چکیده طی سال های 1310ـ 1285ش حوادث بی سابقه ای در تاریخ ایران رخ داد. نهضت مشروطه خواهی ایرانیان، به توپ بستن مجلس شورای ملی، استبداد صغیر، فتح تهران و عزل محمد علی شاه، افتتاح مجلس دوم و اولتیماتوم روس ها، اشغال آذربایجان توسط روس ها، جنگ جهانی اول و سرانجام تغییر حکومت و برقراری دیکتاتوری رضا شاه پهلوی. این ها وقایعی بودند که سنن حاکم بر جامعه را در هم ریختند و تأثیراتی بر گروه های مختلف جامعه خاصه زارعان گذاشتندکه سال ها این تأثیرات و آشفتگی حاصل از آن پابر جا بود. تا قبل از مشروطیت، مالکیت ارضی، قدرت و نفوذ زمین داران را در امور سیاسی فراهم می کرد. مالک زمین برای حفظ موقعیت خود مجبور بود در شهرها زندگی کند و برای اداره ی دهات از مباشران خود کمک بگیرد. زارعان که اکثریت دهات را تشکیل می دادند بر روی اراضی اربابی کشت و زرع کرده و در پایان فصل درو سهم خود را دریافت می نمودند. استبداد حاکم بر جامعه ایران هرگونه انفعالی را از آنان سلب می نمود. گویی آنان محکوم به اطاعت از هر قدرتی بودند. طی قرن نوزدهم میلادی اوضاع اقتصادی و اجتماعی زارعان رو به وخامت بیشتری گرایید. مشروطیت ایران که با بست نشینی مردم به دست آمده بود سعی در از بین بردن استبداد موجود داشت اما با دخالت مالکان بزرگ و دول خارجی با ناکامی مواجه شد. زارعان آذربایجان در این دوران متحمل تعدیات بسیاری از سوی ایلات منطقه و قوای روسیه شدند و هنوز از مصائب مشروطه خواهی و تعدیات قوای روسیه در آنجا کمر راست نکرده بودند که گرفتار تهاجم قوای متفقین در جنگ جهانی اول گردیدند و خسارات زیادی را متحمل شدند. روی کار آمدن رضا شاه نه تنها وضعیت زارعان را بهتر نکرد بلکه با شورش های که در این منطقه صورت گرفت بر وخامت اوضاع آنان افزود. در این رساله سعی شده با تکیه بر اسناد و منابع موجودضمن بیان تأثیر حوادث سال های 1310ـ 1285ش بر مالکان و زارعان، وضعیت اقتصادی اجتماعی زارعان آذربایجان طی این دوره مورد بررسی قرار گیرد.

پژوهش حاضر در نظر دارد تا با بررسی مطالب مندرج در سفرنامه های خارجیانی که در عصر قاجار از خوزستان دیدن کرده اند به این مسأله پاسخ گوید که با توجه به ویژگی ها و مختصات خوزستان به عنوان منطقه ای استراتژیک از دوره قاجار تاکنون – هم برای ایران و هم برای کشورهای منطقه و هم قدرت های سلطه گر خارجی - چه عواملی باعث جذب و جلب توجه غربیان به این منطقه می شد و این توجه در سفرنامه ها چگونه بازتاب یافته و از چه دگرگونی هایی در طول زمان برخوردار بوده است. همچنین در این رساله قصد بر آن است تا با محوریت بخشیدن به سفرنامه ها به عنوان منبع اصلی ِ روایت ِتاریخِ خوزستان در عصر قاجار، از تاریخ نگاری های سنتی و فرمایشی اندکی فاصله گرفته و خواننده روایتی دیگر از خوزستان، از دید ناظران خارجی باشیم. این تحقیق از ابزار کتابخانه ای بهره گرفته و با روش توصیفی- تحلیلی به پیش رفته است؛ به گونه ای که مطالب مندرج در هر سفرنامه از لحاظ موضوعات جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به طور جداگانه دسته بندی و بررسی شده است. همچنین دوران حکومت قاجاریه به سه دوره مشخص زمانی تقسیم شده و به این ترتیب هر سفرنامه در دوره خاص زمانی خود قرار گرفته است. نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکی از آن است که خوزستان به واسطه ویژگی های منحصر به فرد جغرافیایی و اقلیمی و منطقه ای از قبیل وجود رودخانه های پرآب و قابل کشتیرانی در آن، موقعیت ممتاز آن در نزدیکی به خلیج فارس و بنادر آن، هم مرز بودن با کشور عثمانی و نزدیکی به بنادر مهم جنوبی آن مانند بصره و اشتراک در استفاده از رودخانه اروند رود برای کشتیرانی، وجود اقوام گوناگون در خوزستان و همچنین قدمت تاریخی و باستانی بودن این منطقه (که یادگارهایی ارزشمندی از آن دوران را در خود جای داده)، از اوایل دوره قاجار بسیار مورد توجه غربیان واقع شده است. بر این اساس ، این منطقه هم به لحاظ سیاسی و اقتصادی برای آنها واجد اهمیت بود و هم از لحاظ اجتماعی و فرهنگی. اهمیت سیاسی خوزستان برای غربیان، زمانی مشخص شد که در هنگام تیرگی روابط ایران و انگلیس این منطقه مورد هجوم نیروهای بیگانه واقع شد و از اشغال شهرهای مهم آن به عنوان اهرم فشاری در تحمیل خواسته های سیاسی به ایران استفاده گردید. از سوی دیگر با توجه به طغیان و عصیان گاه به گاه اقوام ساکن در این خطه، با دمیدن در آتش اختلافات موجود میان این اقوام و حکومت مرکزی، از چنین مخالفت هایی در جهت مشکل سازی برای حکومت مرکزی و مشغول داشتن آن به مسائل داخلی و غفلت از منافع خود در مسائل خارجی بهره گیری شد. در زمینه روابط ایران و عثمانی و موقعیت خوزستان در این باره، از خلال مطالب سفرنامه ها چنین برمی آید که بسیاری از موارد اختلاف میان این دو کشور در دوران قاجار به خاطر مسئله شط العرب(اروندرود) و محمره ( خرمشهر) بوده است. انگلیس و روسیه نیز در عین آنکه خواستار پایان بخشیدن به اختلافات مرزی ایران و عثمانی بودند لیکن فقط به منافع خود چشم داشتند نه به منافع این دو کشور، و جانبداری های آنان از یک کشور خاص در کمیسیون های حل اختلاف نیز بر اساس سیاست های آنان در همان مقطع زمانی تعیین می شد. در مسائل مربوط به اقتصاد و امور بازرگانی، با توجه به مطالب سفرنامه ها، خوزستان یکی از بهترین و راحت ترین راههای ورود کالاهای خارجی به بازارهای داخلی ایران بود. از این رو غربیان کوشیدند تا با گرفتن امتیازهای مختلف از دربار ایران در این زمینه و نیز همکاری با خوانین بختیاری و شیوخ عرب راههای جدیدی برای ورود کالاهای خود به ایران بیابند. اهمیت خوزستان از نظر بهترین راه بازرگانی جنوب ایران زمانی معلوم می شود که جنوبی ترین نقطه آن یعنی خورموسی برای ایجاد اولین ایستگاه راه آهن از سوی انگلیسی ها پیشنهاد شد. با کشف نفت در اواخر عصر قاجار ، خوزستان و به خصوص مناطق نفتی آن اگرچه در ظاهر جزو ایران بود لیکن در واقع به قسمتی از خاک انگلیس تبدیل شد تا جایی که آنها حتی سیستم شهرنشینی را نیز دگرگون کردند . بدین گونه، شرکت نفت به قدرتی مطلق در این منطقه تبدیل شد و در واقع به مثابه شعبه ای از دولت انگلیس در خاک ایران درآمد. در زمینه مسائل اجتماعی، بررسی های غربیان بیشتر حول محور اقوام و طوایف ساکن در خوزستان و مطالعه بر روی ویژگی هایی خاصی از قبیل کوچ عشایر، آداب و سنن و رسوم مختلف آنها و سیستم توزیع قدرت در میان آنها و همچنین بررسی مسائل و مشکلات شهری بود. در زمینه فرهنگی نیز مهمترین جاذبه منطقه خوزستان، همانا وجود آثار باستانی پیش از اسلام در این منطقه و تلاش غربیان برای دستیابی به این آثار و تصاحب آنها و حتی الامکان انتقال آنها به کشور خود بود که با توجه به غفلت عجیب دولتمردان ایرانی، تا حدود زیادی نیز در این کار توفیق یافتند.

1-هدف پژو هش (حداکثر دو خط):شناخت روند تجدد و نیز جریان روشنفکری معاصر ایرانی از آغاز و دلایل جدایی همیشگی این قشر از عامه مردم با همه تلاشی که کرده و می کند و در واقع یافتن دلایل عدم وجود زبانی مشترک با الفبایی یکسان میان عامه مردم و روشنفکران. 2-روش نمونه گیری افراد از نظر تعداد، جنس و غیره(حداکثر دو خط): 3- روش پژوهش(حداکثر دو خط):روش کتابخانه ای و اسنادی چه با توجه به شرایط موجود و عدم دسترسی به منابع و نیز عدم امکان دسترسی به روشنفکر به معنای واقعی آن و نیز مباحثی چون سکولار و روشنفکر دینی روش پیمایشی مورد استفاده قرار نگرفته است. 4- ابزار اندازه گیری(حداکثر دو خط): 5:طرح پژوهش(حداکثر دو خطر):بررسی سیر تجدد و روشنفکری ایران در دو بخش جداگانه، بخش اول برسی سیر نوگرایی از آغاز فرستادن دانشجویان به خارج و آشنایی با غرب و بخش دوم جریان روشنفکری و تفاوت آن با انتلکتوئل و نیز بایدها و نبایدهایش. 6-نتیجه کلی(حداکثر سه خط):از پژوهش چنین بر می آید که روشنفکر ایرانی اگر چه که در طول حیات اجتماعیش بدلایل خاص کمتر توانسته با عامه مردم چنانکه باید و شاید رابطه برقرار کند و همیشه حتی زمانی که برای این مردم جان هم می داده و در میان مردم غریبانه زیسته و غریبانه جان داده است. اما با همه اینها در نهایت باید به این سئوال جواب داده شود که توده مردم برای برقراری ارتباط با روشنفکرانش چه کرده است و آیا اصلاً گذاشته اند کاری کند یا نه؟

زندان به عنوان یک نهاد اجتماعی در میان جوامع بشری همواره موجودیت خود را حفظ کرده و زندانی کردن مجرمان به منظور مجازات آنها یکی از مهمترین کارکردهای زندان در طول تاریخ بوده است. پژوهش حاضر با پرداختن به دو حوزه زندان و زندانی در دوره قاجار از آغاز تا مشروطه (1209-1324ه.ق.)، ضمن طرح سوالاتی درباره ساختار و کارکرد زندان، حقوق زندانیان و نقش زندان ها در اصلاح ناهنجاری های اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم ، فرضیه های زیر را مد نظر قرار داد: 1. از نظر ساختار فیزیکی زندان های دوره قاجار شامل سیاهچال های تاریک و مرطوب، انبارهای دولتی و قلعه های مرزی می شد. نهاد زندان غالباً به منظور تحقق شرایط حداقلی چون تنبیه، شکنجه یا انتقام جویی مورد استفاده قرار می گرفت. 2. زندان ها از بودجه مشخصی برخوردار نبودند و برای زندانیان نیز حقوق و مقرری خاصی در نظر گرفته نمی شد. 3. زندان های دوره قاجار به دلیل عدم رویکرد اصلاحی نقشی موثری در پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح ناهنجاری های اجتماعی نداشتند. در پژوهش حاضر با گردآوری و مطالعه منابع آرشیوی و کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی، ساختار نظام قضایی عصر قاجار، نظام مجازات ها، ساختار زندان ها و حقوق زندانیان مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان می دهد بنا به تعریفی که در جامعه عصر قاجار از رفتارهای نابهنجار و مجرمانه وجود داشت، مجازات هایی از جمله زندان، به منظور پیشگیری از این گونه رفتارها در نظر گرفته شده بود. چرا که بیشتر مجرمانی که به زندان محکوم می گشتند کسانی بودند که با معیارهای جامعه همخوانی نداشتند و رفتار آنها نوعی نابهنجاری محسوب می شد. لذا در دوره قاجار زندانی کردن افراد به منظور پیشگیری از وقوع جرم، تنبیه و مجازات مجرمان، جدا کردن آنها از سایر افراد و تأمین سلامت و امنیت جامعه، همچنین دور کردن برخی مجرمان از جمله آزادی خواهان از مرکز حکومت و قطع ارتباط آنها با مردم صورت می گرفت.

چکیده رساله حاضر برآن است تا با محوریت مطالب مندرج در سفرنامه های خارجیان دوره قاجار به این مسأله پاسخ دهد که سفرنامه نویسان خارجی وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایلات و عشایر را چگونه تبیین کرده اند؟ و از پرتو این سفرنامه ها سیر تحوّل و تطوّر حیات اجتماعی و فرهنگی آنان چگونه قابل تبیین است و چه نتایجی از آن بدست می آید ؟ هم چنین برای آن که این مطالعه کامل تر شود آن را با منابع و تحقیقات تاریخی و مردم شناسی مقایسه و تجزیه و تحلیل نماید. از این رو پژوهش حاضر مطالعه ی میان رشته ای می باشد. روش اصلی پژوهش توصیفی – تحلیلی و ابزار آن کتابخانه ای است به گونه ای که مطالب مندرج در سفرنامه ها براساس موضوعات جغرافیایی، مدیریتی ،جایگاه زنان ، عادات و رسوم ، پوشاک ،مسائل فرهنگی ،آموزشی و گویشی ،عرف و عادت کیفری و باورها و رویکردهای مذهبی و عقیدتی، به ترتیب حروف الفبایی ایلات و با در نظر گرفتن زمان حضور سیاح مورد استفاده قرار گرفته است . براساس گزارش سیاحان، جمعیت عشایری ایران بیشتر در نواحی شمال و شمال غربی تا جنوب و جنوب شرقی پراکنده اند.با وجود این پراکندگی، وجوه مشترک بسیاری به لحاظ اجتماعی و فرهنگی در جوامع ایلی به چشم می خورد. بنا بر گزارش خارجیان، شیوه معیشت این جوامع مبتنی بر تولیدات دامی و کشاورزی است. در تشکیلات ایلی، ایل بزرگترین واحد سیاسی - اجتماعی وطایفه رکن اساسی می باشد، که در دوره قاجاریه مشخصه اصلی تمامی این جوامع، نظام خان سالاری بوده است. بنا بر این گزارش ها زنان ایلات به عنوان محور تلاش در همه عرصه های زندگی ایلی از جایگاه والایی برخوردار بوده اند. از جمله موضوعات اجتماعی و فرهنگی که نظر بسیاری از سیاحان را در ایلات به خود جلب کرده آداب و رسوم ازدواج و سوگواری است ، تا آن جا که می توان بنا بر این داده ها ،تصویر روشنی از این رسوم را بدست آورد.از خلال مطالب سفرنامه ها چنین بر می آید که پوشاک مردم ایلات نه تنها بیانگر نمود هویّت فرهنگی و قومی پوشندگان آن بوده،بلکه نشان دهنده ی جایگاه اجتماعی آنان نیز بوده است. بنا بر اظهارات خارجیان ،اگر چه در میان مردم ایلات تعداد افراد با سواد بسیار کم بود،اما آنان به شعر و داستان سرایی دلبستگی شدیدی داشته اند و در زمینه ی موسیقی و رقص نیز از استعداد خاصی برخوردار بوده اند. طبق داده های موجود در سفرنامه ها ، زبان این اقوام جز ترکی، ترکمنی و عربی ریشه در فارسی قدیم دارد. اکثر گزارش ها حکایت از آن دارد که در جوامع ایلی مجازات مجرمان بنابر عرف و عادت صورت می گرفته است.هم چنین مردم ایلات در اجرای احکام دین چندان پایبند نبوده اند،اما برخی از موضوعات مثل قرآن، شخصیت های برجسته و دلیر دینی و مکان های قدیمی را مقدس می شمرده اند. مطالب پژوهش حاضر بیشتر مرهون گزارش مأموران سیاسی کشورهای اروپایی، خصوصاً انگلیس است . در میان ایلات نیز ، بیشتر گزارش ها به ایل بختیاری اختصاص یافته است .

تربیت بدنی و ورزش قدمتی به وسعت تاریخ بشریت دارد ودر تمام ادوار تاریخی و تمدنهای باستان خاصه وجه نظامی آن پررنگتر از دیگر وجوه آن بوده است.ایرانیان بنا به تعالیم پیامبرشان زرتشت به سلامتی جسم به همراه روح اهمیت می دادند و علاوه بر جنبه نظامی تربیت بدنی به جنبه های مذهبی،سرگرمی و تفریحی آن توجه داشتند.با ورود اسلام به ایران همین منوال ادامه پیدا کرد با این تفاوت که اهمیت نظامی آن بیشتر در نظر گرفته شد اما بازی و سرگرمی چون گذشته در تربیت بدنی و ورزش جایی نداشت.تربیت بدنی و ورزش نوین مانند سایر اموری بود که از غرب گرفته شد وبعد از مشروطه به ویژه در دوره رضا شاه همسو با تحولات حکومت به عنوان یک نهاد جدید مطرح گردید وبه عنوان عاملی تأثیر گذار در روحیه اجتماعی مردم ایران گردید این تحقیق به بررسی شکل گیری نهادها ی تربیت بدنی و ورزش دوره پهلوی به همراه تعداد ادوار حضور ورزشکاران ایران زن و مرد دربازیهای المپیک و میادین بین المللی با توجه به منابع کتابخانه ای واسناد تاریخی پرداخته است و فعالیتهای ورزشی زنان به عنوان قشری تأثیر گذاردر جامعه مورد مطالعه قرار گرفته است.

چکیده پژوهش حاضر درباره اوضاع اجتماعی و فرهنگی کشور از دوران سقوط صفویه تا به قدرت رسیدن دودمان قاجار با تکیه بر سفرنامه های خارجی می باشد.بررسی این سفرنامه ها از آن جهت اهمیت می یابد که در مقطع زمانی خاصی نگارش یافته اند؛چرا که کمتر کسی از ایران عصر آشوب دیدن کرده است.نگارش سفرنامه و سفرنامه نویسی که حاصل مطالعات و تحقیقات سیاح یا سفیر در زمینه های مختلف می باشد؛از قدمت بالایی برخوردار است اما اوج آن را می توان مربوط به دوران حاکمیت صفویه در کشوردانست.چرا که شرایط و اوضاعی که در این دوران بر کشور حاکم شده بود؛سیل سفرا و سیاحان را به کشور سرازیر کرد.اما پس از سقوط صفویه،شرایط به کلی تغییر کرد و اوضاع اجتماعی و فرهنگی دچار آسیب های فراوانی از جهات گوناگون اجتماعی،فرهنگی،سیاسی،اقتصادی شد.بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران در این مقطع زمانی با توجه به رویکرد سیاحان اروپایی که با اهداف و دیدگاههای گوناگون قدم به ایران گذاشتند؛ازمهمترین اهداف این پژوهش می باشد.روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش،با استفاده از روش کتابخانه ای و بهره گیری از منابع مرتبط با موضوع تنظیم شده است.از مهمترین دلایل تداوم آشوبها در کشورفقدان فرمانروای مقتدر و کاردان می باشد.هرچند در دوران اغتشاش فردی مانند نادرشاه می توانست اوضاع کشور را به آرامش و امنیت برساند؛اما وی نیز تنها به فکر توسعه طلبی و رسیدن به آرزوهای دور و دراز خویش بود.دورانی که ارزش های اجتماعی و دستاوردهای معنوی کشور در طول پنج سال تسلط کامل افغانان بر بخشی از کشور و پس از آن به قدرت رسیدن نادرشاه رو به قهقرا و سستی رفت.در دوره زندیه نیز به دلیل عدم توجه کریم خان به تمام شهرهای کشور و هم چنین استقلال طلبی حاکمان این شهرها،روند آشوبها همچنان ادامه یافت و اوضاع کشور را دستخوش ناامنی کرد و دستاوردهای فرهنگی و هنری دوران صفویه که آماده انتقال به دوره های بعدی بود در اثر اوضاع نابسامان این ایام،از بین رفت.در واقع مهمترین مشخصه این سه دوره تنها جنگ بود.سفرایی که از دوران سقوط صفویه تا به قدرت رسیدن قاجاریه به ایران آمدند؛به دلیل اوضاع و شرایط خاص و بحرانی،کمتر به اوضاع اجتماعی و فرهنگی کشور پرداخته اند.سیاحان و جهانگردانی که در این مقطع زمانی به ایران آمدند،اهداف سیاسی و اقتصادی از مهمترین نقاط توجه آنها به شمار می آید و با مطالعه این سفرنامه ها،به خوبی می توان به تغییر نگرش اهداف سیاحان در این دوران پی برد.با این وجود حتی در سفرنامه هایی با محتوای کاملاً سیاسی نیز،به دلیل پیوند اجتماع و سیاست،تا حدودی به مردم و اوضاع آنها در جامعه نیز پرداخته شده است.در دوران افشاریه،سیاست واقدامات سیاسی نادرشاه موسس سلسله افشاریه،مرکز توجه سیاحان و سفرای این دوره قرار گرفته است.اما در دوران زندیه به دلیل تعدیل شرایط و اوضاع،توجه به دیگر مسائل از جمله اجتماع و فرهنگ مطمح نظر سفرا در این مقطع زمانی قرار گرفته است.

سبزوار با تاریخ کهن جایگاهی منحصر به فرد را در شکل گیری تمدن ها و حکومت ها داشته و دارد. دیار بیهق که دیر بازی است آن را سبزوار می خوانند در گذر زمان و از کی باستان تا کنون فراز و نشیب های بسیاری را بر خود دیده و سوانح گوناگونی را تجربه کرده است. این شهر از جمله شهرهای معروف و مهم سرزمین ایران بوده که به دلیل داشتن ظرفیت هایی از جمله قرارگیری بر مسیر تجاری جاده ابریشم (در گذشته) و همچنین مسیر ارتباطی تهران به مشهد (امروزه) و وجود شرایط مساعد اجتماعی، طبیعی، سیاسی، اقلیمی و... از دیرباز تاکنون منزلگاهی مناسب برای مبادلات بازرگانی و نیز پرورش رجال و مشاهیر و اندیشمندان صاحب نامی همچون ابوالفضل بیهقی تا حاج ملاهادی سبزواری و... بوده است. به طوری که در اعصار مختلف و ادوار گوناگون تاریخی با وجود تهاجمات و ویرانی ها که به آن وارد گردید، بارها با تجدید حیات خود به تکاپو و زندگی بازگشته و این نشان از امکانات بالقوه و بالفعل شهر و منطقه دارد. از این جمله می توان قیام سربداران و تشکیل حکومت شیعی که نقطه عطفی در تاریخ پر فراز این دیار می باشد را نام برد. سبزوار را شهر دیرینه های پایدار خوانده اند چرا که به یادگار ماندن صدها آثار و ابنیه ارزنده تاریخی از مردمان این سرزمین نشانگر سابقه درخشان و مرکز تلاقی فرهنگ ها، تمدن ها و بینشهای مختلف می باشد. تحولات و گسترش این شهر در طول تاریخ از جنبه های مختلفی قابل بررسی و تامل است که می توان در یک بررسی جامع از وجوه مختلف به آن پرداخت که یکی از این وجوه بین راهی بودن شهر سبزوار و در مسیر تهران ـ مشهد قرار داشتن خصوصاً در دوران معاصر می باشد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

شیوه ی تولید در ایران تا قبل از ورود صنایع ماشینی، سنتی و ابزار تولید بسیار ابتدایی بودند، کشاورزان، دامپروران و صنعتگران در ارتباط با هم دیگر و در جهت تأمین نیازهای اساسی جامعه خود در فعالیت بودند؛ اما با رشد تجارت خارجی و ورود محصولات کارخانه ای و در نهایت با شکل گیری مراکز تولید صنعتی که دو عامل اساسی یعنی سرمایه داران خارجی و سرمایه داران داخلی در آن نقش اساسی داشتند، شیوه های تولید تغییر یافته و دیگر صنایع دستی ایران قادر به رقابت با محصولات ارزان، فراوان و متنوع کارخانه ای را نداشتند، در نتیجه ورشکسته و تعطیل شدند؛ این مسائل، پیامدهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مهمی را پدید آوردند از جمله می توان به تجارتی شدن کشاورزی، گسترش وسعت و تنوع فعالیت تجار، از بین رفتن خودکفایی اقتصادی ایران، مهاجرت، رشد آگاهی های سیاسی- اجتماعی طبقه بازرگان، به وجود آمدن نیروی کار متخصص اشاره کرد. لذا این پژوهش در راستای بررسی و مطالعه ی موضوعات ذکر شده نگارش یافته است.

ایل بچاقچی از جمله ایلاتی است که تاکنون پژوهش جامعی در مورد آن انجام نگرفته است، گذشته از آنچه برخی پژوهشگران رشته علوم اجتماعی در مورد مبانی جامعه شناسی ، نوع معیشت ، نحوه کوچ ، مکانیابی ییلاق و قشلاق ، جمعیت ، کارکرد فرهنگی و تولیدات شبانکاره ای این ایل انجام داده اند ، به جز آنچه استاد ارجمند ، جناب آقای دکتر باستانی پاریزی در مقدمه مفصل پیغمبر دزدان به فعالیتهای سیاسی سران ایل آن هم در دوران پس از مشروطه اختصاص داده است ، هیچ پژوهش بنیادی در شناخت نقش تاریخی ایل مذکور در جنوب ایران انجام نگرفته است. حتی پیشینه تاریخی ایل کاملا مبهم و پیچیده مانده است. ناشناخته بودن گذشته ایل و فعالیتهای سران ایل در دوران مشروطیت ، جنگ جهانی اول و پس از آن، واکنش برخی از سران این ایل در مقابل سلطه گریهای استعمار پیر(انگلیس ) ، دو دلیل عمده ای بودند که نگارنده را به سمت پژوهش بنیادی در مورد این ایل سوق داده اند.

این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است: فصل اول ، اوضاع سیاسی تبریز را بررسی می کند. فصل دوم ،اوضاع فرهنگی تبریز را بحث و بررسی می کند. در فصل سوم ، رجال فرهنگی - سیاسی و مدافعان آزادی این خطه را به بحث می پردازد.

این تحقیق در پنج فصل به موقعیت ایل قاجار در مازندران و چگونگی حرکت آنها برای حکومت خواهی پرداخته شده است . فصل اول، نظر به اهمیت موقعیت جغرافیایی درحوادث تاریخی قاجارها- ابتدا موقعیت جغرافیایی مازندران و بعد نام باستانی مازندران و طبرستان و قبایل و ایلات و آثار و ابنیه قدیمی مازندران مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم ، اصل و نسب قاجارها - فعالیت های نظامی و سیاسی شخصیت های قاجار از زمان تاسیس حکومت صفوی تا سقوط آن و با کوچ آنها به استراباد و مازندران ، و همچنین در باره اولین حرکت قدرت طلبی قاجارها تحت رهبری فتحعلی خان قاجار و درنهایت ماجرای قتل او مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم ، این فصل موقعیت ایل قاجار در مازندران درزمان نادرشاه و همچنین د.ومین مرحله از تلاش های نظامی قاجارهای اشاقه باش به رهبری محمد حسن خان قاجار مورد بررسی قرار گرفته است . با قتل نادر وآشفتگی اوضاع کلی کشور، فعالیت های نظامی محمدحسن خان قاجار در جهت کسب قدرت محلی وامنیت داخلی مازندران آغاز گردید. تلاشهای سیاسی ونظامی ایل قاجار و برتری طایفه اشاقه باش نسبت به سایر ایلات در مازندران از موضوعات مهم این فصل می باشد. فصل چهارم، این فصل اختصاص یافته است به رقابت های ایلی بین روسای ایلات پس از قتل نادر و فعالیت های نظامی محمدحسن خان در جهت توسعه و گسترش قدرت برای تشکیل حکومتی فرامنطقه ای که برخورد های نظامی متعددی با دیگر ایلات حاضر در غرب و جنوب موجب شده بود و سرانجام آن به شکست خان قاجار منجر شد در قسمت دیگر همین فصل انتصاب حسینقلی خان به حکومت دامغان و اقدام نظامی او برای ایجاد حکومت محلی و شکست و از میان رفتن این مرحله از تلاشها و اقدامات قاجارهای اشاقه باش مورد بررسی قرار گرفته است.

این پایان نامه در ده فصل تنظیم شده است: فصل اول، به بیان وجه تسمیه شهر مشهد، موقعیت جغرافیایی، مشهد در گذر تاریخ و بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی از نهضت مشروطیت تا شهریور 1320 ه.ش . فصل دوم به تعلیم و تربیت سنتی و جایگاههای آن . فصل سوم به آموزش و پرورش نوین. فصل چهارم، به روزنامه و روزنامه نگاری و نمایش. فصل پنجم به ورزش و تربیت بدنی. فصل ششم به کتابخانه ها و موزه ها. فصل هفتم به چاپ و چاپخانه. فصل هشتم به انجمن ها و محافل فرهنگی . فصل نهم به مشاهیر علم و ادب. فصل دهم به بناهای فرهنگی ماندگار پرداخته است.

بررسی وضعیت سیاسی بلوچستان در دوره قاجار، یکی از مسایل مهم تاریخ ایران است، که کمتر بدان پرداخته شده است.بلوچستان از نخستین مناطق جنوبی ایران بود که در رقابت های کشورهای اروپایی به علت همسایگی با هندوستان و داشتن نقش معبر برای این سرزمین ، مورد توجه آنها قرار گرفت.تحقیق و پژوهش در تاریخ منطقه، نشان می دهد که دولتمردان کشور ما در دوره قاجار چگونه به سرزمین های پیرامونی ایران، نگاه می کردند و چه سیاستی در این نواحی که نفع مادی برای آنها نداشت دنبال می کردند، همچنین بررسی تاریخ بلوچستان در این دوره روشن می سازد که حاکمان و سیاستمداران آن زمان به مسائل سیاسی جهان تا چه اندازه آگاه بودند و چه موضعی در برابر دیپلماسی فعال خارجی داشتند و آیا توانستند در تحولات سریع سیاسی جهان منافع کشور را حفظ کنند؟ مطالعه و بررسی نحوه برخورد حاکمان این دوره با مردم بلوچستان و چگونگی اداره این ناحیه و پیامدهای سیاست های اعمال شده از دیگر مسایلی است که در این پژوهش تا حد امکان روشن می گردد.

محورهای اصلی تحقیق : قوانین اداره امور شهر در دوره مشروطه و رضا شاه حول محورهای اصلی ذیل مورد بررسی قرار گرفته است: الف، تحلیل ساختار و شرایط سیاسی-اجتماعی ایران و تاثیر آن بر نحوه تدوین و اجرای قوانین اداره امور شهر. ب، تحلیل نحوه تدوین و اجرای قوانین اداره امور شهر. ج، تحلیل تاثیر شرایط وتحولات برون زا بر تدوین و اجرای قوانین اداره امور شهر.د، بررسی علل موفقیت و شکست این قوانین در هر دوره زمانی.

این تحقیق در پی پاسخ به سوالات زیر است:1-آیا همبستگی فرهنگی بین کردها و اقوام دیگر ایرانی در زمینه های مختلف فرهنگی مانند زبان ، ادبیات، آداب و رسوم، هنر و ... در دوره های قاجار و پهلوی اول وجود داشته است؟ 2-شورشها و جنبش ها و انجمن های کردستان در دوره های قاجار و رضاشاه دارای چه ماهیتی بوده و چه تغییراتی در فرهنگ و طرز فکر مردم کرد ایجاد کرده اند؟3-تحولات سیاسی، اجتماعی دوره قاجار و رضا شاه مانند انقلاب مشروطیت ، کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباسها، چه تغییراتی در ساختار فرهنگی جامعه کردستان داشته است و آیا این تغییرات همسو و هماهنگ با تغییرات سایر مناطق ایران بوده است؟4-چه تفاوتی بین کردستان اردلان و مکری در برقراری و استحکام پیوندهای فرهنگی و اجتماعی با بقیه بخشهای ایران در دوره قاجار و پهلوی اول وجود داشته است؟

پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار حکومت جمهوری اسلامی به معنای پایان یافتن وظیفه و مسئولیت آیت الله زنجانی و میهن دوستان واقعی نبود. در این برهه حساس از تاریخ ایران و پس از سالها استبداد و اختناق ، احیای یاد و خاطره مبارزات ملی، در سرلوحه اقدامات ایشان قرار گرفت. دلمشغولی دیگر ایشان ، فراخواندن چهره ها و احزاب ملی برای تکمیل و تحقق کامل اتحاد نیروهای ملی بود و تاآنجایی که زمانه به او فرصت داد ، تلاش کرد. مصلحت اندیشی نکرد و با واقعیتهای تلخ و ناگوار پدیده آمده پس از انقلاب ، به وسیله انتقاد، اعتراض، شکوه و گلایه به مقابله پرداخت و شاید دوست و دشمن را به یک اندازه از خود رنجاند . دور اندیشی و آینده نگری ایشان پس از گذشت سالها بر بسیاری از دوستان و دشمنان هویدا گردید.