نام پژوهشگر: قربانعلی قربان‌زاده

آزادی مثبت و آزادی منفی در اندیشه سیاسی آیزایا برلین
thesis دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) - قزوین - دانشکده علوم اجتماعی 1388
  خالد کرمی   قربانعلی قربان زاده

آیزایا برلین یکی از متفکران لیبرال کثرت گرا در قرن بیستم است. موضوع اصلی اندیشه او آزادی است. آزادی در اندیشه برلین به آزادی مثبت و آزادی منفی تقسیم می شود. آزادی منفی به معنای آزاد بودن از قیودی است که توسط دیگران بر شخص تحمیل می شود. آزادی مثبت به معنای آزادی برای دستیابی به خواست ها و علایقی است که شخص به آن ها تمایل دارد. چه رابطه ای بین این دو مفهوم از آزادی برقرار است؟ رابطه بین این دو مفهوم، بدین ترتیب است که در درجه اول، آزادی مثبت و آزادی منفی مکمل یک دیگر هستند. به صورتی که انسان باید از قیود و موانع، آزاد باشد یا آزاد شود تا به آنچه می خواهد و به آن تمایل دارد برسد. بنابراین، برای برقراری آزادی انسان، هر دوی آن ها باید تأمین شوند. گرچه نتوان به طور مطلق برقرار شوند؛ زیرا در درجه دوم آزادی مثبت و آزادی منفی در برابر هم قرار می گیرند به طوری که اشخاص برای زندگی در اجتماع باید مقداری از آزادی منفی خود را از دست بدهند تا به آزادی اشخاص دیگر آسیب وارد نسازند به صورتی که افراد با اختیار خود است که زندگی اجتماعی را برای خود بر می گزینند و آزادی منفی خود را محدود می کنند، بدین گونه آزادی مثبت در برابر آزادی منفی قرار می گیرد، اما در درجه سوم رابطه ای که بین آزادی مثبت و آزادی منفی برقرار است رابطه خنثی یا توازن است به صورتی که بر اساس پلورالیسم برلین، آزادی مثبت و آزادی منفی دو ارزش حقیقی هستند که هر کدام ارزش خود را دارند و نمی توان گفت، با یک دیگر برابرند یا یکی از آن ها برتر است. از سه رابطه یاد شده، تکمیل کنندگی، تضاد و توازن، رابطه و نسبت مکملی نقش محوری دارد و رابطه تضاد در درجه دوم و رابطه توازن در درجه سوم قرار می گیرد.