چای یکی از نوشابهای غیر الکلی است که تقریبا در تمام کشورهای جهان مصرف می شود. در ایران چای علاوه بر اینکه بعنوان یک نوشیدنی روزانه مصرف میشود. بلکه همراه با نان بصورت یک وعده غذا روزانه نیز مصرف می گردد. این موضوع نشان دهنده اهمیت چای در بین مردم کشور ماست . دو استان گیلان و مازندران با سطح زیر کشت حدود 32 هزار هکتار، تقریبا تمامی چای تولیدی کشور را به خود اختصاص داده اند که در بین استان گیلان حدود 88 درصد از سطح زیر کشت چای را دارا می باشد، بنابراین میتوان استان گیلان را به عنوان مهمترین قطب تولیدی چای کشور محسوب نمود. همچنین این محصول سهم بسزائی در درآمد کشاورزان منطقه دارد. در حال حاضر تولید داخلی کفاف مصرف داخلی را نمی نماید و هر ساله مقادیر زیادی از ارز کشور صرف واردات این محصول میگردد. این پدیده با توجه به امکانات بالقوه موجود در منطقه غیر منطقی بنظر می رسد، که علت اصلی آن پایین بودن راندمان تولید داخلی است . لذا با توجه به این نکات ضرورت تحقیق در رابطه با عوامل تولید موثر بر چای و میزان بهره وری عامل آب بصورت بارانی، می پردازد. برای رسیدن به این اهداف از آمار مقطعی سال 1375 که بوسیله پرسشنامه های فوق، توابع تولید چای برآورد شده و بدنبال آن میزان تاثیر عوامل مختلف بر تولید محاسبه شده است . بر اساس نتایج بدست آمده، ملاحظه گردید که عوامل زیادی در تولید چای دخالت دارند که از بین آنها دو عامل آب و کود بیشترین اثر را در تولید داشته اند. همچنین ملاحظه گردید که آبیاری به طریقه سیستم آبیاری بارانی نه تنها بر کمیت محصول بلکه بر کیفیت محصول چای نیز اثر بسزائی داشته است .

آیا با تغییر دادن مقدار مصرف نهادهای کشاورزی (کود، بذر و آب و ...) می توان عملکرد محصول را افزایش داد ؟ و آیا مقدار مصرف این نهاده ها در کشت چغندر قند استان خراسان بهینه است ؟ آیا قیمت گندم و پنبه در سطح زیر کشت چغندرقند موثر است ؟ جهت پاسخگویی به این سئوالات و پیداکردن راههایی که بتواند تولید چغندرقند و درنتیجه تولید قند و شکر را افزایش دهد از آمارهای سری زمانی 1355-71 استفاده کرده یم و با استفاده از نرم افزار کامپیوتری tsp5 توابع عملکرد و سطح زیر کشت چغندر قند را تخمین زده ایم نتایج بدست آمده عبارتست از : -1 بهترین مقدار مصرف کود 5ˆ294 کیلو و بذر 1ˆ30 کیلو درهکتار می باشد. -2 بارندگی اثر مثبتی در عملکرد محصول دارد لاکن این تاثیر اندک است . -3 سطح زیر کشت با قیمت چغندرقند و عملکرد دوره قبل محصول رابطه مستقیم دارد. -4قیمت گندم روی سطح زیرکشت چغندرقند اثر معکوس دارد بنابراین گندم کالای رقیب چغندرقند محسوب می شود. -5 قیمت پنبه تاثیری روی سطح زیر کشت چغندرقند نداشته است بنابراین پنبه رقیب چغندرقند محسوب نمی شود. در پایان پیشنهاداتی جهت افزایش تولید این محصول مهم و بهبود وضعیت کشت آن ارائه شده است .