در بحث گونه شناسی اصحاب امام باقر علیه السلام توجه به جامعه ای که امام در آن زندگی می کردند لازم است زیرا امامت پیشوای پنجم شیعیان؛ در برهه ای آغاز شد که جامعه آن روز بیش از هر زمان دیگر چالشهای عمیق عقیدتی و فقهی میان فرقه های اسلامی را یکی پس از دیگری تجربه می کرد. با حضور امام باقر(ع) و اصحاب ایشان در این عرصه، گام مهم و بسزایی در راستای تبیین آرای شیعیان برداشته شد و جنبش تحسین برانگیزی در میان دانشمندان شیعی پدید آمد که در اندک زمانی پس از آن توانست تفکرات خطرناک فرقه هایی چون مرجئه، جبریه، قدریه و غلات را تا حد قابل توجهی منزوی سازد. از طرفی عصرامام باقر زمانی بود که شرایط سیاسی و اجتماعی از هر جهت برای شروع یک کار فرهنگی عظیم و نشر احادیث ائمه و اسلام ناب محمدی فراهم شده بود. در این اوضاع امام باقر ? با شروع یک حرکت عظیم و با استفاده از اصحاب ویاران خود به نشر معارف اسلامی پرداخت . توجه به این نکته ضروری است که تمامی اصحاب امام از یک سنخ واحد نبودند وتفکرات گروههایی مثل کیسانیه،زیدیه، غلات و...، در میان برخی از آنها رسوخ پیدا کرده بود. شناخت گونه های مختلف اصحاب امام باقر ? علاوه بر اینکه ما رادر شناخت هر چه بهتر زمانه امام و یاران ایشان کمک می کند باعث خواهد شد تا در مورد روایت هایی که از آنها درکتب روایی نقل شده دقت بیشتری کرده و نوع روایات منقول از آنها را بر اساس تفکر، گرایش و سنخ آنها مورد بررسی قرار دهیم که نتیجه ی این کار آشنایی صحیح با معارف منقول از ائمه خواهد بود . واژه های کلیدی: سنخ شناسی ،اصحاب امام باقر، گرایش های علمی و فکری عصر امام باقر علیه السلام