با توجه به جمعیت رو به رشد سالخورده در جهان، جمعیت شناسی سالخوردگی از حوزه های جدید مطالعات مربوط به سالمندان می باشد. رشد فزاینده جمعیت سالمند در کشور و قرار گرفتن درصد قابل توجهی از جمعیت کشور در سنین جوانی و میانسالی رو به سالمندی، نیاز به حمایت و مراقبت از سالمندان به ویژه در شکل هم سکنایی با سالمند را از مسایل مهم مطرح در خانواده ها، دولت ها و محافل دانشگاهی قرار داده است. تغییرات صورت گرفته در ویژ گی های نسل جوان شامل مهاجرت، ادامه تحصیل، عدم اشتغال، تأخیر در ازدواج، شیوع طلاق، اشتغال زنان و کمبود مسکن، زمینه ساز مدت اقامت بیشتر فرزندان با والدین سالمند می باشد و به باور برخی از محققین، هم-سکنایی سالمندان و فرزندان بیشتر به دلیل نیازهای فرزندان صورت می گیرد تا نیازهای والدین. تغییر در ترتیبات زندگی سالمندان، نوعی پاسخ به تغییرات در چرخه زندگی فرزندان نیز هست؛ لذا مطالعه هم سکنایی به عنوان جزیی از ترتیبات زندگی، در تعامل با هم و در بین دو نسل والدین و فرزندان، ضروری است. مطالعات جمعیتی سالمندی و حوزه روابط بین نسلی سالمندان در ایران، سابقه چندانی نداشته و خلأ محسوسی در این حوزه دیده می شود که انجام تحقیقاتی چون تحقیق حاضر را در ایران ضرورت می بخشد. پژوهش حاضر، با هدف شناخت عوامل تعیین کننده هم سکنایی سالمندان، گسترش دانش ما از حوزه روابط بین نسلی در خانواده و پر کردن خلأ موجود به انجام رسیده است. در این پژوهش از روش پیمایشی و از ابزار پرسش نامه بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش کلیه افراد 60 ساله و بالاتر شهر کرمانشاه می باشند که تعداد آنها 55073 نفر می باشد. همچنین از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است و حجم نمونه 381 نفر می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهدکه : نزدیک به 10 درصد از سالمندان مورد مطالعه در ترتیبات تنهایی زندگی می کنند که ترتیباتی زنانه است به عبارت دیگر 85 درصد از مجموع کل زنان، به صورت تنها زندگی می کنند؛ زندگی با فرزندان مجرد، شکل غالب ترتییات زندگی سالمندان بوده است که با افزایش سن سالمند از تعداد خانوارهای هسته ای (با فرزندان مجرد) کاسته شده و ترتیبات زندگی در شکل خانوارهای گسترده (با فرزندان متأهل) و زندگی با همسر متداول تر است. کمتر از 5 درصد سالمندان در انجام فعالیت های روزانه وابسته اند و رابطه وابستگی در انجام فعالیت های روزانه و هم سکنایی معنی دار نبوده است. سن سالمند تعیین کننده اصلی در هم سکنایی سالمندان با فرزندان است؛ تعداد فرزندان و وابستگی در انجام فعالیت های روزانه، متغیرهای مستقل تأثیر گذار بعدی بر متغیر وابسته هم سکنایی هستند. رابطه بین هم سکنایی و وضعیت تأهل سالمندان معنی دار بوده است یعنی در صورت عدم حضور همسر احتمال هم سکنا بودن با فرزندان افزایش می یابد؛ توانایی اقتصادی بالاتر در سالمندان، از احتمال سکونت مشترک با فرزندان خواهد کاست؛ ویژگی های فرزندان مانند وضعیت تأهل و وضعیت مسکن آنان بر هم سکنایی اثرگذار است؛ در فرزندان مجرد و فاقد مسکن احتمال هم سکنا بودن با والدین سالمند بیشتر بوده است.

کاهش مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در ایران، در دهه های اخیر با شتاب زیادی همرا بوده است؛ اما میزان های مرگ ومیر کودکان زیر پنج سال در سال های اخیر با روند کندی همراه شده، و شتاب آن کم شده است. در واقع علت اصلی این موضوع، پیشرفت های علم پزشکی، مصون سازی، گسترش بهداشت و همراه شدن آن با تغییرات اجتماعی و اقتصادی می باشد. امروزه آنچه که در رابطه با کودکان زیر پنج سال باید در نظر گرفت، شناخت منابع ایجاد کننده نابرابری در سلامت کودکان زیر پنج سال است، و در کنار مطالعات مرگ و میر، مطالعات حوزه سلامت به شناخت منابع اختلال و نابرابری سلامت کودکان زیر پنج سال کمک می کند. موضوع مطالعه این پژوهش مطالعه تطبیقی سلامت جسمانی کودکان زیر پنج سال مادران شاغل و خانه دار شهر ملایر در سال 1390 است. شاخص سلامت جسمانی در این پژوهش، شاخص های سوءتغذیه در کوتاهی قد و کم وزنی می باشد. روش نمونه گیری با توجه به جمعیت مورد مطالعه و در دسترس نبودن اطلاعات صحیح نمونه گیری غیر احتمالی از نوع گلوله برفی می باشد. داده های این پژوهش با استفاده از پیمایش، و پرسشنامه ساختمند به روش مصاحبه حضوری توسط پرسشگران خانم گردآوری شده است. نتایج نشان می دهد که کودکان مادران شاغل در شاخص های سلامت جسمانی(کوتاهی قد و کم وزنی) در وضعیت ناسالم تری قرار دارند. آنچه که اهمیت دارد اختلاف سلامت کودکان زیر پنج سال بر حسب جنس در میان کودکان مادران شاغل و خانه دار است. متغیرهای مرتبط با کودک و مادر، در این پژوهش در روابط دو متغیره تأثیر نداشته اما هنگامی که در تحلیل بعنوان متغیر کنترل وارد تحلیل می شوند، تأثیر خود را نشان می دهند. مشاغل مادران شاغل در این پژوهش در چهار گروه دسته بندی شد. کودکان مادرانی که در بخش خدمات بودند بیشترین درصد ناسالمی را داشته اگر چه در آزمون رابطه دو متغیره، بین گروه شغلی مادر و سلامت کودک رابطه معناداری مشاهده نشد. وضعیت فعالیت، ساعت کاری و درآمد مادران شاغل بر سلامت کودکان آنها موثر بوده است.

: تحقیقات مربوط به مضیقه ازدواج سابقه چندانی در مطالعات جمعیتی ندارد؛ در واقع، سابقه این مطالعات به نیمه دوم قرن بیستم برمی گردد؛ در این دوره نوسانات شدید مرگ و میر (و تا حدودی نوسانات باروری)، رژیم های جمعیتی جدیدی را به وجود آورد، که سهم به سزایی در تغییرات مربوط به ازدواج نیز بر جای گذاشت. با این حال این موضوع با جدیت کم تری در کشورهایی مثل ایران پی گیری شده است؛ در واقع، علت اصلی این موضوع نبود داده های مناسب در این زمینه می باشد؛ آنچه این پژوهش را از سایر کارهای انجام گرفته متمایز می کند، نگاه محلی به پدیده مضیقه ازدواج می باشد، این تحقیق با تکیه بر اقلیت های مذهبی سعی دارد وضعیت زناشویی این اقلیت ها را شناسایی کند. عمده اطلاعات این پژوهش از داده های 2? مرکز آمار ایران در سال 1385 و هم چنین وضعیت زناشویی این اقلیت ها طی سال های 1375 و 1385 به دست آمده است. هدف بخش اول این مطالعه شناسایی برخی شاخص های مرتبط با تحولات زناشویی (محاسبه میانگین سن ازدواج و عمومیت ازدواج) بوده است. گرچه الزاما مضیقه ازدواج و تاخیر در سن ازدواج مرادف نیستند، با این حال، به منظور تکمیل کار تحقیق، و با استفاده داده های 2? ، برخی تعیین کننده های وضعیت تاهل در بین این اقلیت ها مورد می باشد؛ نتایج نشان می دهد، به طور کلی، میانگین سن ازدواج اول اقلیت های مورد مطالعه از الگوهای متفاوتی برخوردار بوده است. در حال که میانگین سن ازدواج زرتشتیان، برای مردان و زنان، روند افزایشی داشته است، این میانگین برای مسیحیان کاهش یافته است، و برای اقلیت کلیمی تفاوت چندانی نکرده است. عمومیت ازدواج نیز در بین اقلیت های مذهبی در بین تمام اقلیت های مذهبی با کاهش همراه بوده است؛ هرچند که این کاهش در بین مردان اقلیت های زرتشتی و کلیمی بیشتر بوده است. تجزیه و تحلیل داده های 2? نشان می دهد وضعیت اشتغال به تحصیل افراد و نیز پایه تحصیلی (پس از کنترل سن)، مهم ترین متغیر معنی دار و مرتبط با وضعیت تاهل می باشد؛ با این که بین محل سکونت و وضعیت تاهل در این مطالعه ارتباط معنی داری دیده نشد ولی به نظر می رسد، تاثیر محل سکونت نیز از طریق سواد بر وضعیت تاهل اعمال می گردد.

تحقیق حاضر با این سوال آغاز گردید که کاهش مرگ ومیر کشور در جریان گذار جمعیتی چه نیرومحرکه ای در پی دارد و اثر آن بر سالخوردگی جمعیت چگونه است؟ به عبارت دیگر اگر تغییرات باروری ایران در اواخر دهه 1350 و دهه 1360 شمسی نیرومحرکه جمعیتی ای در اواخر دهه 1380 و دهه 1390 تولید کرده است، تغییرات مرگ ومیر چه نیرومحرکه ای ایجاد می کند؟ و در ادامه از آنجا که اثر نیرومحرکه ناشی از کاهش باروری باعث سالخورده تر شدن جمعیت است این سوال مطرح می شود که آیا نیرومحرکه تغییرات مرگ ومیر هم به سالخوردگی جمعیت کمک می کند؟ برای پاسخ به این سوال و انجام تحقیق، ابتدا الگویی برای تغییرات مرگ ومیر ایران تعریف شد، به این صورت که فرض شد مرگ ومیر کشور در سال 1300 وارد گذار شود و شروع به کاهش نماید. در سال 1365 از سرعت کاهش مرگ ومیر کاسته شود و در سال 1385 کاهش مرگ ومیر کشور متوقف شود. اگر چه در واقعیت، زمان دقیقی برای شروع و پایان گذار مرگ ومیر در ایران در دسترس نیست اما برای انجام تحقیق و با استفاده از تحقیقات دیگر محققان، این الگوی فرضی در نظر گرفته شد. بر اساس این الگو، نیرومحرکه تغییرات مرگ برای سال 1385 برابر با 1.5 و زمان پایان اثر آن سال 1465 بدست آمد. به این معنی که اگر مرگ ومیر کشور در سطح سال 1385 ثابت شود، جمعیت ایران در سال 1385 بر اثر مستقیم تغییرات مرگ ومیر گذشته تا سال 1465 به اندازه 50 % افزایش خواهد داشت. سپس برای بررسی اثر نیرومحرکه تغییرات مرگ ومیر بر سالخوردگی جمعیت، دو روش مطرح شد: روش اول که برمبنای رابطه کلی نیرومحرکه مرگ ومیر است این شاخص را برای هر سن و همه سنین بعد از آن ارائه می دهد. نیرومحرکه مرگ ویژه سنی حالت اول دارای این مزیت است که امکان مقایسه نیرومحرکه هر سن را با نیرومحرکه کل می دهد اما این محدودیت را هم دارد که به وسیله آن نمی توان گروه های سنی مختلف را با هم مقایسه کرد. به همین دلیل نیرومحرکه ویژه سنی حالت دوم به شیوه ای که امکان مقایسه گروه های سنی مختلف فراهم باشد، ارائه گردید. نتایج حاصل از دو روش مذکور نشان می دهد که گروه سنی سالخوردگی نسبت به دو گروه سنی کودکی و میانسالی دارای بیشترین و طولانی ترین مقادیر نیرومحرکه مرگ است. بنابراین اثر کاهش مرگ ومیر بیشترین تأثیر را بر گروه سنی سالخوردگی دارد؛ در واقع کاهش مرگ ومیر به واسطه نیرومحرکه ای که به ویژه در گروه سنی سالخوردگان ایجاد می کند منجر به سالخورده تر شدن جمعیت می گردد. این تحقیق با یافتن این نتایج نتیجه ی ضمنی دیگری هم در پی داشت و آن معرفی نیرومحرکه تغییرات مرگ ومیر به عنوان میزانی برای بررسی اثر سالخوردگی فردی نیرومحرکه جمعیت بر سالخوردگی جمعیت است.

یکی از شاخص های مهم توسعه و سلامت در کشورها میزان مرگ ومیر کمتر از پنج سال می باشد، اگر چه در طی دوره های گذشته میزان مرگ ومیر کودکان کاهش چشم گیر داشته ولی این میزان برای همه کشورها و مناطق شهری و روستایی هر کشور به طور یکسان کاهش نیافته است، مطالعه حاضر برای نشان دادن میزان مرگ و میر و عوامل موثر بر آن در مناطق روستایی تحت پوشش خانه های بهداشت در کشور ایران طی سال های 1385 تا 1387 صورت گرفته است. روش بررسی: روش انجام این مطالعه تحلیل ثانویه داده های زیج حیاتی خانه های بهداشتی مناطق روستایی کشور و هم چنین داده های سالنامه آماری استان های کشور و هم چنین داده های سرشماری سال 1385 بوده است و سپس مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: روند میزان مرگ ومیر زیر پنج سال در مناطق روستایی کشور نشان می دهد، کمترین میزان مرگ و میر زیر پنج سال در سال 1385، 6.71، در سال 1386، 12.03 و در سال 1387 برابر با 10.10 بوده است، همچنین حداکثر این میزان در سال 1385 برابر با 31.95، در سال 1386، 32.10 و در سال 1387، برابر37.51 بوده است. در این مطالعه مشخص شد که میزان مرگ و میر زیر پنج سال در نقاط روستایی کشور با دسترسی به آب آشامیدنی سالم و بهداشتی، میزان درآمد سالیانه خانوار دارای همبستگی منفی و معنادار بوده است، همچنین بین درصد جمعیت ساکن در روستای قمر و درصد زایمان های غیر حرفه ای در مناطق روستایی همبستگی مثبت و معنادار وجود داشته است، اما بین جنسیت کودک و وزن نوزاد هنگام تولد رابطه معناداری مشاهده نشده است. نتیجه گیری: در بین ویژگی های وضعیت سلامت جامعه تعامل پیچیده ای برقرار است که مجموعه کنش ها و واکنش-های آن چارچوب توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه را می سازد. همان طور که در طرح حاضر مشاهده شد، متغیرهای بهداشتی، جمعیت شناختی و اجتماعی دارای تاثیر متقابل بر همدیگر بوده و همه افزایش دسترسی به هر کدام باعث تقویت دیگری و در نهایت کاهش میزان مرگ و میر زیر پنج سال شده است.

در سال های اخیر با وجود کاهش اساسی و مستمر مرگ و میر کودکان زیر پنج سال، در حال حاضر این میزان در کشورهای در حال توسعه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته بالاست . شاخص مرگ ومیر کودکان نشان دهنده احتمال مرگ یک فرزند زنده بدنیا آمده در یک سال مشخص، قبل از رسیدن به سن 5 سالگی می¬باشد به بیان واضحتر، این شاخص از تقسیم تعداد مرگ و میر کودکان کمتر از پنج سال یک جامعه در طول یکسال به تعداد جمعیت زیر پنج سال آن جامعه در همان سال بدست می آید و حاصل آن در 1000 ضرب می شود. در ایران مرگ و میر کودکان در مقایسه با کشورهای توسعه یافته خیلی بالاست. بعنوان مثال طبق گزارش سازمان ملل مقدار شاخص میزان مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در سال 2008 برای ایران 32 در هزار بوده است در حالیکه مقدار این شاخص در همین سال برای کشور توسعه یافته¬ی ژاپن 4 در هزار بوده است. همچنین مرگ و میر کودکان زیر پنج سال برحسب توسعه¬یافتگی استان ها و مناطق مختلف کشور متفاوت می باشد. مطابق با گزارش مرکز آمار ایران در سال 1375 احتمال مرگ و میر کودکان در استان سیستان و بلوچستان 47 ودر استان های تهران و گیلان 25 بوده است. از آن جاییکه استان های گیلان و سیستان بلوچستان به ترتیب از استان هایی هستند که پایین ترین و بالاترین احتمال مرگ و میر کودکان را دارند در این مطالعه به مقایسه ی تأثیر هریک از عوامل اقتصادی_ اجتماعی و جمعیتی بر مرگ و میر کودکان در این دو استان پرداخته ایم. به منظور ترسیم مدل تحقیق از چارچوب تحلیلی موسلی و چن استفاده شده است. در این مدل عوامل اقتصادی اجتماعی در قالب سطوح سه گانه اجتماع، خانواده و فرد، از طریق عوامل بلافصل بر مرگ و میر کودکان اثر می گذارند.

هرچند مرگ و میر بیشتر یک پدیده بیولوژیکی است ولی با گذشت زمان و در اثر پیشرفت در دانش انسان این مهم پدیدار گشته که جنبه های دیگر از زندگی بشر نظیر جنبه های اقتصادی- اجتماعی در نوسانات و تغییرات مرگ اثرگذار هستند. افزایش امید زندگی و کاهش مرگ و میر تحت تاثیر عوامل متعددی است که در تعامل با هم هستند. تعیین سهم هر یک از این عوامل در تبیین امید زندگی و مشخص ساختن روابط پیچیده بین تعیین کننده های امید زندگی در یک چارچوب تئوری منسجم و منطقی امری ضروری است. در این پژوهش به این پرسش اساسی پرداخته شده که عوامل تاثیر گذار بر امید زندگی کدام ها هستند؟ با بکار گیری تئوری انتقال اپیدمیولوژی، نظریه توسعه اقتصادی اجتماعی، نظریه توسعه بهداشتی – پزشکی متغیرهای نسبت باسوادی، نسبت اشتغال، نسبت افراد ازدواج کرده دارای همسر، نسبت شهرنشینی، نسبت جنسی، شاخص دسترسی به تسهیلات بهداشتی- درمانی بعنوان متغیرهای تاثیر گذار بر امید زندگی انتخاب شده اند. این پژوهش در سطح استانی با روش تحلیل ثانویه بر اساس داده های سال 1385 و 1386 انجام شده است. یافته های حاصل از ضرایب همبستگی تفکیکی نشان می دهد که رابطه بین نسبت باسوادی، نسبت اشتغال ، نسبت جنسی با امید زندگی،تائید شد. تاثیر گذاری متغیرهای نسبت افراد دارای همسر و نسبت شهرنشینی و شاخص دسترسی به تسهیلات بهداشتی- درمانی بر امید زندگی رد شد. همچنین مدل نظری تست و اثبات شد. نتیجه تحلیل مسیر حاکی از تاثیر غیر مستقیم متغیر نسبت شهر نشینی بر امید زندگی است.

چکیده ندارد.

با بکارگیری در جدول جمعیت متوقف و ثابت و مقایسه جمعیت سرشماریهای 1345، 1355 و 1365 با آنها، مشاهده شد که فقط در جمعیت هایی با ویژگی باروری سطح جانشینی، سطح مرگ و میر تعیین کننده میزان جانشینی نیروی انسانی و نهایتا" حچم نیروی کار است اما در جمعیت های واقعی که میزانهای باروری آنها بالاتر از سطح جانشینی است اثر سطح مرگ و میر بشدت تقلیل یافته و در کنار اثر سطح باروری در واقع خنثی میشود. هم چنین گرچه سطح باروری عمده ترین عامل تغییرات ساخت سنی و تعیین کننده میزان جانشینی نیروی کار است ، مشاهدات نشان می دهد که در جمعیت باز مهاجرت نیز با تاثیر بر ساخت سنی جمعیت به طور قابل ملاحظه ای تعیین کننده میزان جانشینی و حجم نیروی کار است علاوه بر اثر مهاجرین (از طریق تغییر در میزان باروری) تغییرات ساخت سنی جمعیت مبدا و مقصد بشدت به ساخت سنی مهاجرین (اثر مهاجرت) وابسته است . مقایسه توزیع سنی جمعیت مردان در سرشماری 1355 و 1365 با توزیع سنی جمعیت آنان به فرض بسته بودن آن جمعیت از سال 1345 نتیجه اخیر را حمایت می کند. این مقایسه نشان می دهد که خروج مهاجرین مرد از نقاط روستایی منجر به افزایش 4ˆ0 واحد به میانگین سنی آن در 1355 و 1ˆ0 در 1365 شده و ورود آنان به نقاط شهری میانگین سنی را 4ˆ1 واحد در 1355 و 2ˆ2 در 1365 کاهش داده است . به طور کلی با سه مدل معیار، سه نوع اثر ساخت سنی بر میزان فعالیت مطالعه شده است که عبارتند از : -1 اثر جوانی ساخت سنی - توزیع سنی سطح 20 مدل جداول مرگ و میر کول و دمنی با میزان رشد 10 در هزار -2 اثر مهاجرت - توزیع سنی مدل جمعیت بسته -3 اثر تغییرات زمانی از 1345 تا 1365 . ساخت سنی جمعیت نقاط شهری و روستایی یکی از تعیین کننده های میزان فعالیت دو جنس و از زمان ورود جمعیت ایران به دوره انتقال، مشخصه اصلی آن "جوانی" است . آنچه بلاواسطه با حجم و میزان فعالیت این جمعیت مرتبط است ، " ساخت بسیار جوان ده ساله به بالا" است . بر پایه مطالعات انجام شده، تغییرات نسبت میزان استاندارد شده فعالیت به میزان عمومی فعالیت () نشان می دهد که اثر جوانی ساخت سنی در نقاط شهری از 1345 به 1365 کاهش و در نقاط روستایی افزایش یافته است . نتیجه مطالعات این رساله حاکی از این است که ساخت سنی مهاجرین روستا - شهری بسیار جوان است .