بررسی اتولیت ساجیتای 10 گونه از شگ ماهیان خلیج فارس و دریای عمان طی سال های 86 تا 87 شامل مطالعه رابطه بین اندازه اتولیت (طول، عرض، وزن) و اندازه ماهی ( طول استاندارد و وزن کل)، توصیف کلیدهای تشریحی و مقایسه خصوصیات ریختی در طی رشد و همچنین مقایسه پارامترهای ریخت سنجی اتولیت ساجیتا (طول، عرض، وزن، محیط، مساحت و تعداد دندانه ها) در تمامی گونه ها انجام گرفت. بین اتولیت ساجیتا راست و چپ در تمامی گونه ها اختلاف معنی داری وجود ندارد(r> 0.8 )، جر دو گونه a. chacunda و گونه n. nasus که طول اتولیت راست و چپ دارای اختلاف معنی داری می باشد.رابطه بین اندازه اتولیت و اندازه ماهی در تمامی گونه ها به صورت نمایی رسم شد و همبستگی بالا بین طول، عرض، وزن اتولیت و طول استاندارد و وزن ماهی نشان داد که طول و وزن اتولیت شاخص مناسبی در تعیین طول استاندارد و وزن ماهی در تمامی گونه ها می باشد. بررسی پارامترهای ریخت سنجی اتولیت (طول، عرض، وزن، محیط، مساحت و تعداد دندانه ها)، نشان داد که محیط اتولیت و تعداد دندانه ها شاخص مناسبی جهت تعیین بین گونه ای می باشد. تشریح خصوصیات ریختی اتولیت ساجیتای گونه های شگ ماهیان ثابت کرد که اتولیت های ساجیتا دارای صفات ریختی ویژه ای مانند شکل اتولیت، حاشیه ها، رستروم، آنتی رسترم، سولکوس، استیوم، کائودا، کلوم و اکسی سورا می باشند که در شناسایی این گونه ها مفید هستند.

در این تحقیق غلظت جیوه و سلنیم بین دو عنصر در ماهیچه و کبد دو گونه از ماهیان تجاری خلیج فارس(pesttodes erumei ؛ otolithes ruber)بررسی گردید. جیوه با دستگاهleco ama  (استاندارد astm d ) و سلنیم با دستگاه perkin elmer 3030 اندازه گیری شد. تحلیل آماری بوسیله نرم افزارspss وmini-tab وexcel انجام شد. ریسک بهداشتی جیوه در نمونه¬ها ابتدا بدون لحاظ اثر سم¬زدایی سلنیم بررسی گردید. حداکثر غلظت جیوه در بافت خوراکی گونه شوریده (g/g wwµ 41/1) مشاهده شد. میانگین جیوه در کبد و بافت خوراکی کفشک تیز دندان به ترتیب (g/gwwµ 24/0-005/0)(g/g wwµ 51/0-007/0 ) و در ماهی شوریده (g/gwwµ41/1-1/0) و (g/gwwµ94/0-003/0)بدست آمد. در مقایسه با استاندار¬د های epa (3/0) و (2/0) در ماهی شوریده به ترتیب 8/31% ,3/86% و در ماهی کفشک تیز دندان0%, 13% نمونه های بافت خوراکی بالاتر از حد استاندارد بودند. آزمون آماری نشان¬دهنده معنی¬دار بودن آلودگی در ماهی شوریده در سطح 2/0, 3/0می ¬باشد. غلظت سلنیم در بافت خوراکی و کبد گونه کفشک تیز دندان به ترتیب (µg/g ww 044/0) (µg/g ww13/0) و در شوریده(µg/g ww 06/0) و (µg/g ww 09/0) بود. با لحاظ ارزش بهداشتی سلنیم در سم زدایی جیوه sehbv ( (selenium health benefitمشخص شد که تنها در گونه کفشک تیز دندان شاخص بهداشتی مثبت اما بسیار ضعیف وجود دارد و گونه شوریده دارای شاخص بهداشتی منفی است(شوریده:2/6- ؛ کفشک :1) لذا ارزش غذایی هر دو فراورده پایین می¬باشد. نتایج این تحقیق نشان می¬دهد که در ارزیابی ریسک بهداشتی جیوه لحاظ غلظتهای سلنیم براورد دقیق تر و گاه متفاوتی را بدست داده و معیار قابل اعتمادی در تهیه لیست توصیه مصرف برای گروههای حساس فیریولوژیک محسوب می-گردد.

زیستگاه و رژیم غذایی ماهیان آنها را به عنوان شاخص هایی ایده آل برای پایش اکوسیستم های آبی تبدیل کرده است. به دلیل ورود آلاینده های متعدد ناشی از فعالیت های انسانی به اکوسیستم های آبی ، انجام تحقیقات برای اطلاع از وضعیت ماهیان و آبزیان دریاها ضروری به نظر می رسد. به همین منظور در این تحقیق، دامنه تغییرات و نحوه همبستگی عنصر جیوه با عناصر ضروری مس و روی در بافت های کبد و عضله ماهیان حسون و یال اسبی سربزرگ خلیج فارس مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. نمونه برداری از گونه های مورد مطالعه در جریان صید کشتی تحقیقاتی فردوس به انجام رسید. گونه ها در محل بیومتری شده و بافت های مورد نظر جدا گردید. پس از انتقال به آزمایشگاه نمونه ها آماده سازی شده، غلظت عناصر مس و روی با دستگاه جذب اتمی و غلظت جیوه با دستگاه اندازه گیری جیوه مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین غلظت عناصر در کبد گونه ها تجمع داشته و از بین این عناصر بیشترین میزان متعلق به روی بوده و مس و جیوه در رده های بعدی قرار می گیرند. براساس نتایج به دست آمده بین غلظت عنصر جیوه و عناصر مس و روی در عضله همبستگی معنی داری وجود ندارد اما بین عناصر مس و روی در عضله همبستگی معنادار (0/05>p) وجود دارد. همچنین در کبد یال اسبی سربزرگ جیوه با مس و در کبد حسون جیوه با روی دارای همبستگی معنی داری در سطح 0/01 است. نتایج نشان داد که بین غلظت جیوه موجود در عضله با طول بدن هر دو گونه مورد مطالعه همبستگی معنی داری (0/05>p) وجود دارد. اما این همبستگی برای مس و روی معنی دار نیست.

در این مطالعه سه گونه سپرماهی چهارگوش، گربه¬ماهی بزرگ و گیش چشم¬درشت صید شده از خلیج فارس برای ارزیابی تاثیر رفتار اکولوژیک در تجمع فلزات سنگین (آهن، جیوه، روی و مس) بررسی شدند. این فلزات در بافت عضله این گونه¬ها مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده، در گونه سپرماهی چهارگوش میانگین غلظت فلزات آهن، جیوه، روی و مس به ترتیب 74/78، 0/77، 875/99 و 3/5 µg/g d.w بود. میانگین غلظت فلزات آهن، جیوه، روی و مس در گونه گربه ماهی بزرگ، 31/31، 0/41، 52/40 µg/g d.w و میانگین غلظت فلزات آهن، جیوه، روی و مس در گونه گیش چشم¬درشت نیز به ترتیب 1/66، 25/07، 0/20، 17/06 و 2/31 بر حسب µg/g d.w به دست آمد. بیشترین غلظت فلزات در گونه سپرماهی چهارگوش دیده شد که به نظر می¬رسد به علت عوامل بیولوژیکی و اکولوژیکی و نیز وابستگی این گونه به بستر باشد. از بین فلزات تجمع یافته در این گونه، غلظت فلز روی بسیار بالاتر از گونه¬های دیگر بود. نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین عوامل زیست¬سنجی و غلظت فلزات، نشان داد که تنها فلز جیوه در هر سه گونه با این عوامل به طور معنی¬داری رابطه داشته که این رابطه در گونه گیش منفی و در دو گونه دیگر مثبت می¬باشد. همچنین مقایسه غلظت فلزات در واحد وزن تر با استانداردهای جهانی نشان داد که تنها فلز روی در گونه سپرماهی از حد استاندارد nhmrc بالاتر بوده و بقیه فلزات از میزان استاندارد پایین¬تر می¬باشند. در کل می¬توان نتیجه گرفت که غلظت فلزات در گونه¬های با رفتار اکولوژیک مختلف با هم متفاوت می¬باشد. به عبارتی رفتار اکولوژیک در میزان تجمع فلزات سنگین در گونه¬ها نقش مهمی دارد.