از جایی که این بررسی تنها بر پایه موسیقی کناری شعر صورت گرفته و به محتوا و موسیقی درونی آن نپرداخته است ، فصل نخست را به نگاهی بر منطق هنری، شناخت شکل (form)، دیدگاه شکل گرایان (formalists) و پیوند موسیقی و شعر اختصاص داده ایم. در فصل دوم به شناخت قافیه، پیشینه آن در ادبیات جهان و زبان دری و همچنین نقشی که قافیه در شعر ایفا می کند، پرداخته شده است . کار اصلی این نوشته بررسی ویژگیهای قافیه در شاهنامه است ، بویژه قافیه های غنی که با به دست دادن نوعی قانونمندی براساس خود شاهنامه و دو اثر حماسی دیگر، تا حد زیادی ما را به زبان راستین شاهنامه رهنمون می شود. به گونه ای که می توان از میان واژه هایی که در شعر قافیه قرار گرفته اند و در ضبط آنها در نسخه های گوناگون اختلاف وجود دارد، دست کم آنچه را که به زبان شعر فردوسی نزدیک تر است ، بازشناخت . در شاهنامه جای پای کاستن ها، افزودنها، دست بردنها و بسیاری از عوامل دیگر را بخوبی می توان دید، که بی گمان بسیاری از این نابسامانیها از رهگذر همین اعمال سلیقه های ناسخان و کاتبان صورت گرفته است . دور نیست که در پاره ای موارد، برخی از این ناهماهنگی ها در نظم اولیه بیتها، از ناحیه خود استاد توس به شاهنامه راه یافته باشد، اما بعدها که در سروده های خود تجدید نظر کرده به اصلاح آن دست زده است . به هر حال اشاره به اینگونه موارد نیز در فصل دیگری از کار صورت گرفته است ، با این امید که بتوان با تکیه بر شناخت و شکل و ساختار زبان شاهنامه، اینگونه موارد را بهتر و بیشتر روشن کرد. ویژگیهای ردیف که از شاخصه های شعر فارسی است ، و نقش بسیار بارزی در موسیقایی تر شدن شعر دارد در شاهنامه در فصلی جداگانه بررسی شده است . با این که پرداختن به جنبه های ذوقی و موسیقی درونی شعر در شاهنامه، در چهارچوب این بررسی نبود، به این جنبه از شعر شاهنامه در پایان به گونه ای گذرا اشاره شده است . در فصل پایانی، فهرست بیتهایی که در متن آمده، بر مبنای چاپهای مسکو و خالقی با ضبط اختلاف در نسخه های گوناگون آورده شده است . شماره ای که برابر واژه ها در بیت دیده می شود، درست مطابق با متن شاهنامه است ، تا دستیابی بدان با اشکال روبرو نشود. همچنین برای پرهیز از آوردن نمونه های گوناگون در نوشته، پاره ای از بیتها فقط در این فهرست گنجانده شده و در متن تنها به یادآوری شماره ردیف بیت بسنده شده است . فهرست قافیه هایی را که از آن به گونه آماری بهره گرفته شده است ، در پایان این فصل آورده ایم.

ابوالحسن علی بن عثمان بن ابی علی جلابی هجویری غزنوی (متوفی 465 هجری قمری) در خانواده ای از حنفیان متعصب غزنین به دنیا آمد. از زندگی خصوصی وی اطلاع دقیقی در دست نیست و تنها در برخی تذکره ها مطالب مبهمی از سالهای اخیر زندگی وی در هندوستان آمده است . هجویری چندی از ابوالعباس شقانی کسب طریقت کرد. و این شقانی از مشایخ نامدار خراسان بود که با منصور حلاج همدلی داشت ، سپس هجویری حلقه مریدان ابوالفضل محمد بن حسن ختلی پیوست ، ختلی از مریدان ابوالحسن حصری و سلسله طریقتی ختلی ازطریق وی به شبلی به جنید می رسد . هجویری خود در جای جای کشفالمحجوب از استاد جنیدی مذهب خود یاد می کند . وی علاوه برختلی از محضر ابوالقاسم گرگانی و ابوالقاسم قشیری نیز بهره ها برد . هجویری در جای جای کشفالمحجوب از دیگر آثار خود یاد می کند که عبارتند از : دیوان شعر، کتاب فن بقا، اسرارالخرق والملونان، الرعایه بحقوق الله تعالی، کتاب البیان لاهل العیان نحوالقلوب ، منهاج الدین، ایمان و فرق فرق . از بیان این آثار تنها کشفالمحجوب بجا مانده است . این اثر که درآغاز دوران پختگی بوجود آمده است ، نخسیتن کتاب است که صوفیه به نثر پارسی نوشته اند . از اینرو سرآغاز یک سلسله آثاری شد ک بی گمان زبان پارسی بدون آنها این زیبایی کنونی خود را نداشت .

این فرهنگواره در دو بخش تهیه گردیده است که دراین رساله بخش اول آن به م عزیزان پیشکش می شود.این بخش 11 فصل دارد . فصل اول : آیات قرآن نشانگر آن قسمتی از یک آیه است که در متن آمده است . بعد از هر آیه نام سوره و شماره آ ذکر شده است . در بعضی از آیات کلمه ای تغییر یافته است و پس از ذکر آن کلمه صورت صحیح قرآنی آن در کروشه نوشته شده . آیات براساس حرف اول آن الفبائی ش است . در منتهی الیه سمت چپ صفحه شماره سطر، صفحه و جلدی که آن آیه درآنجا آمده است ذکر شده است . فصل دوم احادیث : دراین فصل احادیث کتاب بصورت الفبائی ذکر می شود.تلقی نگار از حدیث جبری است که کتاب یا در منابع دیگر باین نام شهرت یافته است . در احادیث ترجمه احادیثی که در تذکره آمده است نیز الفبائی و نوشته شده است . فصل سوم عبارات عربی : دراین فصل تمام عبارات و اقوال عربی مشایخ الفبائی نوشته شده است ، حتی الامکان نام گوینده آن نیز در داخل پرانتز ذکر شده است . فصل چهارم اشعار عربی : دراین فصل اشعار عربی تذکره الاولیاء براساس حرف روی (قافیه) مرتب و نوشته شده است . فصل پنجم اشعار فارسی : این فصل نشانگر اشعار فارسی تذکره است که براساس قافی مرتب شده است . علاوه بر اشعار فارسی چند شعر نیز به لهجه کازرونی از ابواسحق شهریار کازرونی نقل شده است که صورت صحیح این اشعار و ترجمه آن از مقدمه فردو المرشد به تصحیح (فرتیس مایر) در پاورقی آمده است . فصل ششم، مثلها و تمثیلها دراین فصل ضرب المثل ها و تمثیلهای تذکره ذکر میشود . در حوزه تمثیلها یادآوری این نکته ضروری است که گاه تمثیلها به تشبیه ماننده است و تشبیه نیز می تواند نامیده شود . فصل هفتم، لغات و ترکیبات : این فصل حاوی لغات و ترکیبات کتا است . در مقابل لغات یا ترکیبات تکراری معنی آنها نیز ذکر شده است . فصل هشت حکایات : درهریک از بابهای تذکره الاولیاء حکایاتی آمده است که این فصل بدان اختصاص یافته است . حکایات هرباب در ذیل صاحب آن باب ذکر شده است . فصل ن تعاریف : این فصل از دوبخش تشکیل شده است . در بخش اول در زیر نام هریک از مشایخ الفبائی شده مفاهیمی آمده است که وی آنها را تعریف کرده است . در بخش معرف (تعریف شده) اساس قرار گرفته و نام مشایخی که آنرا تعریف کرده اند به ترتیب الفباء در زیر آن نوشته شده است . فصل دهم، ارتباط مشایخ : این بخش نشان میدهد که هریک از مشایخ کتاب با کدامیک از مشایخ دیگر که نام آنها در کتاب آمده است ارتباط و یا برخورد داشته است . فصل یازدهم، ابواب : این بخ فهرست الفبائی شده مشایخ تذکره الاولیاء است که در مقابل هریک شماره باب آن سطر، صفحه و جلدی که ذکر آنها در آنجا آمده و تاریخ تقریبی وفات آنها داده شده است تا امکان مطالعه تطبیقی در تعاریف و ... میسر باشد .

چکیده ندارد.