چکیده: در این بررسی تکثیر غیرجنسی گونه سفید پلت (populus caspica bornm.) از جنبه های مختلف مورد مطالعه قرار گرفت و اثرات برخی از تنش های محیطی (کمبود آب و غرقابی) بر عملکرد مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی آن در نهالستان کلوده آمل تعیین گردید. بررسی اثر منشأ قلمه و عمق کاشت بر جوانه زنی و کارآیی تولید نهال نشان داد که قلمه های حاصل از ساقه نهال یکساله و شاخه یکساله درخت میانسال عملکرد بیشتری از قلمه های حاصل از جست یکساله تتارد داشتند. تجزیه وتحلیل اثر بافت خاک و تعداد جوانه در قلمه، بر درصد جوانه زنی قلمه، زنده مانی، رشد ساقه و ریشه زایی نهال ها مشخص نمود که کاشت قلمه در خاک لومی مناسبتر از خاک های لومی شنی و شنی لومی می باشد و قلمه های دارای سه جوانه عملکرد بهتری نسبت به قلمه های دارای دوجوانه دارند. بررسی اثرات تنش خشکی با چهار سطح رژیم رطوبتی (20، 40، 60 و 80 درصد ظرفیت مزرعه ای) و دو نوع قلمه با منشأ نهالی و درختی بر عملکرد مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نهالهای یکساله سفید پلت نشان داد که با افزایش تنش خشکی، زنده مانی، رویش طولی، رویش قطری، تعداد برگ، سطح برگ، سطح ویژه برگ، زی توده ریشه، اندام هوایی نهال ها کاهش می یابد. همچنین با تشدید تنش خشکی، عملکردهای فیزیولوژیکی گیاه نظیر فتوسنتز، هدایت روزنه ای، تعرق، پتانسیل آبی، محتوی کلروفیل، کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم 2 و محتوای نسبی آب برگ کاهش و کارآیی مصرف آب افزایش می یابد. آستانه تحمل به خشکی نهالهای یکساله سفید پلت با توجه به زنده مانی نهال ها، میزان 40 درصد ظرفیت مزرعه ای تعیین گردید که طی مدت 4 ماه رویش، تفاوت معنی داری با نهال های رشد یافته در شرایط کنترل نشان نداد. منشأ قلمه اثر معنی داری بر زنده مانی نهال ها در رژیم های مختلف رطوبتی نداشت. مطالعه مقاومت به شرایط غرقابی نهال یکساله سفید پلت در سه اکوتیپ آشکار نمود که این گونه 150روز شرایط غرقاب را با زنده مانی بالغ بر 94 درصد تحمل می کند. همچنین نرخ فتوسنتز خالص، تعرق، هدایت روزنه ای و کلروفیل فلورسانس نهال ها تحت تنش غرقابی کاهش و محتوی پرولین و پتانسیل آبی در شرایط غرقاب افزایش یافت. عناصر تغذیه ای پر مصرف (npk) نهال های غرقاب نسبت به کنترل به صورت معنی داری کاهش یافت. صرف نظر از شدت تنش غرقابی، رویش قطری و ارتفاعی در اکوتیپ گلستان و اندازه سطح برگ، بیوماس ریشه و بیوماس کل در اکوتیپ گیلان بیش از دو اکوتیپ دیگر بود. در کل، اگرچه اندازه های اغلب صفات مورفولوژی، فیزیولوژی نهال در شرایط غرقابی نسبت به شاهد کمتر بود اما نهال های هر سه اکوتیپ به شرایط غرقابی پاسخ نسبتاً خوبی دادند. واژه های کلیدی:

چکیده: به منظور بررسی اثر تنش خشکی، محلولپاشی عناصرریزمغذی آهن و روی و دوره برداشت بذر بر عملکرد واقعی و کیفیت بذر دو گونه یونجه یکساله ((medicago. polymorpha cv serena و (medicago. scutellata cv comertial) طی سالهای 1389 و 1390، آزمایشی مزرعه ای به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار با اعمال تیمار های محلول پاشی (آهن، روی و آهن + روی) با غلظت 5گرم در لیتر سولفات آهن و روی و آب مقطر (شاهد) و قطع آبیاری از (1-ده روز قبل از گلدهی 2 - پنجاه درصد گلدهی 3- رسیدگی اولین غلاف از پایین) و تیمار شاهد خشکی (آبیاری کامل) و سه دوره برداشت بذر از زمان رسیدگی اولین غلاف از پایین (r4)، برداشت در هشتمین روز پس از دوره اول(r6) و برداشت در ششمین روز پس از دوره دوم (r8) در مرکز تحقیقات البرز کرج انجام گردید. تیمارهای قطع آبیاری به عنوان کرتهای اصلی و ترکیب تیماری محلولپاشی و دو گونه یونجه یکساله در کرتهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه مرکب داده های دو ساله نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش عملکرد علوفه تر به مقدار27% نسبت به تیمار شاهد گردید. برهمکنش گونه و محلولپاشی نشان داد که تیمار محلولپاشی روی سبب افزایش تعداد غلاف در بوته در گونه اسکوتلاتا به میزان 81% و در گونه پلی مورفا به میزان177% نسبت به تیمار شاهد شد. تغییرات بذر در غلاف در شرایط آبیاری کامل نشان داد که تعداد بذر در غلاف درگونه پلی مورفا و محلولپاشی آهن + روی به میزان 58%، و در گونه اسکوتلاتا و همه تیمارهای محلول پاشی حدود 70-40% نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. نیتروژن تثبیت شده در سال 1389 در چهارمین سطح تنش خشکی و محلولپاشی آهن + روی در گونه-های اسکوتلاتا و پلی مورفا به ترتیب 72 و 63 کیلو گرم در هکتار اما در شرایط آبیاری کامل و محلولپاشی آهن، نیتروژن تثبیت شده در گونه های اسکوتلاتا و پلی مورفا به ترتیب 146 و 89 کیلوگرم در هکتاربرآورد گردید. همچنین میانگین اثرات دو ساله محلولپاشی، تنش خشکی و دور برداشت بر درصد جوانه زنی نشان داد که در تیمار قطع آبیاری 10 روز قبل از گلدهی نسبت به تیمار شاهد 11% افزایش و میزان سختی بذر 18% کاهش یافت. محلولپاشی آهن و روی بر سختی بذر گونه های اسکوتلاتا و پلی مورفا در دوره های مختلف برداشت معنی دار نشد. درصد سختی بذر از دوره اول (r4) به دوره سوم برداشت (r8) حدود 34 % افزایش یافت. درصد سختی بذرگونه های اسکوتلاتا و پلی مورفا تحت شرایط آزمایش به ترتیب 55 و 61 % برآورد گردید. برهم کنش ها نشان داد که درصد سختی بذر گونه اسکوتلاتا در تیمار قطع آبیاری 10 روز قبل از گلدهی و دوره سوم برداشت 55 درصد بود درصورتی که سختی بذر گونه پلی مورفا در تیمار قطع آبیاری از رسیدگی اولین غلاف از پایین و دوره سوم برداشت 73% برآورد گردید. مقایسه میانگین نتایج دوساله محتوای آهن و روی بذر نیز نشان داد که میزان آهن بذر در گونه های مورد تحقیق در تیمار محلولپاشی آهن و آهن + روی به ترتیب 68 و 13%نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. میزان آهن بذر گونه اسکوتلاتا 181 میلی گرم در کیلوگرم کمتر از گونه پلی مورفا و مقدار روی بذر 10% بیشتر از گونه پلی مورفا بود. میزان آهن بذر در تیمارهای محلولپاشی آهن + روی وآهن نسبت به تیمار آب مقطر به ترتیب حدود14 و 69% افزایش یافت. میزان فسفر بذر گونه اسکوتلاتا در تیمار قطع آبیاری 10 روز قبل از گلدهی نسبت به تیمار شاهد 17% افزایش یافت اما تفاوت معنی داری بین تیمارهای تنش خشکی با تیمار شاهد در گونه پلی مورفا مشاهده نگردید. میزان کاهش آهن بذر گونه های اسکوتلاتا و پلی-مورفا در تیمار قطع آبیاری 10روز قبل از گلدهی نسبت به تیمار شاهد به ترتیب حدود 30 و48% برآورد گردید. وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه در گونه اسکوتلاتا نسبت به تیمار شاهد به ترتیب60-20 و 48-10% در تیمار محلولپاشی آهن + روی در آزمون تنش اسمزی پلی اتیلن گلیکول (peg-6000) با افزایش پتانسیل اسمزی از 3- به 9- بار افزایش یافت. میزان بنیه گیاهچه در تیمارهای محلولپاشی آهن + روی نسبت به تیمار شاهد و سایر تیمارهای محلولپاشی 5/1 تا 3 برابر بود. همچنین تیمارهای محلولپاشی نسبت به تیمار شاهد صفات شاخص بنیه، جوانه زنی کل، شاخص جوانه-زنی، سرعت جوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی را به ترتیب 72،51 ،65،33 و20 %افزایش دادند.گونه اسکوتلاتا دارای بنیه بالاتر، یکنواختی بیشتر، میانگین مدت جوانه زنی کمتر، شاخص جوانه زنی و درصد جوانه زنی کل بیشتری نسبت به گونه پلی مورفا بود. همبستگی مثبت و معنی داری بین آهن، روی و فسفر با بنیه بذر به ترتیب**48/0، **51/0 و**52/0حاصل شد و بنیه بذر نیز همبستگی مثبت و معنی داری با یکنواختی جوانه زنی (**50/0)، سرعت جوانه زنی(**89/0) و شاخص جوانه زنی (**48/0) داشت.

خشکی در اثر عدم توازن در تبخیر و تعرق با بارندگی بروز می کند. در طی دوره رشد، گیاه تنش کمبود آب را در اثر پائین بودن میزان رطوبت قابل دسترس در خاک ، دمای زیاد و تشعشع بالا تجربه می کند. در بین گونه ها، ارقام و ژنوتیپ های گیاهی تنوع قابل توجهی که حاصل اصلاح نباتات و سازگاری طبیعی است ، دیده می شود. گونه های یونجه همانند دیگر گونه های گیاهی در شرایط مختلف آب و هوایی شامل مناطق سرد (medicago falcata) و مناطق خشک ( یونجه معمولی و یونجه های یکساله ) بعمل می آیند. شواهد نشان میدهد که گونه ها و ارقام یونجه واکنش های متفاوتی به تنش خشکی نشان میدهند. در این مطالعه برخی جنبه های فیزیولوژیک مقاومت به خشکی و افزایش عملکرد علوفه ارقام مختلف یونجه مورد ارزیابی قرار می گیرد.