نام پژوهشگر: محمد نیکجو
حبیب لطف الهی یقین علی اکبر رسولی
هرگونه خرابی جزئی یا کلی در بدنه یک سد که به طور ناگهانی منجر به رهاسازی حجم غیر قابل کنترلی از آب شود، شکست سد نامیده میشود. شکست سد همواره به عنوان یک حادثه با مخاطرات فوق العاده تلقی می شود. ارزیابی درجه خطرپذیری مناطق پایین دست به پارامترهای متعددی از قبیل زمان فرار، عمق و سرعت جریان بستگی دارد .با توجه به خسارات بسیار زیاد ناشی از شکست سد، بخصوص در رابطه با سدهایی که در نزدیکی شهرها و مراکز جمعیتی احداث می شوند، لازم است که همزمان با مطالعه و طراحی بخشهای مختلف سد، این پدیده نیز در نظر گرفته شود. برای این کار می بایستی هیدروگراف خروجی ناشی از شکست سد با توجه به نوع شکست مشخص گشته، سپس با توجه به مورفولوژی پایین دست سد روند یابی سیل مشخص و پهنه ناشی از شکست سد تعیین گردد این مهم با بهره گیری از تلفیق مدلهای هیدرولیکی و سیستم اطلاعات جغرافیایی حاصل می گردد. این نقشه ها می تواند ملاک تصمیم گیری های مدیریتی در زمینه تعیین خسارات ناشی از شکست سد باشد. در این تحقیق شکست سد قلعه چای بر روی رودخانه قلعه چای عجب شیر مورد بررسی قرار گرفته است. سد مخزنی قلعه چای از نوع خاکی با هسته رسی ناتراوا میباشد. ارتفاع سد از کف رودخانه 77 متر بوده و طول تاج آن 336 متر میباشد و کل حجم مخزن 40 میلیون متر مکعب است. در آنالیز شکست، به منظور تعیین حداکثر پهنه ناشی از سیلاب،شکست سد بطور کامل در نظر گرفته میشود. با توجه به نتایج حاصل، روند یابی سیل ناشی ازشکست سد ، در پایین دست با استفاده از برنامه های hec-ras صورت پذیرفته و نتایج حاصل به محیط arcgis برده شده و نقشه های پهنه بندی سیلاب تهیه خواهد شد. آنگاه با درجه بندی این مناطق، میزان خطرپذیری آنها با توجه به پارامتر مخاطره تعیین میشود.