چکیده: طنز چه در کلام چه در درونمایه از ویژگی های بارز داستان های هدایت است. هدایت با طنز و ساده نویسی خود در داستانها و نوشته هایش با روشهای رسمی ادبی، داستانهای عشق آلود و قلمبه نویسی می ستیزد. در افسانه ی آفرینش، با طنز ملایمی کاریکاتوری از شرح خلقت بشر و داستان آدم و حوا را عرضه می کند. در وغ وغ ساهاب پته" شاعران شهیر" ، "نویسندگان عالیمقدار " و "مترجمان توانا" را به روی آب می اندازد. در پاره ای از این آثار حتی به فحاشی و بدگویی آشکاربر می خوریم که نمونه اش تــوپ مرواری و حاجی آقا است. در بعضی از آثار با بازی با یک سری جملات و کلمات دست می زند و در قبالشان توضیحی طنزآمیز می دهد که میهن پرست از جمله ی آنهاست. در بسیاری از جمله داستانهای کوتاه با طنزی تلخ به مصیبت حیوانات و طبقه ی فرودست می پردازد که آبجی خانم و سگ ولگرد از جمله ی آنهاست.

ادبیات به شیوه های مختلفی مورد مطالعه قرار می گیرد و یکی از جنبه های مهم و قابل توجه ، نقد اجتماعی و سیاسی آن است. شعر و نثر همواره زبان گویای مسایل و مصایب مردم و اقوام و ملل بوده است. شاعرانی متعهد به مبانی اخلاقی ، برای ترسیم اوضاع نا به سامان جامعه و عوامل بیداد و رنج ستمدیدگان ، ذهن و زبان خود را به خلق آثاری مهیج و کوبنده مصروف داشته اند که نام آنان ، تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی اقوام را در ذهن ها ، تداعی میکند. از آن جا که آثار شاعران و هنرمندان جهان در بسیاری اوصاف و احوال مشابهت و مشارکت دارند و به نظر می آید که از جنس واحدی هستند. در ادبیات پایداری ، این اشتراک به اوج خود می رسد. ظلم و بیداد نیز مقوله ای است که به هر زبان و شیوه ای بیان شود برای همه ی اقوام قابل فهم و ادراک است و جوامع مختلف را تحت تاثیر خود قرار می دهد. ملک الشعرای بهار چهره ای شاخص در ادب پایداری ایران است.او در زمان خود همه ی مسایل کشور را به گونه ای متعهدانه و ادیبانه نقد کرده است. از سوی دیگر پابلو نرودا شاعر توانای شیلی ، نمونه ای بر جسته از شاعران ادب پایداری جهان و شیلی است. او نیز همچون بهار شعر خود را در خدمت بیداری احساسات و عواطف مردم بر ضد استکبار و استعمار کشور های بزرگی چون آمریکا و انگلیس قرار داده است.مقایسه اشعار این دو شاعر در مضمون و جنبه های ادبی می تواند علاوه بر شناخت بیشتر آنان ، اشتراک در احساسات و عواطف و درک محیط اجتماع را نمایان سازد. در این جستار با بیان ادبیات و تاریخ دو کشور ایران و شیلی در دوران زندگی دو شاعر مورد نظر ، مضامین پایداری را در اشعار آنان مقایسه کرده ایم.

«کفر و ایمان»، از مفاهیم مورد بحث میان متکلمان، فلاسفه و عرفا بوده است. هریک از مشارب فکری- فلسفی با ملاحظه بخشی از معانی «کفر و ایمان» به تعریف آن دست یازیده اند. این رساله کوشیده است با تبیین نظرات قرآن و حدیث به تعاریف متکلمان، فلاسفه و عرفای گوناگون بپردازد. مولانا با نگاهی عرفانی به مقوله «کفر و ایمان» می نگرد. بررسی مصادیق کفر و ایمان از نگاه عرفانی مولانا در مثنوی، به نتایج خوبی انجامیده است. مولانا با نگاهی عارفانه-عاشقانه به «کفر و ایمان» می پردازد. این شاعر بزرگ زبان فارسی، به دو گونه کفر معتقد است: کفر مذموم و کفر محمود. کفر مذموم، پوششی است که به واسطه آن خدای را نمی بینند و کفر محمود، به سبب پوشیده شدن غیر خدای به واسطه عشق، راهی برای وصول به حضرت حق است. مولانا به سه نوع ایمان باور دارد: تقلیدی، تحقیقی (فلسفی) و شهودی (عاشقانه- عارفانه). ایمان تقلیدی مخصوص عوام، ایمان تحقیقی نگرش فلاسفه و ایمان شهودی ویژه عرفاست. تفاوت نگاه مولف مثنوی معنوی نسبت به دیگر عرفا، عاشقانه بودن آن است. مولانا در مثنوی معنوی با نگاه ترکیبی عارفانه- عاشقانه به «کفر و ایمان» می پردازد.

متناقض نمایی در علم بلاغت، بیانی ظاهراً متناقض با خود یا مهمل است که میان دو امر متضاد را جمع کرده باشد؛ اما در اصل دارای حقیقتی باشد که از راه تأویل بتوان به آن دست یافت. یکی از ویژگی های ادبی شعر شاملو «پارادوکس» است که شاعر به وسیله ی آن توانسته تأثیر کلام خود را دو چندان کند. این ویژگی سبکی شاملو، در دفاتر مختلف شعری وی جلوه های متفاوتی دارد. با توجه به اهمیت متناقض نمایی و تضاد در آثار احمد شاملو، در این پژوهش برآنیم تا پس از بیان کلیات، اهداف و پیشینه ی پژوهشی این موضوع، در فصل دوم مختصری درباره ی تعریف و زیبایی شناسی آرایه ی تضاد و متناقض نمایی و احوال و آثار شاملو، سپس در فصل سوم به تجزیه و تحلیل اشعار شاملو بپردازیم. تضاد در شعر شاملو، در سه سطح دیده می-شود: 1- تقابل در سطح کلمه 2- تقابل در سطح کلام 3- تقابل در سطح موضوع. از میان این سه، تضاد در سطح کلام از ارزش زیبایی شناختی بیشتری برخوردار است. متناقض نمایی در اشعار شاملو بر دو نوع است: کلامی و محتوایی. که هر کدام به شاخه های دیگری قابل تقسیم است. متناقض نماهای کلامی بر دو گونه هستند: 1- عبارات متناقض نما 2- تصاویر متناقض نما (اکسی مورون). متناقض نماهای محتوایی نیز به پنج دسته تقسیم بندی می شوند: 1- تناقض فکری 2- تناقض در سبک 3- تناقض در نوع ادبی 4- تناقض در فرم 5- تناقض ساختاری. از میان انواع تناقض در شعر شاملو سهم تناقض فکری از همه بیشتر است. متناقض نمایی چه در کلام و چه در محتوا، به یک اندازه در زیبایی شعر شاملو تأثیر گذار است. در واقع شاملو از هر دو حوزه به بهترین نحوه در شعر خود سود جسته است؛ اما در آن دسته از اشعاری که شاملو به بیان مسائل اجتماعی می-پردازد، تناقض محتوایی بیشتر دیده می شود و بالعکس در تغزلات وی تناقض کلامی بسامد بالاتری دارد.

محور اصلی پایان نامه ی حاضر بررسی و تحلیل معیشت و چگونگی گذران زندگی چهار شاعر برجسته ی سبک خراسانی است.و با توجه به اشعار آنهامی توان به منابع درامدوچگونگی گذراندن زندگی آنهاو برجسته شدن قالب شعری قصیده (که مخصوص اشعار مدحی می باشد)در این دوره دست یافت.اولین شاعرما رودکی هر چند شاعریدرباری بود اما با در نظر گرفتن جنبه های مثبت شخصیتی و هنری او و مقامی که در ادبیات دارد به عنوان یکی از شاعران طراز اول ما به مردم معرفی گردیده و شاید بتوان گفت قریحه و استعداد او و اینکه اشعار خود را با آهنگ می خوانده یکی از مواردی بوده که او را نزد بزرگان محبوب کرده است.دومین شخص شاعر ملی ما فردوسی بود که نان را از دونان نخواسته همت والای خویش را سرمایه ی اهداف متعالی خود قرار داد.فرخی سیستانی جوانی گمنام از نسیستان بود که مقام و ثروت سال های بعد او را می توان مرهون افکار ساده ی او و توانایی شاعردر شناختن حال و مقام بزرگان و امیران دانست.او یکی از بزرگترین شاعران دربار محمود بوده و در ادب فارسی به عنوان یک شاعر درباری شناخته می گردد.عنصری ملک الشعرای دربار محمود بوده و تا قبل از رسیدن به دربار او ثروت و مقامی نداشته اما به یمن اشعار مدحی به عنوان یکی از ثروتمندترین شاعران درباری شناخته می شود.

شکوه یکی از فروع ادب غنایی محسوب می شود که از بدو ظهور شعر و شاعری در شعر فارسی راه یافت، تا شاعران بتوانند مسائل و مصائب و آلامی را که موجب آزار و رنجش خود و دیگران می شد به نظم در آورند. البتّه از زمان اولیه و تاریخ دقیق آن اطلاعی در دست نیست اما از قرن ششم و از دوره ی سلجوقیان به بعد با توجّه به اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بیشتر مورد استقبال شاعران قرار گرفت تا جایی که بعدها به یک سنت ادبی تبدیل شد و شاعران بسیاری در آن طبع آزمایی کردند. نگارنده در این پایان نامه به بیان شکوه ها و گله گذاری های پنج شاعر سبک خراسانی و تحلیل این شکوه ها پرداخته است. این پایان نامه، در یک مقدمه و چهار قسمت تنظیم شده است؛ در مقدمه به طور مفصل پیرامون شکواییه به عنوان یکی از اغراض شعری، جایگاه آن در انواع ادبی و نظرات متفاوت نویسندگان راجع به این نوع بحث شده است؛ بررسی آن از جهت لغوی و اصطلاحی و قرآنی از امور دیگری است که به آن پرداخته شده است. سپس اشعار شکواییه شاعران به چهار فصل کلی شخصی، فلسفی، اجتماعی و سیاسی تقسیم و سپس مورد بحث و بررسی قرار می گیردکه هر فصل شامل بخش های زیر است: «شخصی»: شکواهای عاشقانه (هجران و فراق معشوق، جور و جفای معشوق، عشق) پیری، شعر و شاعری، فضل و هنر و حکمت، بی التفاتی ممدوح، غربت، فقر و تهیدستی، حسب حال. «فلسفی»: شکایت از روزگار و زمانه، چرخ و فلک، بخت و تقدیر، مرگ، جهان. «اجتماعی»: ابنای دهر، اوضاع زمانه، زهد ریایی، بی دینی. «سیاسی»: به دلیل درصد کمی از اشعار طبقه بندی نشده است و تنها شکوه از حاکمان را در برمی گیرد.

اصلی ترین موضوع شعرغنایی عشق و یکی ازمهم ترین ارکان مضامین عاشقانه،عاشق است. عاشقی که درادوار مختلف شعر فارسی تحول یافته است. این تغییر وتحول زاییده ی شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ی عصرشاعراست. باید توجه داشت که در هیچ دوره ای یک نوع عاشق خاص درتوصیفات شاعران مدنظرنبوده است. ازاین رو چگونگی توصیف و روانشناسی عاشق باتوجه به روحیه ی عاطفی او،ارتباط تنگاتنگی بانگاه به شخصیت عاشق به نوع عالم روح بشریت دارد. در بازشناسی شخصیت عاشق،آن چه رابط ادبیات وروان شناسی است،بررسی روانی شخصیت عاشق است. درطرح پرسش نسبت شخصیت روانی عاشق و حقیقت وجودی آن با خلق آثار غنایی از دستاوردهای علم روان شناسی امروز است با این پرسش، افق های جدیدی به روی انسان گشوده می شودکه عبارتند از: 1- زمینه ی تأمل درشخصیت عاشق فراهم می گردد. 2- عشق به عنوان امری درونی معرفی می شود و تأمل درآن انسان را وادار به تأمل درونی حالات روانی عاشق می کند. 3- مبدأ حقیقی عشق، یعنی درون یک حقیقت انسانی، ظهور و نمود پر رنگ تری پیدا می کند. 4- جایگاه عاشق و صفات و ویژگی های او در ادب غنایی فارسی، روشن و واضح بیان می شود. 5- نگاه شاعران ادب فارسی به مقوله ی عشق، تبیین می شود. صائب یکی از شاعران عرصه ی ادبیات فارسی است که نگاه خاصی به شخصیت عاشق دارد. جایکاه عاشق در اشعار غنایی او، شخصیتی ثابت و جایگاهی روشن دارد. در شعر او سرتاسر ذهنیت و جهان بینی شاعر و حالات روانی او به نمایش گذاشته شده است. به گونه ای می توان این شخصیت را از منظر روان شناسی مورد بررسی قرار داد و از نتیجه ی آن به شخصیتی تعریف شده دست یافت.

این پایان نامه به بررسی تصویر تمثیلی روستا در آثار داستانی غلامحسین ساعدی و جلال آل احمد می پردازد و می کوشد به این پرسش ها پاسخ دهد: آیا تصویر روستا در داستان های ساعدی و آل احمد واقع گرایانه است؟ - آیا ویژگی های روستا با تمام نهادهای گوناگون یک مملکت مطابقت دارد؟- هدف از تمثیل آوری در این داستان ها چیست؟ و وضعیّت طبقه های اجتماعی در داستان های ساعدی و آل احمد چگونه بیان شده است؟ ساعدی و آل احمد به عنوان نویسندگان متعهّد ادبیّات روستایی و کارگری کوشیده اند مشکلات و واقعیّت های تلخ اجتماعی ایران در روزگار گذشته را در قالب توصیف تمثیلیِ یک اجتماع کوچک روستایی به تصویر بکشند. آنان بدبختی و فقر اقتصادی و فرهنگی جامعه و رواج خرافات و نادانی و ظلم پذیری و اشاعه ی فرهنگ بیگانه را در کشور در ابعاد گوناگون زندگی ایرانی به نمایش گذاشته اند. ساعدی با تکیه بر مضمون فقر و بیماری مردمان عوام ، روستا را نماد مملکتی می داند که گرفتار جهل و عقاید خرافی شدید است و به سبب نداشتن خودآگاهی و ترس ، دچار توهّم شده و به یک سلسله عقاید پوچ و خرافی پناه برده است. آل احمد به عنوان روشنفکر و نویسنده ای اجتماعی به انعکاس جریان های سیاسی و اقتصادی و به ویژه واقعیّت های اجتماعی کشور در قالب تمثیل می پردازد و آثارش دارای اهمّیّت است.

صفویان از معدود سلسله هایی هستند که در گذر تاریخ توانستند با تکیه بر نیروی مذهبی که از دیرباز در نزد ایرانیان طرفدارانی داشت، نیروی دیگری به به نام ملیت را همراه سازند و با کمک گرفتن از این دو بال نیرومند خود را به سرمنزل مقصود برسانند. بنیان گذاران این حکومت با استفاده از زیرکی و دلاوری خود و تبلیغاتی که در بین مردم راه انداختند مبنی بر اینکه ایشان شاهان ولایت پناه هستند با میل و قهر مردم را به سوی مذهب تشیع سوق دادند و این مذهب را به رسمیت رساندند. در سایه ی این حکومت مذهبی و ملّی تمام شئونات زندگی مردم اعم از اجتماعی، فرهنگی، ادبی، هنری، و به زبان ساده تر همه چیز به رنگ و شکل حکومت آنها درآمد، در غیر این صورت جایی برای مخالف و معترض وجود نداشت. ادبیات کشور ما در تمام دوره ها همسویی خود را با حکومت حفظ کرد تا از رشد خود عقب نماند، گرچه در ابتدای این حکومت با تنگ-تر شدن فضا عده ای از شعرا خروج را بر ماندن ترجیح دادند و راه دیارهای دیگر را در پیش گرفتند امّا آرام آرام با مناسب شدن اوضاع بر غنای ادبیات کشور کمک کردند. با تفکرات مذهبی حکومت صفویه، گونه ای از ادبیّات به نام «ادبیات مذهبی» با وجود اینکه بی سابقه هم نبود به رسمیت رسید و بر اغلب دیوان شعرای این عصر سایه انداخت و شعرا چه طوعاً و چه کُرهاً حتی برای خوشایند حکومت هم که شده مولفه های این گونه از ادبیات را در اشعار خود آوردند. در این میان دیوان شاعران، محتشم، کلیم و صائب از این قافله عقب نماند و با دستوری که شاه طهماسب به محتشم داد او را به سرآمد شعرای شیعه گرای تبدیل کرد تا جایی که بیشترین مولفه های شیعی را در دیوان او می بینیم و لقب «پدر مرثیه سرایی» را حقاً سزاوار او می دانیم؛ اما کاربرد مولفه های شیعی در دیوان کلیم و صائب به وسعت و کمیت دیوان محتشم نیست. از مولفه هایی که در این پژوهش از دیوان ها استخراج شد و مورد تحلیل قرار گرفت می توان به تحمیدیه ها، نعت، منقبت، مرثیه، توصیف اعیاد و رسوم مذهبی و مظاهر و نشانه های مذهب تشیع اشاره نمود که با ارائه ی نمونه هایی در فهرست مشخص و متناسب با هر کدام اشاره گردید.

یکی از زمینه های اصلی هر حماسه ای ، داستانی یا روایی بودن آن است . حماسه ملی ما نیز به عنوان اثری حماسی، جنبه داستانی خود را حفظ کرده است و فردوسی به خوبی توانسته با بهره گیری از عناصر داستانی، شاهنامه را به مجموعه ای منسجم و یکپارچه از داستان ها بدل کند. یکی از این عناصر، عنصر« کشمکش» است . کشمکش از عناصر اساسی پیرنگ و از تضاد و تعارض شخصیت ونیروها با یکدیگربه وجود می آید و باعث ایجادپیچیدگی و به تبع آن گره افکنی و سوق دادن داستان به بحران و تعلیق و نقطه اوج می شود و در حقیقت پوپایی و جذابیت داستان ها مرهون آن است. یکی از شگردهای داستان پردازی فردوسی بهره گیری از عنصر کشمکش است .استاد توس به خوبی توانسته از این عنصر در گونه ای متنوع، برای گسترش داستان هایش بهره برد. اما از آنجا که شاهنامه اثری حماسی است کشمکش نیروهای مختلف سبقه ای حماسی به خود می گیرند . بدین معنی که چون حماسه ملی ما ، تجلی روح ملی است و فرد و اجتماع و مذهب و سیاست و طبیعت و...را در خود جلوه گر کرده،تضاد و تقابل این نیرو ها باعث شکل گیری کشمکش ها در شاهنامه می شود و در حقیقت کشمکش های شاهنامه منبعث از رویارویی این نیرو ها است

طنز از اصطلاحات ادبی و به معنای استهزاء و به تمسخر گرفتن است آفرینش طنز برای مبارزه با بیدادگری و ندایی است در حفظ حرمت آزادی و ارزش بخشیدن به شرف انسانی و معتقدات ملی و اجتماعی. بررسی جلوه های مختلف طنز در آثار یک شاعر ما را با جنبه های گوناگون شخصیت او و همین طور مسائل اجتماعی و سیاسی آشنا می کند. حافظ و مولانا از جمله شاعرانی هستند که جنبه های گوناگون طنز را در سروده های ایشان می توان دید. انواع طنزها شامل طنز جامعه شناسی، سیاست و مذهب، اخلاق، صوفی و عاشقانه دراین بخش قرار می گیرد مولانا که شاعر صوفی است در مثنوی در قالب حکایت ها و تمثیل های طنزآمیز و هزل گونه بسیاری از نابه هنجاریهای عصر خود را به تصویر می کشد و سعی در تخریب عوامل نابه سامانی در زندگی بشری دارد. عصر حافظ نیز که در دوره های بحرانی از تاریخ قرار دارد؛ از این رو تأثرات حاصل از اوضاع نابهنجار سیاسی و مذهبی در سروده های این شاعر بزرگ جلوه ای برجسته دارد. دراین بخش پس از بررسی طنز در اشعار ایشان به مقایسه پرداخته شده است و اشتراکات و اعتراضات آنان در طنز برجسته گشته و با توجه به شخصیت فعال و مبارز هر دو شاعر بخصوص حافظ میتوان جلوه های طنز را به خوبی مشاهده کرد. ایشان با استفاده از طنز به مبارزه و دادخواهی علیه سیاست و ریاکاری صوفیان مرهمی بر دل غمزده خود می نهند.

چکیده : نوستالژی واژه ی فرانسوی است که از علم روانشناسی وارد ادبیات شده است. این اصطلاح روان شناسی به معنای دل تنگی، غم غربت، و حسرت زدگی است. بررسی نمودهایی از نوستالژی در آثار به جای مانده از نویسنده، جلوه هایی آشکار از شخصیت او را نشان می دهد که در چه جامعه ای زندگی می کرده و عوامل مختلف، چگونه بر زندگی او تأثیر گذاشته است. نوستالژی به عنوان یکی از جنبه های روحی و روانی در نهاد آدمی نهفته است؛ که معمولاً نویسنده، آن را به طور نا خود آگاه در آثارش متجلی می نماید. این دل تنگی و غم غربت از سال های دور در ادبیات فارسی به خصوص ادبیات داستانی نمود داشته است. احمد محمود یکی از نویسندگانی است که این واژه در آثار او جایگاه ویژه ای دارد. نوستالژی فردی احمد محمود، مفاهیمی چون تبعید، زندان، غم دوری از شهر و دیار، حسرت دوران جوانی، فقر و بیکاری را در بر می گیرد. از آن جایی که احمد محمود در برهه زمانی خاصی زندگی می کرده است، تأثیرات حاصل از اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه، در خلق آثار او تأثیر برجسته ای داشته است، به طوری که بسیاری از مصادیق نوستالژی و حسرت گذشته در نوشته های او از مشکلات و مواردی است که خود، آن ها را تجربه کرده است. بازگشت به وطن در آثار احمد محمود بازگشت از زندان می باشد که تأثیر فراوانی در خلق مضامین نوستالژی داشته است. نوستالژی در آثار احمد محمود به صورت فردی و گاه به صورت اجتماعی دیده می شود. او از ایام کودکی خویش و مشکلات مردم جنوب با حسرت و اندوه یاد می کند. در این تحقیق سعی شده است با در نظر گرفتن مقوله ی نوستالژی و چارچوب نظریه های مدرن، آثار داستانی احمد محمود، مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد.

مهم ترین ثمره در عرصه ی نقد و نقادی، روشنگری خواننده و نویسنده است. در این راستا نقد فرمالیستی که حدود یک قرن با اصول و قواعد علمی در عرصه ی نقادیِ هنر های مختلفی به ویژه شعر فعالیت دارد، دارای اهمیت است. گرچه در مسکو به طور جدی آغاز شد، پیشینه ای دیرین دارد و افرادی، چون «افلاطون، ارسطو، آگوستین، کانت و ...» به آن اشاره داشته اند. از زمان شکل گیری اصولی این نقد در مسکو تا اوج گیری آن در چک و امریکا، افراد مطرح و نامداری، چون «اشکلوفسکی، موکاروفسکی، یاکوبسن، اَیخِن باوم، ولک و ...» به نقد فرمالیستی پرداخته اند که از بنیان گذارانِ آن بوده اند و نیز از مکتب های دیگری، مانند «فوتوریسم و سمبولیسم» تأثیر پذیرفته است. از مهم ترین مقوله های نقد فرمالیستی که در چارچوب یک اثر ادبی(به ویژه شعر) توسط نقاد مورد بررسی قرار می گیرد، می توان به «ادبیّت، شکل(فرم)، واژه، چگونگی کاربرد واژه در هم نشینی(ترکیب) و جانشینی(انتخاب)، آشنایی زدایی، برجسته سازی، هنجارگریزی و قاعده افزایی» اشاره کرد. «فرمالیسم» اثر ادبی را تنها در شکل و ادبیّت آن بررسی می کند و به مسائل بیرونی و خارج از متن و کلام اثر، همانند «مسائل اجتماعی، زندگی نویسنده، تاریخ، اخلاق و روان شناسی» نمی پردازد. آن چه در این نقد بسیار دارای اهمیت است، «آشنایی زدایی» است که میدان فراخ و بازی دارد و هرآن چه که در کلامِ اثر، خارج از هنجار و نرم معمولی باشد و سبب برجسته سازی و غریب سازی شود، می تواند در مقوله ی آشنایی زدایی قرار بگیرد. «لیچ» زبان شناس معروف انگلیسی، به هنجار گریزی و قاعده افزایی زبان ادبی که در مقابل آن زبان خودکار، روزمرّه و عادی است اشاره می کند. در هنجارگریزی به انواع آن، از قبیلِ «هنجارگریزی واژگانی، آوایی، نحوی، معنایی، نوشتاری، گویشی، سبکی، و زمانی(باستان گرایی)» و در قاعده افزایی به مطالبی، چون «توازن آوایی، توازن واژگانی و توازن نحوی» که هر کدام از آن ها دارای شاخه های فرعی هستند می پردازد. در این پایان نامه کوشش شده است تا طبق فرضیه های مطرح شده، اشعار «منوچهر آتشی» که یکی از چهره های شاخص در شعر معاصر است از منظر فرمالیستی مورد بررسی قرار گیرد که در این باره به مجموعه های شعری که جداگانه به چاپ رسیده اند و به ویژه دو جلد «مجموعه اشعار» او مراجعه شده است. نیز در این پایان نامه به زندگی شخصی و ادبی او، جهت آشنایی خواننده، اشاره شده است. از آن جا که روش این نقد روش علمی است، بسامد استفاده از مقوله های هنجارگریزی و قاعده افزایی در اشعار آتشی را نشان می دهد و خوانشی تازه برای خواننده ایجاد می کند تا از دیدگاهی دیگر تصاویر اشعار را بشناسد.

در یک سده ی اخیر، رویکردهای مختلف و گوناگونی به مسئله ی اسطوره پدید آمده ، که هر یک از این رویکردها، در تبیین اسطوره، از دانشی خاص، چون: مردم شناسی، تاریخ، دین، زبانشناسی، و ... بهره جسته است. یکی از شاخص ترین و مهمترین این رویکردها، رویکرد روانشناسانه به مسئله ی اسطوره است. پایه گذار و موسس این رویکرد، دکتر کارل گوستاو یونگ، روانشناس و فیلسوف اهل سوئیس است. پروفسور یونگ، در توجیه پیدایی و ساختِ اسطوره ها ، افسانه ها، حماسه ها و .... عوامل روانیِ گوناگونی را در نظر می گرفت، که یکی از مهمترینِ این عوامل، « کهن نمونه ها » بودند. او کهن نمونه ها را ، محتویات ناخودآگاهی جمعیِ بشر می دانست که در بین همه ی افراد، یکسان و یکشکل است و چونان مُرده ریگی، نسل به نسل به ما رسیده است. بیرونی ترین و دردسترس ترین لایه روان، «خودآگاهی» است که وظیفه اش آگاهی انسان از خویشتن و جهان پیرامونش است. خودآگاه روان، مرکزی دارد به نام «من» که همه محتویات خودآگاه بدان ربط دارند و در حقیقت، معیار خودآگاهی، رابطه یک محتوای روانی با «من» است. به بیان ساده تر، محتویات روان، آنگاه به درجه خودآگاهی می رسند که از پالوانه (فیلتر) «من» بگذرند و اگر این عمل اتفاق نیفتد، آن محتویات روان در قسمت تاریک روان باقی می مانند و هیچگاه خودآگاه نمی شوند. در زیر خودآگاه، ناخودآگاه واقع شده است و در حقیقت پایین تر از آستانه ی خودآگاهی است. «ناخودآگاهی، به دو بخش قردی و جمعی تقسیم می شود. ناخودآگاه فردی، متعلق به فرد است و دیگران از آن نصیبی ندارند. لایه زیرین ناخودآگاه فردی، ناخودآگاه جمعی یا همگانی است که کهن نمونه ها در آن قرار گرفته اند. کهن نمونه ها، که از محتویات و درونه-های ناخودآگاه جمعی به شمار می آیند، به مانند خود ناخودآگاه جمعی، عمری به اندازه عمر بشر دارند و نسل به نسل، تا به امروز، در میان افراد بشر انتقال پیدا کرده اند؛ بدین روی، ذهن بشر به هنگام تولد، لوحی سفید نیست بلکه یک طرح اولیه کهن الگویی در ساختمان مغز انسان موجود است.از آنجا که حماسه های اسطوره ای ، از اسطوره ها سر برآورده اند و در ساختار ، به آنها بسیار نزدیک هستند.بدین روی، می توان تجلی کهن نمونه ها را در آن مشاهده کرد. از آنجا که حماسه های اسطوره ای در قرن چهارم و پنجم، از رواج و اصالت بسیاری برخوردار است ، بدین روی، می توان زیر ساختی کهن نمونه ای را در آن به آشکارگی مشاهده کرد. از جمله ی مهمترین کهن نمونه های رایج و آشکار در ادب حماسی پارسی قرن چارم و پنجم، عبارتند از : آنیما، سایه، فردیت، مرکز، پیر خردمند، آب و کوه، که هر یک از این کهن نمونه ها در نمادهای گوناگون و متفاوتی رخ نموده اند.

عشق یکی از مبانی اساسی زندگی انسان است که بینش های متفاوتی را، در میان اندیشمندان و فلاسفه پدید آورده است. این بینش ها که بیشتر براساس امیال و خواسته های جامعه ی مردسالار شکل گرفته است، به وضوح می توان علائم آن را در ادبیات غنایی فارسی مشاهده کرد. بر این اساس، هر یک از ادیبان و نویسندگان، با تاثیر پذیری از نگرش های حاکم بر روزگار خود، به پردازش شخصیت معشوقه های خود در آثارشان پرداخته اند. رمان شمس و طغرا از جمله نخستین رمان های نوین در عرصه ی ادبیات داستانی معاصر است که محمد باقر خسروی آن را به شیوه ی ادبیات داستانی اروپایی پدید آورد. خسروی، در این رمان، با پروراندن چندین داستان عاشقانه، به بازگو کردن ویژگی های زن مطلوب یک مرد(عاشق)می پردازد. در این رمان هر یک از این شخصیت ها ویژگی-های منحصر به خود را دارد که می توان هر کدام را از لحاظ روا شناسی یونگ در یکی از دو گروه برون گرا و درون گرا جای داد. چنان که شخصیت های ماری و فردوس در گروه شخصیت های درون گرا و شخصیت طغرا، آبش و هما را می توان در گروه شخصیت های برون گرا جای داد. . بدین ترتیب نویسنده به تناسب ویژگی های روانی هر یک ازاین شخصیت ها در داستان، به شخصیت پردازی هر یک از این معشوقه ها در داستان می پردازد. در این پژوهش نیز، پژوهش گر بر آن است تا با تبیین ویژگی های شخصیتی هر یک از معشوقه های رمان شمس و طغرا، چه از لحاظ شخصیت پردازی ادبیات داستانی و چه از لحاظ ویژگی های شخصیتی هر یک از معشوقه ها از لحاظ روان شناسی، به بینش عمیقی درباره ی شخصیت معشوقه-های این رمان دست یابد.

رنج، به عنوان یکی از وجوه برجسته¬ی زندگی بشری، از جمله مسائلی است که هر انسانی در زندگی خویش با آن روبرو می شود. این مقولۀ بسیار پیچیده در ادبیات، انعکاس ویژه¬ای یافته و به جرأت می¬توان گفت که در کمتر اثری، آن نمود نیافته است. ناصرخسرو، شاعر حکیم و فیلسوف نامی قرن پنجم نیز نه تنها از این امر مستثنی نبوده، بلکه رنج در اشعارش بازتاب ویژه¬ای یافته است، و این شاخصه را می¬توان در محتوا، وزن، واژگان و سایر مشخصات شعری او مشاهده کرد. این رساله نیز بر آن بوده است تا بازتاب رنج را به صورت کلی و همه جانبه در اشعار ناصرخسرو، بررسی نماید. در این رساله نویسنده سعی کرده است، ابتدا مروری کوتاه بر زندگی و آثار و ویژگی¬های شعری ناصرخسرو داشته باشد و بعد از بررسی ابعاد مختلف مسئله رنج و منظرهای گوناگون درباره آن از دید فلسفه، روانشناسی و دین و چیستی آن را در نظام حاکم بر زبان و اندیشه¬ی ناصرخسرو، مجموعه¬ی ایده¬ها و دیدگاه¬های او را در اشعارش در چهار حوزه¬ی معنا شناسی، هستی¬شناسی، غایت¬شناسی و وظیفۀ اخلاقی رنج و هم¬¬چنین تأثیر زیبایی¬شناختیِ رنج در اشعار او، طبقه¬بندی و تحلیل نماید. بررسی و مطالعه این حوزه¬ها نشانگر این مهم است که ناصرخسرو به همه¬ی حوزه¬های ذکر شده، اهتمام ورزیده است؛ هر چند در تفسیر و تشریح و حتی در عمل به این مسئله، به وجود شناسی رنج توجه خاصی داشته است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

می توان گفت هر پدیده ی ادبی در پی تغییرات اجتماعی صورت می گیرد. انقلاب کبیر فرانسه، تغییر پایه های زیبایی شناسی، اصالت احساس و عاطفه به جای خرد و زمینه های دیگر، سبب شکل گیری مکتب رمانتیسم در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزده در اروپا شد. رمانتیسم در ایران حاصل شرایط سیاسی و اجتماعی خاصی بود، که متعاقب اوج گیری چالش میان جلوه های گوناگون سنت، تجدد و بحران برخاسته از آن بود. نیما یوشیج، بنیان گذار شعر نو و پیشرو این چالش از جمله شاعرانی است که ردپای رمانتیسم اروپایی را در اشعارش می توان دید. رمانتیسم را نمی توان از اشعار نیما جدا کرد، همان گونه که گرایش های رمانتیک از شخصیت و زندگی وی تفکیک ناپذیر است. رمانتیسم نیما حد فاصل رمانتیسم ناسیونالیستی مشروطه و رمانتیسم احساساتی عصر پس از اوست. شعر او تبلور عاطفه و احساس در پیکره ی جامعه، مردم، دغدغه ها و دردهای آن هاست. سروده های نیما آمیزه ای از موسیقی، تصویر، عاطفه انسانی و اندیشه ی اجتماعی است. دید شاعرانه ی نیما او را به افق هایی بسیار دور می کشاند، طبیعت با او همدری می کند و او به واسطه ی تخیل و با استفاده از عناصر طبیعت گاه عصر ظلم زده ی جامعه و گاه ایده هایش را به تصویر می کشد. مضامین اشعار او ترکیبی است از عشق، طبیعت، امید، یأس، انسان محوری، تقریر دردهای اجتماعی و ظلم ستیزی، و به تناسب آن بسامد بالای شب که همگی نشان از حساسیت منحصر به فرد او دارد. از این رو در این پژوهش درصدد برآمده ایم، اشعار نیما را از منظر احساس و برطبق مکتب رمانتیسم و اصول آن بررسی نماییم. فصل اول به تعریف مسأله و بیان نکات اصلی پژوهش اختصاص یافته است. در فصل دوم، رمانتیسم، خاستگاه و بزرگان آن، همچنین چگونگی ورود رمانتیسم به ایران و اولین شاعران رمانتیک فارسی زبان به اختصار بیان شده است. در فصل سوم زندگی، آثار و رمانتیسم خاص نیما مطرح می شود. فصل چهارم و پنجم تحلیل اشعار نیما براساس مبانی تئوریک رمانتیسم، تحت عناوین رمانتیسم فردی و اجتماعی می باشد. در پایان، حاصل مباحث مطرح شده در بخش های پیشین، در قسمت نتیجه گیری عنوان می شود.