ازآنجائی که در حال حاضر مبارزه شیمیائی در کنترل بیماری سیاهک معمولی (که عامل آن ustilago maydis است) ذرت ناموفق بوده است، تولید هیبریدهای مقاوم نسبت به این بیماری یکی از ضروریات اصلاح ذرت می باشد. در این پژوهش 89 ترکیب هیبرید سینگل کراس (شامل 60 هیبرید تست کراس حاصل از تلاقی 20 لاین s6بعنوان پایه مادری و 3 تستر s6 برگزیده تجاری بنامهای k18، ,k19 k1264/5-1 بعنوان پایه پدری بهمراه 29 ترکیب جدید دیگر)، در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با 2 تکرار در سال زراعی 1387در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی کشت شدند و صفات تعداد برگ بالای بلال ، تعداد کل برگ، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، تاریخ ظهورگرده، تاریخ ظهور کاکل، فاصله بین گرده افشانی و ظهور کاکلها (asi)، تاریخ تزریق اسپور، بیماری ساقه و برگ، طول بلال، قطر بلال، تعداد ردیف، تعداد دانه درردیف، تاریخ رسیدگی فیزیولوژیک، درصد بیماری گل تاجی، درصد و شدت بیماری سیاهک بلال اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس آماری حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین هیبریدهای تست کراس از نظر صفات تعداد برگ بالای بلال، تعداد کل برگ، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، تاریخ ظهور گرده، تاریخ ظهور کاکل، فاصله بین گرده افشانی و ظهور کاکلها (asi)، تاریخ تزریق اسپور، طول بلال، قطر بلال، تعداد ردیف، تعداد دانه درردیف، تاریخ رسیدگی(درسطح 1%) و صفات بیماری ساقه و برگ (درسطح 5%) می باشد. تجزیه و تحلیل همبستگی بین صفات نشان داد که بین صفات مورفولوژیکی مورد بررسی و شدت و درصد بیماری سیاهک در اکثر صفات مورد بررسی در این آزمایش همبستگی معنی دار وجود ندارد، گرچه همبستگی های معنی دار برآورد شده نیز قوی نمی باشند. بوسیله تجزیه عاملی با دوران وریماکس 7 عامل استخراج شد که مجموعاً 8/74 درصد از واریانس موجود را توجیه کردند. گروهبندی هیبریدها بر اساس تجزیه خوشه ای برای صفات مربوط به بیماری (شدت و درصد سیاهک وبیماری گل تاجی) موجب گروهبندی هیبریدها در 16 گروه گردید. تجزیه لاین × تستر روی صفات مربوط به مقاومت به سیاهک حاکی از معنی داری واریانس تلاقی برای صفات آلودگی ساقه و برگ و تعداد بوته آلوده شده بود و برای این صفات اثرات ژنی افزایشی معنی دار برآورد گردید.

این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات، برآورد اجزای عملکرد، تعیین اثرات مستقیم و غیر مستقیم بین عملکرد و اجزای عملکرد ، در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و 18 ژنوتیپ گندم دوروم، همراه 2 رقم شاهد آریا و گندم نان بهار (جمعاً 20 لاین و رقم) ارائه شد. تفاوت معنی دار آماری بین ژنوتیپ های مورد مطالعه در اکثر صفات مورد بررسی مشاهده شد. بیشترین ضریب تغییرات فنوتیپی مربوط به صفات تعداد سنبلچه غیربارور در سنبله، تعداد پنجه غیر بارور در بوته، تعداد دانه در سنبله و وزن سنبله بود. طبق نتایج حاصل از اجزای واریانس ژنتیکی صفات، قابلیت توارث پذیری عمومی برای صفات روز تا ظهور سنبله، وزن هکتولیتر، وزن هزار دانه، طول سنبله و طول پدانکل بالا بود. بر طبق نتایج حاصل از همبستگی ساده فنوتیپی، صفات شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله و تعداد روز تا رسیدگی با عملکرد همبستگی مثبت و معنی دار از لحاظ آماری داشتند. رابطه وزن هزار دانه، طول غلاف برگ پرچم و طول پدانکل با عملکرد منفی و از لحاظ آماری معنی دار بود. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه گام به گام، حداکثر اختلاف عملکرد کرت را به شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و طول سنبله نسبت داد. از طرفی نتایج رگرسیون گام به گام روی شاخص برداشت به عنوان عاملی متغیر نشان داد که صفات عملکرد دانه در واحد سطح، عملکرد بیولوژیک، طول سنبله و ارتفاع بوته بخش عمده ای از تغییرات را توجیه کردند. تجزیه به عامل ها 8 عامل پنهانی را استخراج نمود که 87 درصد از تنوع را توجیه نمودند و با در نظر گرفتن الگوی صفات به ترتیب پتانسیل عملکرد، طول گیاه، بنیه رشدی گیاه، مخزن فیزیولوژیک تک بوته، تعداد گره، وزن خشک برگ پرچم، تعداد پنجه غیر بارور و طول غلاف برگ پرچم نامگذاری شدند. تجزیه کلاستر نوع q،20 ژنوتیپ مورد بررسی را در 4 گروه طبقه بندی کرد. در کلاستر سوم، رقم نان بهار، مجزا از ژنوتیپ های گندم دوروم قرار گرفت. در مجموع در این مطالعه نتیجه گیری شد که برای حصول عملکرد بالا در گندم دوروم بایستی گیاهانی با شاخص برداشت زیاد، طول سنبله بلندتر، تعداد دانه بیشتر در سنبله و دانه های سبک تر انتخاب نمود.

چکیده ندارد.