نام پژوهشگر: زهرا موسویزاده
زهره پروینی علی جلالی دیزجی
هدف پژوهش حاضر کشف و تعیین رفتار اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه در محیط وب و ارائه الگوی مناسب آن است. روش تحقیق به کار گرفته شده در بخش کمی پیمایشی تحلیلی و در بخش کیفی نظریه بنیادی است. گردآوری داده ها در بخش کمی با استفاده از پرسشنامه و در تحقیق کیفی با استفاده از مصاحبه صورت گرفته است. نمونه آماری مورد مطالعه در این تحقیق 85 نفر از دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه رازی هستند که تعداد مذکور با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه ای حاصل شد. تحلیل داده ها با استفاده از ویرایش 11 نرم افزار spss در بخش تحقیق پیمایشی و با استفاده از روش های آماری چون ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t دو نمونه ای، آزمون آنالیز واریانس، آزمون دانکن و آزمون لون و در بخش کیفی با استفاده از نظریه بنیادی متاثر از الگوی مهو و تیبو انجام شده است. نتایج این تحقیق در بخش کمی نشان می دهد اهداف دانشجویان از جست و جوی اطلاعات و منابع مورد استفاده به ترتیب، دسترسی به اطلاعات روزآمد، مقاله نامه ها و نمایه نامه ها، کاوش در شبکه جهانی وب و مدارک علمی معروف است. روش عمده جست و جوی اطلاعات آنها استفاده از موتور های جست و جو است و از میان ابزار های جست و جو، گوگل در بخش موتورها و ابرموتور های جست و جو، یاهو در حیطه راهنما های موضوعی و bubl در مبحث دروازه های اطلاعاتی مهمترین بوده اند. نتایج در بخش فرضیه های ارائه شده هم نشان می دهد بین میزان آشنایی دانشجویان با روشها و ابزار های جست و جو رابطه معنادار و از نوع مستقیم و مثبت وجود دارد؛ بین میزان آشنایی دانشجویان با انواع منابع وب و رفتار ا طلاع رسانی آنها رابطه معنادار از نوع مستقیم و مثبت وجود دارد؛ و بین رفتار اطلاع یابی دانشجویان با رشته های مختلف در سطوح جست و جو، دستیابی و پردازش اختلاف معناداری وجود دارد. بررسی اختلاف به صورت جدول دانکن با میزان آلفای 0/05 ارائه شده است. این جدول نشان می دهد دانشجویان رشته های مهندسی عمران، مهندسی کشاورزی، مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک، شیمی، ادبیات انگلیسی و زیست شناسی در بالاترین سطح رفتار اطلاع یابی اما دانشجویان رشته هایی چون ادبیات فارسی، علوم کشاورزی، تربیت بدنی و ادبیات عرب در پایین ترین سطح رفتار اطلاع یابی قرار دارند. آزمون فرضیه ها همچنین مشخص کرد بین رفتار اطلاع یابی دانشجویان دختر و پسر تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه از وب در سطوح جست و جو، دستیابی و پردازش اختلاف وجود دارد و سطح رفتار اطلاع یابی دانشجویان دختر بالاتر از سطح رفتار اطلاع یابی دانشجویان پسر می باشد. بررسی وجود رابطه میان اهداف جست و جو نزد دانشجویان تحصیلات تکمیلی و رفتار اطلاع یابی آنها در سطوح جست و جو، دستیابی و پردازش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون اثبات کرد که میان این دو متغیر رابطه معناداری وجود ندارد. در بخش کیفی، نتایج نشان می دهد که الگوی اطلاع یابی مناسب دانشجویان مبتنی بر سه سطح جست و جو، دستیابی و پردازش و هشت مرحله یعنی سه مرحله شروع، پیگیری و مرور در سطح جست و جو، دو مرحله گزینش و بروز رسانی در سطح دستیابی و سه مرحله فایل کردن، آرشیو کردن و سازماندهی اطلاعات متعلق به سطح پردازش است. عوامل اصلی موثر بر سطوح الگوی اطلاع یابی نیز شناسایی و گزارش شدند و موانع اصلی در دو سطح دستیابی و سازماندهی اطلاعات، معتبر نبودن برخی از سایت های موضوعی، روزآمد نبودن برخی منابع، کندی و قطع ناگهانی خطوط اینترنت، قطع اشتراک مجلات الکترونیکی، تمام متن نبودن بعضی اطلاعات و عدم آشنایی دانشجویان با روش تحقیق بوده است. الگوی اطلاع یابی بدست آمده تفاوت هایی هم با الگوی ارائه شده توسط سلاجقه دارد.
اصغر خمسه زهرا موسوی زاده
پژوهش حاضر به منظور بررسی استنادها به منابع وب در مقاله¬های منتشر شده در مجله¬های علوم کتابداری و اطلاع¬رسانی نمایه شده در آی.اس.آی. در سال¬های 2005-2008 انجام شده و در آن کوشش شده است با تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده، میانگین تعداد مقاله¬ها، تعداد استنادها به منابع چاپی و استنادها به منابع وب در هر مقاله، نوع زبان، استاندارد استناد، نوع فایل، نوع دامنه، ثبات و پایداری، و نیم¬عمر منابع وب استناد شده مشخص گردد. جهت انجام این پژوهش از روش تحلیل استنادی استفاده شده است. جامعه پژوهش، چهار مجله علوم کتابداری و اطلاع¬رسانی journal of the medical library association (jmla)، library rsources & technical services (lrts)، library trends (lt)، و journal of the association for information systems (jais) نمایه شده در آی.اس.آی. می¬باشد. ابزار گردآوری داده¬ها، اینترنت بوده و تجزیه و تحلیل داده¬ها با استفاده از نرم¬افزارهای excel 2007 و spss 15.00 انجام شده است. یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که در کل مجله¬ها، 81/02 درصد مقاله¬ها دارای استناد به منابع وب هستند. از میان مجله¬های مورد بررسی مجله lt با 1153، بیشترین استناد به منابع وب را دارا می¬باشد. میانگین استنادها به منابع چاپی و استنادها به منابع وب برای هر مقاله، به ترتیب 29/1 و 4/6 استناد بوده است. همچنین بررسی¬ها نشان می¬دهد که تقریباً تمام استنادها به منابع انگلیسی زبان می¬باشد. نتایج پژوهش مشخص کرد که اکثر نویسندگان استانداردهای پیشنهادی مجله¬های مورد بررسی را برای ایجاد استنادها رعایت کرده¬اند. بررسی نشانی¬های اینترنتی از نظر دامنه و نوع فایل نشان داد که دامنه org و فایل¬های html بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده¬اند، همچنین دامنه های edu/ac و gov دارای ثبات و ماندگاری بیشتری در مقایسه با دامنه های دیگر بوده¬اند. در اولین بررسی 64/46 درصد استنادها به منابع وب دسترس¬پذیر بودند، که این میزان بعد از جستجو در گوگل بعد از دو هفته به 75/48 درصد رسید. علاوه بر این یافته های پژوهش نشان داد که میانگین نیم عمر منابع استناد شده در مجله های مورد بررسی 3/8 سال است.