نام پژوهشگر: مهری حافظی
مهری حافظی جهانبخش ثواقب
چکیده باگسترش روابط ایران و اروپا در دوران صفوی، سفرنامه ها و یادداشت های باارزشی از آن دوران به دست ما رسیده است. بسیاری از سیاحان در این دوره با انگیزه های گوناگون به ایران آمدند و شرح مشاهدات خود از زندگی مردم و آداب و رسوم ایشان را ثبت نموده اند. برخی از این سیاحان که با دربار صفوی ارتباط نزدیکی داشتند، از رسوم دربار و قدرت شاه صفوی و مناصب و القاب به صورت مفصلی صحبت کرده اند. این نوشته ها منبع با ارزشی برای تحلیل اوضاع اداری صفویه به شمار می آیند. از موارد مورد توجه این سیاحان و نمایندگان سیاسی دربار صفویه و تشریفات، هدایا، مناصب، القاب و...بوده که در برخی از این سفرنامه ها به شکل مفصلی به آنها پرداخته شده است. دوران صفویه به دلایل گوناگون از دوره های پررونق در روابط سیاسی ایران بوده و بیش از تمام دوره های قبل از خود، شاهد حضور سیاحان و سفرنامهنویسان در ایران بوده ایم که با انگیزه های سیاسی، تجاری، مذهبی و ...به ایران آمده و به فراخور حال و روز خود، به ثبت وقایع و شرح روزگار مردم پرداخته اند، قدرت گیری دولت عثمانی و اکتشافات جغرافیایی اروپاییان مقارن با اوایل شکل گیری صفویان بود. در این زمان شاهان صفوی به جهت نیاز به تثبیت قدرت خود در منطقه، سیاستی مسالمت آمیز با اروپاییان داشتند و اروپاییان نیز به دنبال کسب منافع بیشتر بودند. سفرنامه نویسان در هر دوره به مطالبی اشاره می کنند که برای مردم جامعه ی مورد نظر آنها، بسیار عادی و پیش پا افتاده هستند و همچنین محدودیت های کمتری برای ارائه ی تصویر واقعی از جامعه دارند. در این رساله تلاش برآنست تا با روشی توصیفی- تبیینی و بهره گیری از سفرنامه های اروپاییان در دوران صفوی، نظام اداری این دوره تبیین شود. واژه های کلیدی: ایران، صفویه، سفرنامه نویسان اروپایی، نظام اداری.