یکی از مقوله هایی که در چند دهه ی اخیر در ادبیات کودک و نوجوان مورد توجه قرار گرفته، اقتباس از متون کهن است. در این میان مثنوی مولوی یکی از متون ارزشمندی است که به طور گسترده بدان توجه شده است. با توجه به اهمیت مثنوی و جایگاه آثار اقتباسی از آن در ادبیات کودک، پژوهش حاضر به بررسی 128 اثر بازنویسی و بازآفرینی شده از مثنوی مولوی در سه دهه ی 60، 70 و 80 در ابعاد گوناگون پرداخته است. در فصل نخست، اهمیت، ضرورت، هدف، پیشینه و روش تحقیق بررسی شده است. در فصل دوم که یکی از مهم ترین بخش های این پژوهش است، انواع روش های اقتباس بررسی شده، در این بررسی روشن شد که شیوه ی بازآفرینی و بازنویسی، به ترتیب شیوه های پرکاربرد در اقتباس از مثنوی است. روش گزینشی، تلخیص و تصویرگری محض، نیز در کنار این شیوه ها قرار دارد و کمابیش کاربرد داشته است. در فصل سوم انواع قالب های ادبی و گونه های به کار رفته در آثار اقتباسی و هم چنین محتوای آثار بررسی شده است. زبان آثار اقتباسی در فصل چهارم مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل پنجم گروه های سنی، معرفی شده اند. بیشترین آثار اقتباسی برای گروه سنی«ب»(با تعداد70 اثر) و کمترین آثار برای گروه سنی «ه»(با تعداد 12 اثر) نوشته شده است. در فصل ششم، متون به دو بخش داستانی و غیرداستانی تقسیم شده و عناصر ساختاری بخش های غیرداستانی و داستانی بررسی شده است. در فصل هفتم نیز نتایج به دست آمده از پژوهش ارائه شده است.

رساله ی اوصاف الاشراف یکی از رساله های با اهمیت خواجه نصیر الدین و از طرفی از رساله های با اهمیت تر در عرفان اسلامی خصوصاً عرفان عملی است. اوصاف الاشراف به روشنی مباحث عرفان و تصوف را به زیبایی و شیوایی و فصاحت بیان کرده است. از ایمان و ثبات شروع شده و توضیح و تفسیر بسیار زیبا و عالمانه ای تا مرتبه ی فنا فی الله و ذوب شدن در حقیقت وجود حضرت حق داشته است. نگاه زیبای او به این مراتب، جایگاه بسیار والای در عرفان و تصوف بر جای گذاشته است. در این پایان نامه سعی بر آن شده که از نسخه های با اصالت و قدیمی برای رسیدن به اصیل ترین و نزدیک ترین متن و در پی آن هب کلام قطعی خواجه استفاده گردد. این مقابله ها نه تمام و کمال بلکه در حد توان جامع ترین و کامل ترین ها را مجموع کرده است.این رساله شامل هشت فصل است: فصل اول شامل مقدمه ای از عرفان و سیر و سلوک و تصوف و مباحث عرفان نظری و عرفان عملی بحث شده است. فصل دوم شامل مختصری از تاریخ سیاسی، اجتماعی و مذهبی ایران در قرن پنجم، ششم و اوایل قرن هفتم و فرقه اسماعیلیه بحث شده است. فصل سوم شامل سرگذشت و شرح احوال خواجه نصیر الدین از دوران کودکی، ورود و بعد هم خروج از قلاع اسماعیلیان و مذهب خواجه بحث شده است. فصل چهارم شامل آثار خواجه نصیر الدین است. پنج اثر مهم خواجه مطالبی عنوان شده و نام نسخه های دیگر ذکر شده است. فصل پنجم توضیحاتی در مورد رساله ی اوصاف الاشراف است. فصل ششم شامل روش تصحیح و معرفی نسخه ها است. فصل هفتم شامل متن اصلی رساله اوصاف الاشراف به علاوه نسخه بدل هایی که به توصیف بیان شده اند و مهم ترین و اصلی ترین بخش این پایان نامه اند. فصل هشتم شامل شرح آیات و احادیث و لغات و دشتواری هاو اصطلاحات و مراتب سیر و سلوک عملی است.

رسیدن به کمال و سعادت، مهم ترین هدف پیش روی انسان است. هر مکتبی بر اساس دیدگاه خود کمال را تعریف می کند. در این میان، منابع دینی و عرفانی در تعریف کمال، عوامل رشد و موانع آن، نظر به آموزه های وحیانی دین دارند. در این رساله موضوع عوامل و موانع رشد و کمال انسان در نهج البلاغه و مثنوی بررسی شد که شامل پنج فصل است: مقدمه و کلیات، کمال انسان از دیدگاه حضرت علی (ع) و مولوی، عوامل رشد و کمال انسان در نهج البلاغه و مثنوی، موانع راه کمال انسان در نهج البلاغه و مثنوی و نتیجه گیری. نهج البلاغه و مثنوی درباره ی کمال، عوامل و موانع آن آفاقی وسیع دارند. کمال انسان از دیدگاه حضرت علی (ع) و مولوی در گرو پیوستن به خداست و این خود حاصل برقراری عدالت در بین قوای وجودی انسان و اعتدال و استوای او در بعد نظر و عمل است. پیروی از برگزیدگان حق و بهره گیری از عقل اصلی ترین عوامل رشد و کمال انسان در بعد نظرند. در بعد عمل، عبادات عامل رشد انسان است. از دیدگاه حضرت علی (ع) توحید، عامل اصلی سعادت انسان است و تقوای الهی که بر بنای توحید استوار است، در رأس همه ی فضایل اخلاقی قرار دارد. در مثنوی اگرچه همچون نهج البلاغه مسائل توحید و ایمان، نظام مند مطرح نشده است؛ اما همه ی تعالیم مولوی رویکردی توحیدی دارد؛ به عبارت دیگر فنای عارفانه و رسیدن به حقیقت توحید، مرکز همه¬ی سخنان مولوی است؛ اما مهم ترین موانع راه کمال شامل نفس اماره، شیطان و حب دنیاست؛ زیرا این عوامل سه¬گانه، خود مانع¬زاست؛ یعنی ریشه¬ی آفت¬های بسیار دیگری نیز به شمار می روند. در کلام حضرت علی (ع) دشمنانگی شیطان به نسبت نفس بیش¬تر است؛ زیرا نفس آن¬گاه که تبدیل مزاج می¬یابد، دیگر بر سر راه انسان قرار نمی¬گیرد؛ امّا در کلام مولوی، نفس غالباً به معنی نفس امّاره است؛ بنابراین خطر او از شیطان بیشتر است. دنیا در کلام امیرمومنان و مولوی دو چهره دارد: چهره¬ای فریبا و چهره ای پنددهنده. توجه به بعد فریبندگی دنیا باعث نابینایی فرد می شود؛ این چنین دنیایی مذموم است؛ اما توجه به جنبه ی عدمی دنیا باعث بینایی انسان است. این دنیایی است که در مسیر آخرت قرار دارد.

احادیث قدسی در متون منثور عرفانی قرن¬های چهارم تا هشتم جلوه¬ای پر رنگ¬تر دارد.این سخنان ربّانی،در حکم تفسیری بود که آیات مجمل و مطلق قرآن را مقیّد و مخصّص می نمودند و ابهامات و ایهامات آن¬ها را روشن می¬ساختند.از ¬میان این احادیث، به شصت و هشت حدیث و شرح، تفسیر و تأویل آنها پرداخته شده است.در این پژوهش،شرح و تأویل برخی احادیث مشهور قدسی در متون برجسته¬ی عرفانی مورد واکاوی قرار گرفته است و از ژرفای آن¬ها،دقایق و نکات عرفانی اعمّ از مقامات،احوال و یا اشارات و رموز سخنان سلسله¬ی عارفان استخراج گردیده است.بنابراین،این نتیجه به دست آمد که هر کدام از این عارفان، احادیث قدسی را بر اساس مذاق و مشرب خاصّ خود مورد تفسیر و تحلیل قرار داده¬اند که در این پژوهش،این تفاوت¬ها مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل اول این پژوهش،کلیات،در فصل دوم،نگاهی اجمالی به جایگاه احادیث در متون عرفانی، در فصل سوم،محوری¬ترین مقوله¬های احادیث قدسی– توحید و ولایت–در فصل چهارم، وسایط و ابزارهای سیر و سلوک عرفانی در احادیث قدسی،در فصل پنجم، اشارات عرفانی در احادیث قدسی و در فصل ششم،نتیجه¬گیری مورد واکاوی قرار گرفته است.

چکیده ندارد.

این پایان نامه در بررسی داستان های قرآنی در دفتر اول مثنوی و دیدگاه تفاسیر مجمع البیان و المیزان از تفاسیر شیعه و کشف الاسرار و مفاتیح الغیب از اهل تسنن می باشد. در این تحقیق نخست ابیات مثنوی دقیقا خوانده شده ابیاتی که دارای داستان قرآنی بوده استخراج گردیده برای دقت در کار به کتابهایی که در مرور بر تحقیقات گذشته ذکر شد مراجعه نموده بعد آیه یا آیات قرآنی مربوط به داستان های قرآنی مورد بررسی قرار گرفته است . برای دقت و نتیجه ای بهتر به تفاسیر دیگر نیز مراجعه شده با توجه به شروح کتب مختلفی که درباره مثنوی نوشته شده است اندیشه مولانا و نظریات و برداشتهای مختلف او را در این راستا روشن نموده ام. آنچه در این پایان نامه در خور توجه است روشن شدن ارزش تفاسیر قرآن و شروح گوناگون مثنوی بصورت تطبیقی می باشد که دیدگاه صاحبان تفاسیر و اختلاف و اتفاق نظر آنها در این روش بهتر روشن می گردد.

در جهان بینی عرفانی اسلامی، انسان به واسطه دارا بودن گوهر دل و جان که که گنجینه اسرار حق و تجلیگاه انوار الهی است ، مظهر جمیع صفات و اسما خداوندی شده و مباهی به تکریم و جانشینی باری تعالی گردیده و در عرصه کائنات تنها موجودی است که "تاج کرمنا" به سر دارد. خواجوی کرمانی، عارف بزرگ و شاعر استاد ایران در قرن هشتم هجری، یکی از ره یافتگان به سر منزل حقیقت است که مکتب عرفان اسلامی در سیر و تحول تاریخی خود، در دامان خویش پرورده است . او همانند بسیاری از عارفان بزرگ قبل از خود، رسالتی عظیم بر دوش کشید و آن "شناخت انسان" و "چگونه بودن" است . یکی از اساسی ترین موضوعاتی که خواجو در خمسه خویش بدان پرداخته "چگونگی آفرینش انسان"، "ذکر کرامت و عظمت او" و "چگونه زیستن" اوست . آنچه در این رساله بدان پرداخته شده، شناخت افکار عرفانی خواجو درباره انسان است . در این رساله، برای رعایت اختصار از توضیحات اضافی پرهیز شده اما در مواردی برای روشن شدن معنی، به ذکر توضیحات لازم پرداخته و در مواردی به سخن دیگر گویندگان نیز استناد شده است .

ظواهر اجتماعی و شمایل فرهنگی مکتب عرفان، همواره مورد دست اندازی عارف نمایان و فرصت طلبان قرار گرفته است و بسیاری در دام این مزوران گرفتار شده اند. به همین جهت ، شناخت عارف نمایان اهمیتی بسزار و قابل توجه دارد. در این رساله، سعی شده است با مشخص کردن چهارچوب مکتب اصیل عرفان و مرز عرفان و عرفان نمایی، این دو امر از هم مجزا شود و شناخت عارف نمایان با توجه به ویژگیهای ایشان مقدور گردد، برای این امر، آثار بزرگان قرن هفتم و هشتم هجری، مطالعه و نکات مربوط به موضوع دسته بندی و بررسی شده است و سعی بر آن بوده که انگیزه های عرفان نمایی و شکلهای مختلف آن در قرن مورد بحث ، مشخص گردد.

این پایان نامه در بردارنده داستانهای قرآنی در دفتر دوم مثنوی، همراه با برداشت های مولانا و دیدگاه تفاسیر مجمع البیان، کشف الاسرار، مفاتیح الغیب و المیزان می باشد. در این پژوهش نخست آیه یا آیات قرآنی مربوط به داستان های قرآنی دفتر دوم مثنوی استخراج گردید، سپس برداشت های مولانا از داستان های قرآنی مورد بررسی قرار گرفته است و شخصیت های مثبت و منفی داستان های قرآنی معرفی شده اند. برای پر بار شدن موضوع رساله دیدگاه صاحبان تفاسیر فوق الذکر و اختلاف و اتفاق نظرات آنان نیز آورده شده است .

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.