نام پژوهشگر: مهدیس عظیمی صیاد

بررسی خط نوشته های منسوجات ایرانی از دوره ی اسلامی تا پایان دوره قاجار
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان - دانشکده هنر 1393
  مهدیس عظیمی صیاد   ابوتراب احمدپناه

در هر سرزمینی هنرهای کاربردی آن، ابزاری مهم برای انتقال هنر و فرهنگ آن دوره و سرزمین بوده است. در واقع سنت¬های تصویری و مفهومی به صورت کاربردی به نمایش گذاشته می¬شوند. خط و نوشته یکی از والاترین شاخصه¬های هنر دوره اسلامی است،که در طی زمان¬های مختلف بر روی سفال¬ها، منسوجات، قالی¬ها و ... به کار برده می¬شده است. این پژوهش بر این راستاست که جایگاه خط نوشته در منسوجات باقی مانده از آغاز اسلام تا پایان دوره قاجار در ایران (که شامل هشت نمونه از دوره آل بویه، چهار نمونه از دوره سلجوقیان، دو نمونه از دوره ایلخانیان، شش نمونه از صفویان ویک نمونه ار دوره زندیه، هشت نمونه از دوره قاجار می شود) را از دیدگاه بصری مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. این پژوهش بر اساس فرضیه هایی چون: 1. شکل و مضمون خط نوشته ها بنا به تعلق به یک دوره خاص متفاوت بوده¬اند. 2. خط نوشته¬ها نسبت به روش به کارگیری و یا جاگذاری در کتیبه دچار تغییراتی در ساختار نوشتاریشان می¬شوند. 3. بین ارزش¬های بصری و گرافیکی خط نوشته¬ها و نقوش با معنا و مفهومشان رابطه وجود دارد. 4. بازیابی ارتباط بین نوشته و کاربرد پارچه، شکل گرفته است. بدین منظور با بررسی¬های تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و هنری دوره های مذکور و همچنین با پژوهش های اسنادی و کتابخانه ای در باب آداب و رسوم، فرهنگ و پوشاک آنان، این نتیجه حاصل شد که خط در این آثار علاوه بر جنبه کاربردی و زیبایی شناسانه، جنبه مفهمومی و نمادین نیز داشته است. هدف از تحقیق، کشف راز و رمز روابط هندسه پنهان خط نوشته¬ها، کشف ارزش-های گرافیکی و استفاده از دستاوردهای هنرمندان گذشته در مسیر تغییر و تحول و استفاده از خط و گرافیکِ امروز، در طراحی پارچه¬های امروزی است تا به شخصیت و واقعیت فرهنگی خود بازگردیم.