نام پژوهشگر: زهرا سادات سعادت یار
زهرا سادات سعادت یار پرویز رستگار جزی
پس از مطالعه کتب رجالی شیعه و سنی، به معضل و مشکلی در کتب رجالی شیعه برخورد می کنیم که آثار رجالی اهل سنت با وجود گستردگی تألیفات شان، از چنین مشکلی به دور مانده اند. این پدیده که مشتر کات نام دارد، وجود راویانی دارای اسامی مشترک را نشان می دهد که گاه میان ثقه و غیر ثقه مشترک هستند و این اشتراک، ضعف در اسناد حدیث و به دنبال آن طرد حدیث را در بردارد. رویارویی با این پدیده این پرسش را ایجاد می کند که چه علل و عواملی سبب مصونیت آثار رجالی پیروان مکتب خلفا از این پدیده گشته، اما مکتب تشیع پس از گذشت قرن ها هم چنان با این پدیده دست به گریبان است و این پدیده را به مشکلی، نیازمند تحقیق و بررسی بسیار و حتی گاه لا ینحل، مبدل کرده است. عمده این علل و عوامل عبارتند از: 1ـ سند محور بودن اهل سنت و متن محور بودن شیعه، اهتمام اهل سنت، به اسناد احادیث و بی توجهی شیعه به مسئله اسناد و راویان را در پی داشت. 2ـ غلبه فرهنگ شفاهی و نقل سینه به سینه و در نتیجه توجه به راوی و نام او در اهل سنت و کتابت احادیث و دوری از فرهنگ شفاهی و احساس عدم نیاز به بررسی های رجالی در شیعه. 3ـ فقدان پیامبر (ص) و دوری از خاندان ایشان در اهل سنت، منجر به گرایش به رجال و بررسی های سندی برای کسب صحت احادیث شد، در حالی که شیعه به سبب پذیرش امامت ائمه (ع) و بهره مندی از حضور ایشان به مدت چهار قرن، خود را از بررسی سندی بی نیاز می-دانست. 4ـ هم سویی اهل سنت با حکومت و برخورداری از آزادی های سیاسی و اجتماعی و دشمنی حکومت های اموی و عباسی با شیعه و سلب آزادی های سیاسی و اجتماعی آنان، فضا را برای اهل سنت آماده ساخت تا به بررسی های رجالی بپردازند و شیعیان را مجبور ساخت که برای حفظ جان راویان خود، از عنصر تقیه استفاه کنند. 5ـ توجه یک بار? رجالیان متأخر شیعه به اسناد احادیث و بررسی سندی برای کسب صحت احادیث، پس از قرن ها متن محوری.