هیچ چیزی نیست مگر اینکه خدای را با حمدش تسبیح می‏کند ولی شما تسبیحشان را درک نمی‏کنید. سوره اسراء آیه 44. پایان‏نامه بنده، تحقیق درباره کلمه تسبیح در موجودات عالم از دیدگاه قرآن و عرفا با نگاهی عمیق به کتاب فتوحات مکیه ابن‏عربی است. اینطور بیان می‏شود که تسبیح موجودات یکی از ریشه‏دارترین مباحثی است که نه تنها در متون اسلامی بلکه در ادیان الهی بیش از اسلام نیز مطرح بوده است و چگونگی تبیین آن علاوه برآن که در ایمان و اعتقاد انسان نسبت به مبدأ و معاد و سایر اعتقادات اصولی دین اثر می‏گذارد. متکلمین و دیگر کسانی که در طول تاریخ اسلام نمی‏خواستند از ظواهر دین پا فراتر نهند، بنابر مبنای خاصی که در خداشناسی و جهان‏شناسی و انسان‏شناسی داشتند آیات و روایات مربوط به تسبیح را بر معنای ظاهری آن حمل می‏نمودند و می‏گفتند : تسبیح عبارت است از تنزیهی که انسان هنگام مناجات و توجه به حضرت حق با الفاظ وارده از ناحیه شارع نسبت به پروردگار نموده و او را از نواقصی امکانی مبّرا می‏داند. ولی حق آن است که مسئله تسبیح مثل مفاهیم بسیار مشابه آن از قبیل تحمید و تکبیر و تهلیل و تقدیس و سجده و غیره که در قرآن و روایات و ادعیه به همه موجودات نسبت داده شده است، آن‏قدر عمیق و ریشه‏دار است که جز از لسان وحی و شاگردان حقیقی آن که از سرچشمه وحی سیراب شده‏اند، نمی‏توان از دیگری انتظار استقامت بر صراط مستقیم را داشت. در قرآن کریم حدود صد آیه در باره تسبیح موجودات اِسناد داده شده است. بنابراین این تحقیق با استفاده از تفاسیر قرآن مخصوصاً تفسیر المیزان و سوره حمد امام خمینی و نظرات دیگر اساتید و از همه مهمتر از 4 جلد کتاب فتوحات مکیه ابن‏عربی 6 جلد کتاب فتوحات (عثمان یحیی) و ترجمه فارسی آن تهیه و تنظیم شده است. امید است که مقبول حضرت حق و اساتید محترم قرار گیرد. واژگان کلیدی: تسبیح، حمد، انسان کامل، عالم کبیر، اسماء، حقیقت محمدیه