تمسخر خنده ای تامل برانگیز ایجاد می کند و هدف آن اصلاح معایب است . طنز در طول تاریخ ادبیات فارسی همواره در کنار انواعی چون هزل و هجو وجود داشته است و شاعران برای انتقاد از آن استفاده می کرده اند. جلوه بارز این نوع ادبی پس از انقلاب مشروطه است . پس از پایان جنگ تحمیلی و شرایط جدید فرهنگی و سیاسی ، طنزتحول ویژه ای یافت و آثار برجسته ای در این زمینه پدید آمد. مضامین و موضوعات طنز این دوره در برگیرنده مسائل سیاسی، فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی است و آثار طنز در قالبهای حکایت ، مقاله ، داستان کوتاه ، داستان بلندو رمان به وجود آمده اند.
ناهید طهرانی ثابت ابوالقاسم رادفر
نقد ادبی از مقولات مهم و قابل توجه درادبیات معاصر به شمار می رود و در صورتی که بدون غرض و براساس اصول و موازین درست صورت پذیرد، عامل مهمی در ارتقا کیفیت آثار و فضای ادبی جامعه خواهد بود. لذا به نظر میرسد بررسی جریان نقد از ضروریات به شمار می رود.
معصومه امین دهقان ابوالقاسم رادفر
رساله حاضر نگاهی است عرفانی به فر و انسان فرهمند در شاهنامه و مقایسه و تطبیق آن با ولایت معنوی و ولی در مثنوی معنوی.شاهنامه ، انتقال فر از شاهی به شاه دیگر ، سلسله ای از انسان های فرهمند را پدید می آورد که بواسطه همان فر ، وظیفه سرپرستی خلق و تصرف درامور آنها و برقراری نور در سراسر گیتی را دارند.یکی از انسانهای فرهمند این سلسله ، کیخسرو است که هم در شاهنامه و هم در اوستا و متون پهلوی ، دارنده ممتاز فر است که ضمن آباد کردن سرزمین ایران که پیش از ورود او به ویرانی نهاده بود، وظیفه سنگین دیگری بر دوش دارد و آن از بین بردن افراسیاب تورانی به منزله عنصر شر است که سرانجام با نابود کردن او، نور را در سراسر عالم می گستراند.فر وجود سلسله ای از انسان های فرهمند ، قابل مقایسه و تطبیق با ولایت معنوی و سلسله انسانهای کامل(ولی ) در عرفان است که در مثنوی به عنوان یکی از آثار بزرگ عرفانی ما، بیشتر از هر اثر دیگر به آن پرداخته شده است.
زهرا موسوی ابوالقاسم رادفر
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، سبب گسترش حضور زنان در همه عرصه های اجتماعی شده است. یکی از جلوه های این حضور را می توان در افزایش چشمگیر تعداد داستان نویسان زن مشاهده کرد. بسیاری از بانوان داستان نویس دارای تحصیلات عالیه هستند و این امر در به کارگیری زبان و تکنیک درست داستان نویسی از سوی آنها تاثیر گذاشته است. قهرمانها و شخصیت های اصلی داستانهای بانوان نیز بیشتر از میان زنان انتخاب شده اند. محتوای آثار بانوان داستان نویس را بیشتر مسائل خانوادگی و اجتماعی تشکیل می دهد. به ندرت در داستانها به مسائل رمانتیکی و عاشقانه صرف پرداخته شده است (البته به جز آثار پاورقی نویسان). یاس فلسفی، دلزدگی و مردم گریزی که در آثار نویسندگان زن قبل از انقلاب مانند گلی ترقی و شهرنوش پارسی پور بود نمود بارزی داشت، در آثار داستانی، بانوان پس از انقلاب، به ندرت به چشم می خورد. مانند رمان میترا و داستان پرلاشر. اندیشه های فمینستی و مرد ستیزی در آثار بعضی از زنان ماننده فرخنده آقایی، رویا پیرزاد و شهرنوش پارسی پور مشاهده می شود. در بسیاری از داستانهای زنان مسائل مربوط به انقلاب چون تظاهرات خیابانی و شکنجه های ساواک (مانند بعضی داستنهای مجموعه مولود ششم)، مسائل مربوط به جنگ تحمیلی و پیامدهای آن همچون بمباران شهرها، زندگی جنگ زده ها، شهادت جوانان (مانند زمان دل فولاد، مجموعه داستان مستانه) و به ندرت فعالیتهای گروههای ضد انقلاب (مانند رمان بوی خاک) انعکاس یافته است. مسائل خانوادگی از جمله ازدواج، طلاق و علل آن، بیشترین رویکرد محتوایی داستانهای بانوان است. انقلاب اسلامی سبب گسترش ابعاد نگرش بانوان دانستان نویس نسبت به مسائل خود شده است.
امینه الروسی ابوالقاسم رادفر
اهداف اصلی این پایان نامه به صورت زیر جامه عمل پوشیده شده است:1-شناختن تعداد فعلهای زبان فارسی.2-به دست آوردن معنایی های هر فعل در این زبان.3-اطلاع بر اقسام فعل به اعتبار ساختار و مفعول.
ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.
ابوالقاسم رادفر
چکیده ندارد.