با توجه به تلاقی مشکلات اقتصادی-اجتماعی جنگل نشینان با حفاظت و بهره بـرداری پایـدار از جنگل های شمال ایران و همچنین با عنایت به عدم توفیق مدیریت جنگل ها طی 85 سال اخیر، پژوهش و ارائ? مدل مناسبی از روش مدیـریت جنگل ها، جهت تأمین مطالبـات جنگل نشین و حفاظت بهین? جنگل، اجتناب ناپذیر است. در این تحقیق سعی بر آن بوده تا با تحلیل واقعیت شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زندگی مردم محلی و همچنین شرایط و پتانسیل فعلی محیط زیست طبیعی واقع در سری 6 طرح جنگلداری بابلرود، مدل جامعی ارائه شود که توأمان به حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی جنگل نشینان و نیز مدیریت بهین? جنگل با هدف حفاظت، احیاء و بهره برداری منتج گردد. در این بررسی با استفاده از نرم افزارهای gis، فیزیوگرافی منطقه مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از نقشه های بدست آمده، به بررسی اثرات هر یک از پارامترهای محیطی بر روی وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستائیان پرداخته شده است. همچنین با استفاده از نرم افزارهای سنجش از دور (rs) و تصاویر ماهواره ای، نقش? تخریب جنگل تهیه و روند تغییر طی یک باز? زمانی، مطالعه گردید. سپس از طریق فرم های پرسشنامه ای و آماربرداری 100 درصد از سه روستای مورد مطالعه (جاجن، هلی کتی و چهارسی عباسی) به بررسی مسائل اقتصادی و اجتماعی روستائیان پرداخته شد و پارامترهای مختلف اقتصادی و اجتماعی و تأثیر آنها بر معیشت مردم و جنگل های پیرامون، مورد تحلیل واقع گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که شرایط فیزیوگرافی منطقه سبب کاهش راندمان تولید می شود و مطالعه تصاویر ماهواره ای نیز کاهش 10 درصدی سطح جنگل های اطراف را طی باز? زمانی دوازده ساله تأیید کرده است. در مطالعات میدانی اقتصادی و اجتماعی، عدم برخورداری رفاه اقتصادی خانوارها از نمایه های توسعه نیافتگی منطقه پرده برداشته و نازل بودن سطح آگاهی از مواهب طبیعت و عدم تشخیص کیفی جنگل ها از سوی مردم محلی نشانگر عمق فقر فرهنگ زیست محیطی می باشد. با توجه به عدم تمایل اهالی سه روستا به خروج از جنگل و همچنین با عنایت به برخورداری روستائیـان از زیرساخت های عمرانی همچون جاد? آسفالتـه، برق، آب لوله کشی و... و همچنیـن پیش بینی بحران کمبود نیروی کار جهت اجرای طرح های جنگلداری در آینده، مدلی تحت عنوان "جنگلداری محلی" با محوریت سازمان های روستائی در قالب مشارکت مردمی جهت مدیریت بهین? جنگل ها پیشنهاد می گردد.

مدیریت اقتصادی جنگل همواره برای توسعه و رفع نیازهای داخلی هر کشور بخصوص تقاضای چوب بسیار مهم و ضروری بوده است. به طور حتم بار اصلی رفع این نیاز چوبی، بر دوش جنگل های داخلی آن کشور است. بازار چوب کشور ایران نیز در در طول قرن حاضر همواره با نوسانات فراوانی روبرو بوده است. در این میان دانستن متغیرهای اصلی و عوامل تاثیرگذار بر روی آنها برای داشتن یک برنامه ریزی بهینه در آینده می تواند کارگشا باشد. به همین منظور در تحقیق حاضر بررسی وضعیت بازار چوب کشور ایران و تعیین برداشت بهینه از جنگل های شمال آن مد نظر قرار گرفته است. دوره مورد بررسی 1357 الی 1389 (33 سال گذشته) بوده که داده های سری زمانی تولید انواع چوب، قیمت آنها، صادرات و واردات چوب برای آنالیز گردآوری گردید. سپس با استفاده از رگرسیون های ساده، چند متغیره و ریج رابطه بین این متغیرها با سال و با همدیگر بررسی شد؛ همچنین رابطه بین برخی شاخص های اقتصادی مهم مانند تولید ناخالص داخلی، جمعیت، نرخ تورم و نرخ ارز مرجع با این متغیرها نیز مورد محاسبه قرار گرفت. در ادامه برای بررسی های بیشتر و پیش بینی مقدار متغیرها در یک دهه آتی، از تحلیل سری های زمانی بخصوص مدل های اتورگرسیو و میانگین متحرک استفاده شد. نتایج این تحلیل ها وارد دو روش برنامه ریزی پویا و آرمانی گردید تا مقدار برداشت بهینه از جنگل های شمال ایران و همچنین چگونگی تامین تقاضای داخلی تعیین شود. مهمترین نتایج بررسی نشان داد که بازار چوب ایران در طول دوره مورد بررسی، تحت تاثیر عرضه انحصاری چوب جنگلی، مقدار فراوان واردات و تولید چوب بخش زراعت چوب، قیمت انواع چوب و شاخص های مهم اقتصادی کشور از جمله تولید ناخالص ملی، نرخ ارز مرجع، جمیعت و تورم، بوده است. همچنین میزان برداشت بهینه از جنگل های شمال ایران با اجرای برنامه ریزی پویا می تواند بیشتر از شرایط فعلی باشد و با توجه به قیمت های تصادفی و میزان عرضه چوب در برنامه ریزی پویا و بهینه، می توان در ده سال آینده میزان تقاضای بازار داخلی را تامین کرد، اما پیش بینی می شود همچنان تعادل در این بازار بوجود نیاید. این عدم تعادل به دلیل عدم برداشت صحیح و علمی از جنگل های شمال، واردات چوب با ارزش افزوده از دست رفته فراوان و افزایش تقاضا در نتیجه افزایش جمعیت، می تواند در نهایت باعث افزایش قیمت در بازار شود. در نهایت با توجه به بررسی های صورت گرفته، وضعیت فعلی و آتی برداشت از جنگل و بازار چوب ایران در صورت ادامه برنامه ریزی ایستا موجود، همچنان بحرانی خواهد بود.

داشتن طرح های مدیریتی منظم و مدون به منظور اداره جنگل های زاگرس با توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی خاص مردم منطقه مهم است. نظر به اهمیت مسائل زیست محیطی، حفاظت از جنگل ها و بهره برداری صحیح و توسعه و احیاء آن در کنار توجه به مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جزو لاینفک در امور جنگلداری می باشد. در راستای دستیابی به اهداف فوق طرح های جنگلداری در جهت حفظ، احیاء و توسعه در حال اجرا می باشد که یکی از این طرح ها، طرح جنگلداری چندمنظوره دهدز می باشد که از سال 1382 در شمال شرقی شهرستان ایذه در دست اجرا می باشد. هدف این تحقیق ارزیابی وضعیت اقتصادی و اجتماعی جنگلنشینان منطقه از جمله تاثیر طرح بر بهبود وضعیت اشتغال و درآمد، کاهش استفاده از سوخت های جنگلی، کاهش تعداد دام در جنگل و غیره است. در این پژوهش با مقایسه اطلاعات قبل و بعد از اجرای طرح و مشخص نمودن تغییرات حاصله در اثر اجرای هر یک از فعالیت های انجام شده در منطقه، ارزشگذاری آنها از نظر اقتصادی و اجتماعی مشخص شده است. برای جمع آوری اطلاعات از دو روش عمده یعنی روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در روش اسنادی و کتابخانه ای، اطلاعات مورد لزوم از طریق کتابچه مطالعاتی طرح و مدارک و اسناد موجود بدست آمد. در روش میدانی نیز به طرق مختلف از جمله مصاحبه و تکمیل پرسشنامه اطلاعات جمع آوری شدند. وسیله اصلی مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامه می باشد. عدم ایجاد اشتغال و بهبود نیافتن وضعیت معیشتی مردم و عدم مشارکت مردم محلی در طرح از مهمترین نارسایی های طرح بوده است و در مواردی نظیر کاهش استفاده از سوخت های جنگلی و کاهش تعداد دام در جنگل موفق عمل نموده است. همچنین از دیگر نقاط قوت و نقاط ضعف اجرای این طرح می توان به میزان بالای رضایتمندی مردم به ادامه پروژه در منطقه، بهبود در وضع جنگل ها و مراتع در مناطق تحت قرق، عدم عملکرد پروژه در تهیه و اجرای طرح تولید محصولات غیرچوبی، نبود برنامه های آموزشی و ترویجی برای کشاورزان و دامداران و غیره اشاره کرد. از سوی دیگر برخی از فرصت ها و تهدیدهای اجرای طرح صیانت نیز شامل، برپایی یک نظام مدیریت مشارکتی، وجود رودخانه بزرگ کارون در محدوده طرح، آموزش های ترویجی بهره برداران، بی سوادی تعداد زیادی از دامداران و کشاورزان طرح و غیره می باشد.

چکیده ندارد.

ارزیابی توان تفرجی به معنای تعیین قابلیت سرزمین برای کاربری اکوتوریسم و تفرج است. با توجه به اهمیت پارک های جنگلی در محیط زیست شهری، ارزیابی توان تفرجی و شناسایی محدوده های مستعد استفاده تفرجی در آنها ضروری و لازم است. در این مطالعه ابتدا با استفاده از مدل مرسوم کاربری توریسم و بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مناطق مناسب برای استفاده تفرجی به دو شکل متمرکز و گسترده در پارک جنگلی سرخه حصار شناسایی شد. در این مرحله با توجه به روش متداول، 5 پارامتر اکولوژیکی (شیب، جهت، ارتفاع از سطح دریا، پوشش گیاهی و خاک) برای ارزیابی توان تفرجی این پارک در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که 223/297 هکتار از سطح پارک توان تفرج گسترده طبقه 1، 465/86 هکتار توان تفرج گسترده طبقه 2، 126/1 هکتار توان تفرج متمرکز طبقه 1 و 417/137 هکتار توان تفرج متمرکز طبقه 2 را داشته و 212/16 هکتار از سطح پارک حفاظتی است. با بررسی های مختلف مشخص شد که یکی از مشکلاتی که سبب افزایش ناهنجاری در طبیعت پارک می شود، عدم توجه به کلیه عوامل اساسی موثر در تعیین قابلیت تفرجی پارک می باشد. در صورتیکه عواملی مانند امکانات، تجهیزات تفریحی و وجود منابع آبی تأثیر مستقیمی بر نوع تفرج داخل پارک و استفاده بازدیدکنندگان از آن دارد. به همین منظور برای ارزیابی استفاده مناسب گردشگران از مکان های تفرجی از روش مصاحبه حضوری و تکنیک پرسشنامه استفاده شد. همزمان با این ارزیابی، کلیه نقاط مربوط به منابع آبی، امکانات و تأسیسات پارک شناسایی شده و به منظور تهیه نقشه منابع آبی و امکانات پارک با gps ثبت شد. همچنین موقعیت کلیه نقاط داخل طبقات تفرجی که در آنها پرسشنامه توزیع شده بود نیز ثبت گردید. نتایج نشان داد استفاده مردم از پارک مطابق طبقه بندی صورت گرفته نبوده و تفرج با امکانات، تأسیسات و منابع آبی پارک ارتباط مستقیم دارد. بطوریکه در مکان های دارای امکانات و منابع آبی، جمعیت بازدیدکنندگانی که به قصد تفرج به پارک آمده بودند، بطور قابل ملاحظه ای بیشتر بود. بنابراین این فاکتورها به عنوان لایه های اطلاعاتی مثبت با نقشه توان تفرجی بدست آمده رویهم گذاری شده و نقشه نهایی توان تفرجی پارک بر اساس این عوامل بدست آمد. نتایج نهایی نشان داد که روش سنتی با وجود کارآیی بسیار، بدلیل در نظر نگرفتن کلیه عوامل موثر در تفرج و الویت بندی نامناسب پارامترها، نیاز به وارد کردن لایه های اطلاعاتی دیگری (مانند منابع آبی و امکانات تفریحی) علاوه بر عوامل اکولوژیکی دارد.