این رساله به بررسی سیر تحولات جمعیتی شهر دزفول بین سالهای 1335 تا 1365، پرداخته و به اهمیت نقش عوامل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در رویدادهای جمعیتی نیز اشاراتی می نماید تا چراغ راهی در شناسایی و چگونگی مسائل جمعیتی شهر دزفول در بیست سال آینده باشد. بطور کلی این رساله در چهار بخش و هشت فصل تهیه گردیده است : فصل اول، به موقعیت جغرافیائی شهر دزفول در سطح کشور و منطقه، مطالعات زمین شناسی، توپوگرافی، اقلیمی، منابع طبیعی و انسانی و بطور کلی مطالعات پایه ای صورت گرفته است . فصل دوم، توصی شکل ظاهری و سابقه تاریخی، علل وجودی و عوامل که از زمانهای دور تاکنون در پیدایش و توسعه و یا عدم گسترش شهر نقشی داشته اند مورد بررسی قرار گرفته است . فصل سوم، ساختمان جمعیت ، نسبت جنسی و سنی، وضعیت جوانی جمعیت و مقایسه آن با دیگر نقاط و تحولات هرم سنی شهر دزفول در دوره های مختلف سرشماری عمومی و توزیع جغرافیائی و تراکم آن مورد بررسی قرار گرفته است همچنین حرکات زایشی و مکانی جمعیت که شامل با روری و موالید، مرگ و میر، ازدواج و طلاق و اثرات آنها در سالهای 65 - 1335 بر جمعیت شهر دزفول و مقایسه آن با دیگر نقاط کشور و مسئله مهاجرت و کم و کیف آن و میزان مهاجرپذیری و مهاجرفرستی و بخصوص میزان مهاجرت در گروههای سنی، و اثرات آن بر رشد جمعیت شهر دزفول به تفصیل بیان شده است . فصل چهارم، تصویر روشنی از میزان با سوادان شهر دزفول و توزیع آن به نسبت جنس به دست می دهد. در این فصل گزارشی درباره میزان جمعیت با سواد بر حسب مدارک تحصیلی و به تفکیک جنس داده شده، و وضعیت جمعیت مدرسه رو و لازم التعلیم و توزیع آن بر حسب مقاطع تحصیلی و میزان رشد در هر مقطع تحصیلی و کمبودهای فضای آموزشی، معلم و میزان افت تحصیلی و راههای مبارزه با این مشکلات به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل پنجم، مطالعه جمعیت فعال و میزان آن در بخشهای مختلف اقتصادی با آمارهای مفصل و مقایسه آن با کشور و محاسبه شاخصهای جمعیت فعال و غیرفعال در سالهای 65 - 1335 پرداخته شده است . در فصل شش ، به بررسی وضعیت بهداشتی شهر دزفول و بیماریهای مختلف و میزان امکانات موجود و کمبودهای تاسیسات و تسهیلات درمانی و بهداشتی و نیروی انسانی پرداخته شده است . در فصل هفتم، به وضعیت کلی مسکن و مقایسه شاخصهای کمی مسکن دزفول با کشور بوسیله آمار مورد بررسی قرار گرفته، و میزان خانوارهای دارای مسکن و کمبودها و اثرات جنگ تحمیلی بر روند خانه سازی و راههای رهایی از مشکل کمبود مسکن سخن گفته شده است . در فصل هشتم، به بررسی میزان نیازهای شهر دزفول با توجه به رشد جمعیت شهر که براساس چهار فرض تا سال 1385 محاسبه گردیده و شامل آینده نگری تعداد دانش آموزان فضای آموزشی و معلمین براساس رشد فعلی تا سال 1375 در مقاطع مختلف تحصیلی و همچنین تا سال 1385 براساس آینده نگری کل جمعیت شهر دزفول محاسبه گردیده است . در آینده نگری بخش بهداشت و درمان به بررسی میزان نیازهای آینده با توجه به رشد جمعیت براساس فروض چهارگانه در زمینه تعداد تخت بیمارستانی، پزشک ، متخصص علوم آزمایشگاهی، داروساز، رادیولوژیست و پرستار و ماما مورد بررسی قرار گرفته، در زمینه مسکن و تعداد اتاق مورد نیاز جمعیت آینده تا سال 1385 به تفصیل با ذکر ارقام و آمار آینده نگری شده است .

رساله تحت عنوان ((تحلیل جغرافیائی تحولات جمعیتی شهر اراک)) تهیه شده است که به بررسی سیر تحولات شهراراک بین سالهای 1335 تا 1365 پرداخته و اهمیت نقش عوامل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در رویدادهای جمعیتی را مورد توجه قرار داده است . باشد که راهنمائی در شناسائی و چگونگی مسائل جمعیتی شهر اراک در بیست سال آینده باشد. این رساله از نه فصل تشکیل شده است که گویا کردن اطلاعات از طریق تهیه جداول، رسم گراف و نقشه انجام شده است و شامل 120 جدول و 114 گراف و 34 نقشه می باشد. -فصل اول به بررسی ویژگیهای جغرافیای طبیعی شهر اراک از قبیل محدوده جغرافیائی، زمین شناسی و توژوگرافی،خاک ،اقلیم،منابع آب ،پوشش گیاهی و فضای سبز شهر اراک اختصاص یافته است . - درفصل دوم تاریخچه تحولات جمعیتی شهراراک که شامل وجه تسمیه اراک ، علل وجودی و نقش شهر در ادوار مختلف است ، بررسی شده است . - درفصل سوم مراحل رشد و توسعه فضائی شهر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . - درفصل چهارم ویژگی های جمعیتی شهر اراک که شامل توزیع جغرافیائی، تراکم، ساختمان، ترکیب جنسی و سنی و حرکات جمعیت می باشد مورد مطالعه قرار گرفته است . - درفصل پنجم فعالیت و اشتغال ودر فصل ششم تاثیر تحولات جمعیتی برسواد و آموزش بررسی گردیده است . - درفصل هفتم اثرات بهداشت و درمان بر توسعه جمعیت شهر اراک و در فصل هشتم، تاثیر توسعه جمعیت بر گسترش و روند پیشرفت مسکن دراراک بررسی شده است . - درفصل نهم، آینده نگری جمعیت شهر اراک در ابعاد کمی، آموزشی، بهداشتی، مسکن و الگوی استقرار جمعیت درآینده و همچنین موانع و محدودیتهای توسعه شهر اراک بررسی شده است . و بالاخره در پایان رساله، خلاصه ای از کل مطالب تهیه و نتیجه گیری کلی شده است و همچنین برای بهبود وضعیت جمعیتی موجود پیشنهاداتی ارائه شده است . پایان بخش رساله معرفی منابع و ماخذ مورد استفاده می باشد.

دزفول شهری از استان خوزستان است که قدمت تاریخی داشته و همواره از موقعیتهای ویژه ای برخوردار بوده است . دراین شهر در طی دوره های مختلف تحولات زیادی یافته و از نظر جمعیت نیز در هردوره پیشرفت و توسعه داشته است . جنگ ایران و عراق اثرات زیادی در بافت جمعیت و جنوب غربی ایران به ویژه خوزستان و لاجرم بر دزفول گذاشته است . که به عنوان مثال می توان از پدیده مهاجرت یاد نمود. با توجه به اهمیت خاص دزفول ازنظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مطالعات جامعی دراین زمینه وازجمله جمعیت بعمل نیامده آن است . لذا به منظور ابزاری برای برنامه ریزیهای اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی منطقه نیاز به مطالعات جمعیت این شهر احساس گردیدکه دراین رساله طی فصول مختلف ابتدا به معرفی ویژگیهای جغرافیائی استان خوزستان و شهر دزفول و سپس به پارامترهای مختلف جمعیت شهر پرداخته شد و ضمن طرح مسائل و مشکلات جمعیتی موجود سعی گردید راه حلهای منطقی جهت دستیابی به رفع مشکلات ارائه گردد و در نهایت آینده نگری جمعیت به منظور جلوگیری از ایجاد مشکلات جدید بعمل آمد.

چکیده ندارد.