ژنوتیپ ها تحت دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه بیستون در سال زراعی 91-1390 ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین ژنوتیپ ها در شرایط بدون تنش برای همه صفات به جزء برای تعداد پنجه، وزن کل بوته ها و عملکرد کاه معنی دار بودند، و در شرایط تنش نیز برای همه صفات به جزء برای نسبت طول پدانکل به ارتفاع و تعداد پنجه بارور معنی دار بودند. درصد کاهش صفات در اثر تنش رطوبتی نشان داد که بیشترین و کمترین کاهش به ترتیب به عملکرد دانه و روز تا خوشه دهی مربوط بود. هم چنین اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، برای ارتفاع بوته، طول خوشه، طول پدانکل، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی و شاخص برداشت دارای اختلاف معنی دار بودند. برای ارزیابی مقاومت به خشکی از شاخص های mp، gmp، sti، yi، ham، tol و ysi استفاده شد. که براساس این شاخص ها ژنوتیپ های euro، mortlock، 42 zop 95 و quall به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی و ژنوتیپ های potoroo، brusher، gamitchell به عنوان ژنوتیپ های با عملکرد بالا در شرایط تنش شناخته شدند. در این تحقیق نیز شاخص های sti، gmp، mp و ham که قادر به تشخیص ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا در هر دو شرایط آبی و دیم بودند به عنوان بهترین شاخص ها معرفی می شوند.

این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در 25 ژنوتیپ گندم (21 لاین اصلاحی گندم دوروم، دو رقم بومی گندم دوروم شامل زردک و گردیش، رقم گندم دوروم ساجی و رقم گندم نان سرداری) بر اساس صفات آگرو فیزیولوژیک و شاخص های مقاومت به خشکی در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (ایستگاه سرارود) در سال زراعی 91-1390 انجام گردید. ژنوتیپ های مورد بررسی همچنین از لحاظ صفات مرتبط با مارکرهای مولکولی در آزمایشگاه بیوتکنولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین در دو شرایط دیم و آبیاری تکمیلی نشان داد که اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها برای اکثر صفات مورد بررسی وجود دارد. در شرایط دیم ژنوتیپ های 25 و10 به ترتیب دارای بیشترین و کمترین عملکرد دانه و در شرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ های 7 و 18 به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را نشان دادند. عملکرد دانه در شرایط دیم با صفات تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک، تعداد کل دانه، دوره پر شدن دانه، تعداد ساقه بارور، تعداد کل ساقه و در شرایط آبیاری تکمیلی با صفات عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله، وزن 5 سنبله، وزن دانه 5 سنبله، تعداد کل دانه همبستگی مثبت و معنی داری داشت. بر اساس تجزیه رگرسیون گام به گام در شرایط دیم صفات تعداد کل دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن 5 سنبله و تعداد روز تا گرده افشانی بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانه داشتند درحالی که در شرایط آبیاری تکمیلی صفات تعداد کل دانه، وزن هزار دانه، هدایت روزنه ای بر عملکرد دانه موثر بودند. تجزیه کلاستر و تابع تشخیص بر اساس صفات وارد شده در مدل رگرسیون در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی ژنوتیپ ها را چهار کلاس گروهبندی نمودند. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی و بای پلات بر اساس ماتریس ژنوتیپ و صفت نشان داد که امکان گروهبندی صفات در گروه های مختلف و شناسایی ژنوتیپ ها بر اساس گروه های حاصل از صفات مورد مطالعه وجود دارد. ارزیابی ژنوتیپ ها براساس شاخص های مقاومت به خشکی نشان داد که ژنوتیپ های 11 و 18 به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار شاخص های تحمل خشکی (sti)، میانگین بهره وری عملکرد (mp)، میانگین هندسی عملکرد (gmp)، میانگین هارمونیک عملکرد (hm) را داشتند. براساس شاخص شاخص تحمل (tol) و شاخص حساسیت به خشکی (ssi)، ژنوتیپ های 7 و 25 (شاهد: گندم نان) به ترتیب بیشترین وکمترین مقدار را داشتند. از نظر شاخص پایداری عملکرد (ysi)، ژنوتیپ های 25 و 7 بیشترین و کمترین مقدار را داشتند. در ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های مختلف با استفاده از مارکرهای issr از 11 پرایمر مختلف استفاده شد که بیشترین مقدار شاخص محتوای اطلاعات چندشکلی(pic) مربوط به پرایمر 6 با (36/0) و کمترین آن مربوط به پرایمرهای 1 و 5 با (22/0) بود. تجزیه خوشه ای به روشupgma و بر اساس ضریب تشابه دایس ژنوتیپ ها را در3 گروه کلی دسته بندی نمود که ژنوتیپ 25 (شاهد گندم نان) در یک گروه کاملاً جداگانه با فاصله زیادی از سایر گروه ها قرارگرفت. تجزیه خوشه ای براساس ضریب تشابه دایس نشان داد بیشترین ضریب تشابه بین ژنوتیپ های 9 و10 و کمترین ضریب تشابه بین ژنوتیپ های 1و25 بود.

جمعیت جهان با سرعت بالایی در حال افزایش است و غالباً تولید محصولات کشاورزی به خاطر تنش های مختلف محیطی دچار کاهش میشود. خشکی مهمترین تنش محیطی است که رشد و تولید گیاهان زراعی از جمله آفتابگردان را تحت تاثیر قرار میدهد، بنابراین اصلاح گیاهان برای این شرایط( خشکی) ضروری است . این مطالعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1392 به مدت یکسال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب به مرحله اجرا درآمده است . دراین آزمایش 11 هیبرید جدید آفتابگردان در دو شرایط نرمال و تنش خشکی ارزیابی و از خصوصیات مهم زراعی ، از جمله عملکرد دانه ، وزن هزار دانه ، تعداد روز تا گلدهی ، طول مدت گل دهی ، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، ارتفاع بوته ، تعداد برگ در بوته و قطر طبق، یادداشت برداری به عمل آمده است . نتایج حاصل از تجزیه مرکب داده ها نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری از نظر آماری برصفات مهمی همچون عملکرد دانه ، قطر طبق، وزن هزاردانه ،تعدادروز تارسیدگی فیزیولوژیک وتعداد دانه در طبق داشت. عملکرد دانه و روغن به عنوان مهمترین صفت اصلاحی در اثر تنش خشکی به ترتیب 25 و 24 درصد کاهش یافتند. هیبرید های مورد بررسی نیز از نظر اکثر صفات مورد بررسی به استثنای درصد روغن دانه و تعداد دانه در طبق دارای تفاوت معنی داری بودند و این بیانگر تنوع در بین هیبرید های مورد ارزیابی بود. در بین هیبرید های مورد ارزیابی rf81-131/1*af81-222 در هر دو شرایط تنش و نرمال به ترتیب با 4201 و 5815 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه بود. اثرات متقابل محیط و ژنوتیپ نیز تنها برای صفات درصد پروتئین دانه ،درصد روغن،وزن هزاردانه و تعدادروز تا رسیدگی معنی دار بود. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت نشان داد که در شرایط نرمال تعداد دانه در طبق و وزن هزاردانه و در شرایط تنش قطر طبق بیشترین تاثیررا به عملکرد دانه داشتند. دسته بندی ژنوتیپ ها با استفاده از تجزیه کلاستر به روش upgma در شرایط نرمال نشان داد که ژنوتیپ ها به سه گروه دسته بندی شدند و ژنوتیپ rf81-131/1*af81-222 به تنهایی در یک گروه قرار گرفت. تجزیه به مولفه های اصلی بر اساس شاخص های تحمل به خشکی و رسم بای پلات نشان داد که ژنوتیپ های farokh - hysun33 و rf81-131/1*af81-222 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی و دارای پتانسیل عملکرد بالا انتخاب شدند. هیبرید های rf81-65*af80-429/2/3- f- hybrid- rf81-74*af80-460/2/1 در هردو شرایط از عملکرد دانه پایینی برخوردار بودند.

چکیده در این تحقیق 18 لاین اصلاحی گندم دوروم به همراه یک رقم شاهد (یک رقم اصلاح شده گندم دوروم ساجی) بر اساس صفات آگرو-فیزیولوژیک در شرایط دیم در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (ایستگاه سرارود) در سال زراعی 92-1391 ارزیابی شدند. ژنوتیپ های مورد بررسی همچنین بر اساس شاخص های مرتبط با مارکرهای مولکولی و صفات مرتبط با آزمون جوانه زنی در آزمایشگاه بیوتکنولوژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات نشان داد که اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها برای اکثر صفات مطالعه شده وجود دارد. در شرایط دیم ژنوتیپ های 4 و 9 به ترتیب دارای بیشترین و کمترین میزان عمکرد دانه بودند. تجزیه کلاستر و تجزیه تابع تشخیص بر اساس صفات وارد شده در مدل رگرسیون در شرایط دیم ژنوتیپ ها را در سه کلاس ژنوتیپی گروهبندی نمودند. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی و بای پلات بر اساس ماتریس ژنوتیپ و صفت نشان داد که امکان گروهبندی صفات در گروه های مختلف و شناسایی ژنوتیپ ها بر اساس گروه های حاصل از صفات مورد مطالعه وجود دارد.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 20 ژنوتیپ مختلف گندم نان، تحقیق حاضر در سال زراعی 1390-1389 در دو بخش زراعی و مولکولی در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی اجرا شد. ارزیابی صفات زراعی، مورفولوژیکی و مقاومت به خشکی براساس طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو شرایط تنش و نرمال انجام گردید. تنوع ژنتیکی علاوه بر صفات زراعی، فیزیولوژیک، مورفولوژیک با استفاده از نشانگر مولکولی issr نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین، اختلافات بین ژنوتیپ را آشکار کرد، همچنین نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین دو شرایط تنش آبی و نرمال از نظر اکثر صقات تفاوت وجود دارد. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش وارد، بر مبنای عملکرد و اجزای عملکرد، خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و فنولوژیک ژنوتیپ ها را در سه گروه جداگانه در شرایط تنش آبی و نرمال قرار داد. تجزیه واریانس ساده و مرکب صفات مورد بررسی در انتقال مجدد با روش محلول پاشی و فویل آلومینیوم در شرایط نرمال و تنش نشان داد بین ژنوتیپ ها اختلاف معنی دار در سطوح 1 و 5 درصد وجود دارد و ارزیابی ژنوتیپ ها از لحاظ میزان انتقال مجدد در روش محلول پاشی و فویل آلومینیوم براساس شاخص ysi نشان دهنده برتری آنها در انتقال مجدد و اختلاف کمتر وزن دانه در سطوح شاهد و محلول پاشی بود. ژنوتیپ های شماره 2، 8، 17 و 10 جزء ژنوتیپ های انتخابی از طریق شاخص های مقاومت به خشکی می باشند. شاخص های mp، sti و gmp برای گزینش ژنوتیپ هایی که در شرایط تنش و نرمال خوب عمل کرده بودند شاخص های مناسب تری بودند. تجزیه خوشه ای بر اساس داده های حاصل از نشانگر issr، ژنوتیپ ها را در چهار گروه جداگانه قرار داد که با نتایج حاصل از شاخص های مقاومت به خشکی و آزمون جوانه زنی تا حدودی مطابقت داشت.آزمون مانتل بین داده های فنوتیپی در شرایط تنش و داده های فنوتیپی در شرایط نرمال و با داده های نشانگر issr همبستگی معنی داری نشان داد که این موضوع می تواند حاکی از تطابق داده های مولکولی و زراعی باشد.