جهت بررسی عوامل محیطی و ژنتیکی موثر بر صفات اقتصادی در گاو گلپایگانی از اطلاعات جمع آوری شده از سه ایستگاه پشتیبانی طی سالهای 69 الی 74 استفاده گردید. در بررسیهای انجام شده میانگین حداقل مربعات وزن تولد، وزن از شیرگیری، طول دوره آبستنی، تعداد روزهای غیرآبستنی، فاصله دو زایش متوالی، طول دوره شیردهی و سن اولین زایش در گاو گلپایگانی به ترتیب برابر 1/54 +- 1/66 کیلوگرم، 68/2 +- 14/62 کیلوگرم، 28/42 +- 3/25 روز، 11/02 +- 32/17 روز، 382 +- 20/87 روز، 170/2 +- 48/32 روز، 856/3 +- 35/42 روز برآورد شد. بر وزن تولد، اثرات سال و فصل تولد، دوره شیرواری، جنس گوساله و اثر مادر بسیار معنی دار بود. وزن مادر بعد از زایش و طول دوره آبستنی بر وزن تولد معنی دار نبود. نسبت واریانس عوامل سال، فصل، دوره شیرواری، جنس گوساله و اثر مادر به ترتیب 12، 14، 3، 10 و 34 درصد کل واریانس وزن تولد برآورد شد. بر وزن از شیرگیری اثرات سال و فصل تولد، جنس گوساله، اثر مادر بسیار معنی دار بود. وزن مادر بعد از زایش در سطح 5 درصد معنی دار بود. اما اثرات دوره شیرواری و طول دوره آبستنی معنی دار نبود. نسبت واریانس سال، فصل، دوره شیرواری، جنس گوساله. اثر مادر به واریانس کل وزن از شیرگیری به ترتیب 17، 19، 1، 26، 28 درصد برآورد شد. اثرات سال و فصل زایش ، گاو نر، اثر مادر بر طول دوره آبستنی بسیار معنی دار بود. جنس گوساله هم در سطح 5 درصد معنی دار بود. اما اثر وزن تولد بر طول دوره آبستنی معنی دار نبود. نسبت واریانس هر یک از اثرات گله، سال، فصل، جنس گوساله، گاو نر و اثر مادر در این صفت به ترتیب 24، 4، 18، 9، 8 و 29 درصد برآورد شد. اثر مادر، فصل زایش بر تعداد روزهای غیرآبستنی بسیار معنی دار بود و اثرات سال، سن اولین زایش بصورت خطی و درجه دوم و گاو نر در سطح 5 درصد معنی دار بود. بین گله ها نیز تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نسبت واریانس اثرات گله، سال فصل، گاو نر و گاو ماده به واریانس کل تعداد روزهای غیرآبستنی به ترتیب 8، 5، 19، 10 و 50 درصد برآورد شد. بر طول دوره شیرواری اثرات سال و فصل زایمان، دوره شیرواری، اثر متقابل گله و دوره شیرواری، وزن مادر بعد از زایش ، گاو نر و اثر مادر بسیار معنی دار بود. اثر گله در سطح 5 درصد معنی دار بود. نسبت واریانس اثرات گله، سال، فصل، اثر متقابل گله و دوره شیرواری، گاو نر و اثر مادر به ترتیب 2، 25، 8، 10، 7 و 38 درصد برآورد شد. اثرات سال، فصل و اثر مادر بر سم اولین زایش بسیار معنی دار بود. اما اثر گله معنی دار نبود. نسبت واریانس هر یک از اثرات گله، سال، فصل و اثر مادر بر این صفت به ترتیب 5، 30، 14 و 32 درصد برآورد شد. ارزش ارثی گاوهای نر و ماده با استفاده از روش blup برآورد گردید و بهترین آنها معرفی شدند.

در این پژوهش داده های مربوط به صفات وزنهای تولد، سه ماهگی، شش ماهگی، نه ماهگی، یک سالگی، میزان رشد روزانه از تولد تا سه ماهگی، از سه تا شش ماهگی، از شش تا نه ماهگی، از نه تا یک سالگی و درجه پوست به ترتیب به تعداد 10728، 4098، 4227، 2518، 2027، 1138، 1138، 1138، 1138 و 11407 مشاهده برای بررسی اثرات عوامل محیطی و ژنتیکی برآورد پارامترهای ژنتیکی و فنوتیپی مورد استفاده قرار گرفت . وراثت پذیری صفات مختلف از روش همبستگی داخل گروهی ناتنی های پدری، همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی بین صفات از روش تجزیه کوواریانس ناتنی های پدری، اثرات عوامل محیطی و ژنتیکی از روش تجزیه واریانس حداقل مربعات و برای پیش بینی ارزش قوچهای گله از روش بهترین پیش بینی خطی بدون تمایل ویژه (blup) محاسبه گردیدند.

در برنامه های اصلاح نژادی هدف این است که بتوان افرادی را بعنوان والدین نسل آینده انتخاب کرد که از لحاظ ارزش ارثی نسبت به سایرین برتری داشته باشند ولیکن آنچه از افراد قابل مشاهده و اندازه گیری است ارزش ظاهری آنها می باشد. از طرفی صفات تولیدی تحت تاثیر دو عامل محیط و مواد توارثی قرار دارند که تنها بخش ژنتیکی آن قابل انتقال از نسلی به نسل دیگر است و مقدار رشد ژنتیکی نیز مربوط به همبستگی بین ارزش ارثی و ارزش ظاهری افراد می باشد. بنابراین اهمیت داردکه اصلاح کننده بتواند از روی ارزش ظاهری پی به ارزش ارثی حیوان ببرد. هدف اجرای این تحقیق تخمین پارامترهای ژنتیکی صفات اقتصادی در گوسفند بلوچی است تا بوان شاخصی برای انتخاب افراد با ارزش ارثی برتر بدست آورده و راندمان تولید گله را افزایش داد . اطلاعات مورد استفاده در این تحقیق جمع آوری شده از ایستگاه اصلاح نژاد و پرورش گوسفند بلوچی عباس آباد مشهد است که از سال 1342 الی 1367 در مورد گله شماره i اندازه گیری و ثبت شده است . تعداد 10458 رکورد بره و 2778 رکورد گوسفند ماده (میش) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت . صفات وزن تولد، وزن از شیر گرفتن، وزن یکسالگی، وزن پشم، تولیدی تعداد دوقلوزائی بدلیل اهمیت آنها در انتخاب افراد مورد محاسبه قرار گرفتند. جهت مشخص نمودن اثرات عوامل محیطی شامل سال اندازه گیری، جنسیت بره، تیپ تولد و پرورش ، سن مادر، از روش تجزیه واریانس استفاده گردید . سپس مشاهدات برای اثرات عوامل محیطی فوق تصحیح و همتراز شدند و با روشهای مختلف ، پارامترهای ژنتیکی برای صفات ذکر شده بدست آورده شد. مقدار ضریب وراثت پذیری برای وزن تولد، وزن از شیر گرفتن، وزن یکسالگی با توجه به روشهای مختلف در جدول زیر نشان داده شده است .

رکوردهای تولید شیر و صفات مربوط به تولیدمثل در یک گله ثبت شده گاوهای شیری نژاد هولشتین، در فاصله پاییز سال 1368 تا تابستان 1373، مورد بررسی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از: میزان تولید شیر در هر تست روزانه، تولید تجمعی شیر تا روزهای 90، 120، 150، 180 و 305 دوره شیردهی، میزان تولید شیر در پیک تولید، طول دوره شیردهی، تداوم شیردهی، سن اولین زایش ، تعداد روزهای غیرآبستنی، طول دوره آبستنی و سهولت زایش . در اکثر صفات مورد مطالعه اثرات سال، فصل و سن زایش معنی دار بودند. به استثناء طول دوره شیردهی، اثر متقابل سال و فصل زایش در تمام صفات مربوط به تولید شیر معنی دار بود. تعداد روزهای غیرآبستنی اثر معنی داری بر مقدار شیر تولیدی در تست های روزانه و تولید تجمعی شیر، به ترتیب پس از روزهای 210 و 180 دورهء شیردهی داشتند. اثرات سن و فصل زایش بر تعداد روزهای غیرآبستنی معنی دار نبودند. تعداد روزهای غیرآبستنی بطور معنی داری تحت تاثیر سخت زایی یا مرده زایی قرار می گرفتند. اهمیت اثرات سال و فصل تولد بر سن اولین زایش بیشتر از اثرات سال و فصل زایش بود. طول دورهء آبستنی و سهولت زایش به طور معنی داری تحت تاثیر سال، ماه زایش و جنس تولد قرار می گرفتند. سن مادر به صورت خطی و درجه دوم تاثیر معنی داری بر طول دوره آبستنی و سهولت زایش داشت . تیپ تولد اثر معنی داری بر طول دوره آبستنی داشت . مولفه های واریانس به روش iii هندرسون و روش حداکثر درستنمایی محدود شده (reml) برآورد شدند. برآورد وراثت پذیری و تکرارپذیری صفات ، به ترتیب ، به روش همبستگی خواهران ناتنی پدری و همبستگی داخل گروهی صورت گرفت . در صفات مربوط به تولید شیر وراثت پذیری، بر مبنای روش iii هندرسون، بین 0/11 تا 0/28 و در صفات مربوط به تولیدمثل وراثت پذیری بین 0/02 تا 0/38 بود. در مقایسه با امتیازدهی به صورت چهار جمله ای، امتیازدهی صفت سهولت زایش بصورت دو جمله ای، برآورد وراثت پذیری آن را از 0/09 به 0/03 کاهش داد.