به منظور بررسی اثر کود آهن بر برخی خصوصیات کیفی، کمی، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی نخود زراعی و همچنین نحوه‏ی کاربرد کودآهن (خاک‏کاربرد و محلول‏پاشی) و نیز زمان استفاده در مراحل فنولوژیک مختلف گیاه، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه‏ی تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه اجرا شد. آزمایش به‏صورت اسپلیت پلات (کرت‏های یک‏بار خرد شده) در قالب طرح پایه‏ی بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. شرایط آبیاری تکمیلی و تنش خشکی به عنوان فاکتور اصلی قرار گرفتند. زمان و نحوه‏ی کاربرد کود آهن در هشت سطح شامل عدم کاربرد کود آهن (f1)، مصرف خاک‏کاربرد کود آهن (f2)، محلول‏پاشی در مرحله‏ی شاخه‏دهی (f3)، محلول‏پاشی در مرحله‏ی گلدهی (f4)، محلول‏پاشی در مرحله‏ی غلاف‏بندی (f5)، خاک‏کاربرد + محلول‏پاشی در مرحله‏ی شاخه‏دهی (f6)، خاک‏کاربرد + محلول‏پاشی در مرحله‏ی گلدهی (f7)، خاک‏کاربرد + محلول‏پاشی در مرحله‏ی غلاف‏بندی (f8)، به عنوان فاکتور فرعی قرار داده شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه‏ی میانگین‏ها نشان داد که اثر فاکتور رژیم رطوبتی بر روی اکثر صفات مورد بررسی معنی‏دار بوده و تیمار آبیاری تکمیلی در اکثر صفات نسبت به تنش خشکی برتری نشان داد. فاکتور کود آهن بر صفات مهمی چون عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در غلاف، شاخص برداشت، میزان آهن دانه، درصد پروتئین، میزان سبزینگی، شاخص سطح برگ، فعالیت ویژه‏ی آنزیم کاتالاز و فعالیت ویژه‏ی آنزیم پراکسیداز اثر معنی‏داری داشت. تیمار f7 از نظر عملکرد دانه (1614 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (3683 کیلوگرم در هکتار)، درصد پروتئین دانه (7/27 درصد)، فعالیت ویژه آنزیم کاتالاز (2/346 واحد در میلی‏گرم پروتئین) و پراکسیداز (2/106 واحد در میلی‏گرم پروتئین) بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داد. با این وجود، میزان آهن دانه (88/66 میلی‏گرم در کیلوگرم) در تیمار f8 بیشتر بود.

به منظور تعیین ضرایب معادله میچرلیخ- بری در راستای تعیین نیاز کود پتاسیمی مزارع که برای انجام توصیه صحیح کودی توسط آزمایشگاه های تجزیه خاک، آب و گیاه مورد نیاز می باشد، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار به شرح تیمار اول (شاهد)= عرف زارع (np)؛ تیمار دوم= np + ریزمغذی ها؛ تیمار سوم= np + ریزمغذی ها + 100 کیلوگرم در هکتار کلرور پتاسیم؛ تیمار چهارم = np + ریزمغذی ها + 200 کیلوگرم در هکتار کلرور پتاسیم (قبل از کاشت و پنجه دهی) و تیمار پنجم= np+ ریزمغذی ها + 300 کیلوگرم در هکتار کلرور پتاسیم (قبل از کاشت + پنجه دهی و ساقه رفتن)، به مدت یک سال زراعی (87-1386) در مزارع گندم منطقه سرپل ذهاب کرمانشاه اجرا شد. قبل از کاشت یک نمونه خاک مرکب از عمق 0 تا 30 سانتیمتری از مزارع مورد بررسی و یک نمونه آب برای انجام تجزیه های فیزیکوشیمیائی تهیه گردید. یک سوم اوره به همراه تمام کودهای ریزمغذی و سوپر فسفات ترپیل قبل از کاشت و مابقی کود اوره در دو مرحله همراه با تیمارهای کود پتاسیمی مصرف گردید. اندازه کرت ها 20 متر مربع (5*4 متر)، فاصله تیمارها و تکرارها به ترتیب 1 و 1/5 متر و گندم رقم چمران (رقم غالب در منطقه) (triticum aestivum l.) بود. نتایج آزمایش نشان داد که از 12 مزرعه مورد آزمایش، وزن هزار دانه در 6 مزرعه، عملکرد دانه در 11 مزرعه در سطح 5% معنی دار گردید. در حالی که میانگین عملکرد دانه گندم در قطعات شاهد (بدون مصرف پتاسیم) 3608 کیلوگرم در هکتار بود، این رقم در تیمار پنجم با میانگین 157 میلی گرم در کیلوگرم پتاسیم قابل استفاده خاک تا 4025 کیلوگرم در هکتار (12 درصد) افزایش یافت که در سطح 5 درصد معنی دار گردید. ضرایب c1 و c معادله میچرلیخ- بری به ترتیب، 0016/ و 0085/0 بدست آمد. با آگاهی از رابطه میچرلیخ- بری ( log (a-y) = log a - c1b – cx ) و با داشتن ضرایب مربوطه، می توان بدون مصرف و یا با مصرف مقدار معینی کود پتاسیمی (x)، عملکرد مزرعه گندم را با تعیین مقدار پتاسیم قابل استفاده آن، پیش بینی نمود. همچنین با توصیه مقدار معینی کود پتاسیمی، عملکرد مزرعه گندم را با علم به پتانسیل تولید منطقه پیشاپیش تعیین نمود. به دلیل کمبود بارندگی، سرما و گرمای بیش از حد رایج در سال زراعی تحت بررسی، متوسط عملکرد گندم کمتر از حد رایج بود، نظر به اینکه عملکرد بدست آمده در این پژوهش، معرف عملکرد رایج منطقه نمی باشد، لازم است این آزمایش تحت شرایط طبیعی در نقاط مختلف کشور برای محصولات مختلف زراعی از جمله گندم مجدداً تکرار شود تا آزمایشگاه های بخش خصوصی را برای انجام توصیه صحیح کودی یاری نمود.