چکیده روند رو به گسترش روابط و پیوندهای شهری و روستایی در کشورهای جهان سوم از عوامل مهمی است که، می تواند زمینه ساز توسعه یا توسعه نیافتگی در جوامع شهری و روستایی باشد. بنابراین، بررسی روابط و مناسبات شهر و روستا می تواند، فرصتی برای کاهش فقر و غلبه بر نابرابری های فضایی، و تضمین کننده آینده-ای پایدار برای توسعه یکپارچه نواحی مختلف جغرافیایی باشد. این تحقیق با هدف بررسی مناسبات تولیدی شهر و روستا و اثرات آن بر اقتصاد خانوارهای روستایی شهرستان فیروزآباد انجام گرفت، که به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام توصیفی- تحلیلی، از لحاظ جمع آوری ا طلاعات ترکیبی از یافته های اسنادی و میدا نی بوده است. جامعه آماری این تحقیق را تمام خانوارهای روستایی شهرستان فیروزآباد تشکیل داده اند که در مجموع 118 روستا و 9741 خانوار را در بر می گیرد. جهت تعیین حجم نمونه روستا، از شیوه نمونه گیری چند مرحله ای استفاده شده، بگونه ای که ا بتدا پس از حذف مکان های تابع و سایر تأسیسات، 118روستاهای دارای سکنه دا ئم بر اساس وضعیت کوهستانی و دشتی بودن مشخص گردیدند، پس از آن 25 درصد روستا ها (30 روستا) به عنوان روستاهای نمونه انتخاب شدند و نهایتاً روستاهای هر دهستان بر اساس، تعداد خانوار رتبه بندی شده و از بین گروههای مختلف روستاهای مورد نظر تعیین و برای انتخاب حجم نمونه خانوارها از فرمول کوکران استفاده و تعداد 228 خانوار روستایی انتخاب شدند. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون های آماری t مستقل، anova و mann-whitney تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان داد که بین شیوه های بهره برداری و وضعیت ا قتصادی خانوارهای روستایی تفاوت معناداری وجود دارد، برای آزمون این فرضیه درآمدخانوارهای روستایی از فعالیت های مختلف اقتصادی و شاخص برخورداری استفاده و معناداری تفاوت بین شیوه های بهره برداری و وضعیت اقتصادی خانوارهای روستایی تأیید شد. همچنین برای آزمون فرضیه دوم، درآمدخانوارهای روستایی از فعالیت های زراعی و شاخص برخورداری استفاده شد که معناداری تفاوت بین مناسبات تولیدی زراعی و وضعیت اقتصادی خانوارهای روستایی تأیید و برای فرضیه سوم، درآمد خانوارهای روستایی از فعالیت های صنایع دستی به همراه شاخص برخورداری مورد استفاده قرار گرفتند که معناداری تفاوت بین مناسبات تولیدی صنایع دستی و وضعیت اقتصادی خانوارهای روستایی تأیید شد. واژگان کلیدی مناسبات تولیدی، روابط متقابل شهر و روستا، شیوه های بهره برداری، ا قتصاد روستایی، شهرستان فیروزآباد.

چکیده با فراهم ساختن امکانات و خدمات مورد نیاز در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره در شهرهای کوچک، این نوع از شهرها با تثبیت جمعیت روستایی و جذب نیروی کار مازاد روستاها، می توانند باعث توسعه حوزه نفوذ روستایی خود شوند و تعادل های فضایی جمعیت و خدمات را در سیستم سلسله مراتب شهری در سطح ملی و ناحیه ای باعث گردند. اشنویه در رده سیزدهم سلسله مراتب شهری استان آذربایجان غربی بر اساس سرشماری سال 1385 قرار دارد و دارای کارکرد اقتصادی مبتنی بر فعالیتهای کشاورزی می باشد و ویژگی های شهرهای کوچک به لحاظ کارکرد اقتصادی و تعداد جمعیت برای مشخص کردن اندازه این نوع شهرها را با هم دارا می باشد. روش تحقیق بر اساس اهداف پژوهش، کاربردی و از نوع توصیفی- تحلیلی و از نظر اجرای پژوهش، پیمایشی است و با استفاده از منابع کتابخانه ای و ابزار پرسش نامه برای گردآوری اطلاعات از سطح خانوارهای نمونه انتخابی می باشد. در این پژوهش از مدل مرتبه-اندازه برای مشخص کردن اندازه و توزیع لگاریتمی شهرها در استان آذربایجان غربی به منظور بررسی سلسله مراتب شهری استان استفاده شده است و برای آزمون فرضیات تحقیق و استنباط های آماری مورد نیاز از آزمون آماری کای اسکور(2?) استفاده گردیده است. نتایج حاصل از پژوهش در قالب تحلیل آماری وزن بندی گویه های تحقیق نشان می دهد که بانکها و موسسات مالی، وجود سردخانه ها و خدمات عرضه شده به ساکنان روستاهای مورد مطالعه در رتبه اول تا سوم قرار دارند اما خدمات بهداشتی، رفاهی و تفریحی در اشنویه از مراجعه اهالی روستاها به مرکز استان و شهرهای همجوار جلوگیری ننموده است. از سوی دیگر خدمات عرضه شده به روستاها در بعد امکانات ارتباطی و مخابراتی، امکانات زیرساختی و خدمات درمانی دامپزشکی از وضعیت مناسبتری در میان سایر عوامل برخوردار می باشد. همچنین اشنویه موجب افزایش باسوادی ساکنان روستاهای مورد مطالعه، دسترسی به وسایل ارتباطی و مخابراتی و تأمین نیازهای بهداشتی و درمانی ساکنان روستاها در سطح محلی شده است. واژگان کلیدی: توسعه روستایی، شهرهای کوچک، کارکرد، اشنویه

گردشگری روستایی به عنوان یکی از اشکال مهم گردشگری، به منظور بازدید و سیاحت، در نواحی روستایی پایه گذاری شد. این نوع گردشگری با توسعه شهرنشینی، بهبود سیستم حمل و نقل و ارتباطات، در حال گسترش است و می تواند نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد محلی، ایجاد اشتغال و نهایتاً بستر سازی برای توسعه پایدار روستایی را فراهم کند. بنابراین برای بهره مندی از مزایای گردشگری روستایی، قدم اول این است که زمینه های ایجاد این صنعت فراهم شود. پژوهش حاضر ظرفیت ها و محدودیت های صنعت توریسم در نواحی روستایی بخش بسطام، را از دیدگاه گردشگران و خانوارها نشان می دهد. روش استفاده شده در این پژوهش توصیفی_تحلیلی است و جامعه آماری آن شامل 10 روستای هدف گردشگری بخش بسطام می باشد. به منظور جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. نمونه گیری به صورت تصادفی ساده انجام شد و با ارزیابی فرمول حجم نمونه کوکران، تعداد 100 مورد پرسشنامه بین گردشگران و 190 مورد نیز بین خانوارها توزیع شد. آزمون فرضیات پژوهش نیز به روش تجزیه و تحلیل پرسشنامه و آزمون t مستقل و 2x صورت گرفته است. نتایج حاصل شده از این تحقیق نشان می دهد که از نظر خانوارها و گردشگران، محدوده ی مورد مطالعه از جاذبه های گردشگری طبیعی و انسانی بالایی برخوردار است که در صورت معرفی و فراهم نمودن امکانات رفاهی، خدماتی و اقامتگاهی مناسب می تواند به یکی از کانون های مهم گردشگری در سطح منطقه مبدل گردد. از دیدگاه افراد مورد مطالعه نقش ظرفیت های طبیعی با میانگین وزنی 11/4 نسبت به ظرفیت های تاریخی و فرهنگی در پذیرش گردشگران موثرتر است که در مقایسه از طریق آزمون t سطح معناداری آن تایید شد. همچنین در مورد محدودیت های صنعت گردشگری در نواحی روستایی بخش بسطام، وضعیت نامناسب امکانات زیربنایی و خدمات رفاهی با میانگین وزنی 61/3 وزن بیشتری نسبت به محدودیت-های فرهنگی وزن بیشتری به خود اختصاص داده است که سطح معناداری این فرض نیز از طریق آزمون t تأیید شد.. بنابراین با توجه به نتایج حاصل شده تقویت ظرفیت ها و رفع محدودیت ها با هدف دستیابی به توسعه صنعت توریسم و رضایت گردشگران ضروری به نظر می رسد.

رساله حاضر تحت عنوان ساماندهی و برنامه ریزی فضایی کالبدی بافت تاریخی بیرجند در قالب 4بخش تهیه گردیده است. بافت تاریخی بیرجند به عنوان یک نمونه باارزش و اصیل از بافتهای سنتی شهرهای کویری به لحاظ ارگانیکی و پیوستگی فضایی ، دارای خصوصیات منحصربفردی است که متاسفانه در طول چند دهه گذشته به دلایل متعدد ، دچار مشکل گردیده است .