شاهنامه فردوسی از یک سوی مشتمل بر فرهنگ و خرد ایرانیان باستان است و از سوی دیگر بیانگر روح زندگی ایرانی است ، این جوهر زندگی در آیین پهلوانان نمودی خاص دارد. از بررسی آیین های پهلوانی و جوانمردی می توان فهمید که اعتقاد ایرانیان باستان در رفتار پهلوانان موثر است . از دیدگاه فردوسی دین و اخلاق با پهلوان و پادشاه به هم پیوند خورده است و این حاصل نوع زندگی ایرانیان در سرزمینی است که حفظ آن ، پهلوانی و جوانمردی را ایجاب می کرده است. این پژوهش به صورت توصیفی و از نوع کیفی است و هدف از آن بیان جنبه های آیینی و اخلاقی پهلوانان و جوانمردان در موقعیت های گوناگون است . از چارچوب نظری تفسیرگرایی نمادین گیرتز و کاکردگرایی ساختاری استفاده شده است. صفت های پهلوانان و جوانمردان به عنوان نماد قدرتمندی و صفات اخلاقی و استفاده از خرد در اولویت قرار دارد. پرورش مرد عمل و مرد خرد در مفهوم پهلوانی عالی ترین شکل خود را در شاهنامه نشان می دهد. در نتیجه پهلوانی و جوانمردی هم جنبه جسمانی داشته و هم بُعد روحانی معنوی ، داستان گذشتن پهلوانان از مراحل دشوار و پرخطر برای رسیدن به مقصودی معین که جنبه آیینی و اعتقادی و اخلاقی داشته است ، که حاصل تلاش سی ساله حماسه سرای ملّی ایران در خلق مجموعه گرانقدر شاهنامه معنا پیدا می کند. واژگان کلیدی : مردم شناسی ، آیین ، پهلوانی ، جوانمردی ، فردوسی، شاهنامه