نام پژوهشگر: عظیم قاسمنژاد
اعظم آسفی نجف آبادی خدایار همتی
زیتون از درختان میوه نیمه گرمسیری همیشه سبز است که روغن آن در صنایع غذایی و داروئی ارزش فراوان دارد. روغن زیتون حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع می باشد که در جلوگیری از تصلب شرائین، گرفتگی عروق قلبی و کلسترول نقش مهمی دارد. همچنین روغن زیتون حاوی آنتی اکسیدان های مهمی نظیر پلی فنول ها، کارتنوئید و آلفاتوکوفرول است که نقش مهمی در حفاظت بدن در برابر رادیکال های آزاد دارد. این تحقیق به منظور ارزیابی تاثیر زمان برداشت بر صفات کمی و کیفی روغن دو رقم زیتون کشت شده در منطقه گرگان انجام شد. بدین منظور ارقام میشن و کرونایکی انتخاب گردید و مطابق با زمان برداشت منطقه (125 روز بعد از تمام گل در رقم کرونایکی و 116 روز بعد از تمام گل در رقم میشن)، از تاریخ پانزدهم شهریور ماه 1387 لغایت پانزدهم آذرماه 1387 هر پانزده روز یکبار نمونه برداری انجام گرفت و در هر مرحله خصوصیات کمی و کیفی روغن زیتون شامل میزان روغن، درصد اسد چرب آزاد، ارزش پروکسید و میزان آلفاتوکوفرول اندازه گیری شد. طرح آماری آزمایش در قالب بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار بود.نتایج نشان داد که مقدار روغن در ماده خشک، میزان درصد اسد چرب آزاد با افزایش درجه رسیدگی افزایش یافت، در حالی که از میزان پروکسید با پیشرفت رسیدگی کاسته شد. بیشترین میزان روغن در رقم کرونایکی در برداشت هفتم (63/4%) و در رقم میشن در برداشت ششم (50/8%) دیده شد. بیشترین میزان درصد اسد چرب آزاد در رقم کرونایکی در برداشت آخر(0/95%) و کمترین میزان درصد اسد چرب آزاد در رقم میشن در برداشت اول (0/25%) دیده شد. بیشترین میزان پروکسید در رقم میشن در برداشت اول (meq/kg 12/2) و کمترین میزان درصد اسد چرب آزاد در رقم کرونایکی در برداشت آخر(meq/kg 4/25) مشاهده شد. میزان آلفا توکوفرول از اوایل برداشت (mg/lit 143/05) تا نیمه آبان ماه در رقم کرونایکی (mg/lit 253/64 ) واز اوایل برداشت ( mg/lit 31/15) تا نیمه مهر ماه در رقم میشن (mg/lit 284/38) سیر افزایشی داشته و پس از آن از مقدار آلفاتوکوفرول کاسته شد. بین دو رقم از نظر میزان روغن و درصد اسد چرب آزاد وارزش پروکسید تفاوت معنی داری وجود داشت، بطوریکه میانگین میزان روغن و درصد اسد چرب آزاد ومیزان پروکسید در رقم کرونایکی شامل 50/65% و 0/61% و meq/kg5/35 و در رقم میشن میانگین میزان روغن و درصد اسد چرب آزاد ومقدار پروکسید به ترتیب 25/43% و 43/0% و meq/kg 8/6 بود اما از نظر مقدار آلفا توکوفرول تفاوت معنی داری بین دو رقم وجود نداشت. در رقم کرونایکی میانگین میزان آلفاتوکوفرول mg/lit137/4 و در رقم میشن mg/lit 130/64 بود.
مرضیه اسدی خدایار همتی
میوه های مرکبات تقریبا جز گسترده ترین میوه هایی هستند که در سراسر دنیا تولید می شود. میوه های مرکبات غنی از ترکیبات فلاونوئیدی می باشند که فلاونوئیدها خصوصا هسپریدین و نارنجین برای سلامتی انسان موثر هستند. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر نوع اندام، نوع حلال و منطقه برداشت برروی برخی فلاونوئیدها (هسپریدین و نارنجین) می باشد. این مطالعه در قالب بلوک های کامل تصادفی و تیمارهایی شامل نوع اندام (برگ و میوه نارس)، نوع حلال (متانول، دی متیل سولفوکساید و ترکیبی از این دو حلال) در سه منطقه (بهشهر، گرگان، نوشهر) در سه تکرار انجام گرفت. متغیرهای اندازه گیری شده شامل وزن تر، وزن خشک، سطح برگ، کلروفیل برگ و مقدار هسپریدین و نارنجین موچود در اندام های مختلف درخت می باشد. استخراج مواد با استفاده از این سه حلال و اندازه گیری فلاونوئیدها با دستگاه hplc انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که وزن تر و وزن خشک اندام ها و همچنین مقدار هسپریدین و نارنجین به شدت تحت تاثیر منطقه برداشت بوده است ولی بر میزان سطح برگ و کلروفیل برگ اثری نداشته است واختلاف معنی داری بین مناطق مشاهده نشد. بیشترین میزان وزن تر برگ و میوه در منطقه گرگان به ترتیب (290/56، 306/09 گرم) وکمترین ان در نوشهر به ترتیب (187/76 و 155/29 گرم) بوده است.بیشترین میزان وزن خشک برگ و میوه در گرگان به ترتیب (196/90 و 169/90گرم) مشاهده شد. نتایج نشان داد که نارنجین، فلاونوئید غالب در اندام های مورد مطالعه بود. بر اساس آزمون مقایسه میانگین ها بیشترین میزان هسپریدین (7567/35 میلی گرم در لیتر) مربوط به منطقه نوشهر در اندام میوه و با استفاده از حلال دی متیل سولفوکساید و کمترین میزان ان (23/80میلی گرم در لیتر) در منطقه گرگان در اندام برگ و با استفاده از ترکیبی از حلال متانول و دی متیل سولفوکساید بوده است. بیشترین میزان نارنجین (90844/39 میلی گرم در لیتر) مربوط به منطقه نوشهر و با استفاده از حلال دی متیل سولفوکساید در اندام میوه و کمترین میزان آن (5/82 میلی گرم در لیتر) در منطقه گرگان و در اندام برگ و با استفاده از حلال متانول بوده است. بنابراین بیشترین میزان فلاونوئیدها در اندام میوه، منطقه نوشهر و حلال دی متیل سولفوکساید بوده است.
سمیرا حسینی کامبیز مشایخی
سالیسیلیک اسید به عنوان یک ترکیب شبه هورمونی در بسیاری از فرآیندهای درونی گیاه نقش ایفا می کند. بر این اساس در این تحقیق تاثیر این ماده برتشکیل و تمایز جنین های رویشی در ریزنمونه های بدست آمده از اندام های مختلف گیاه هویج در محیط های کشت b5 و nl مورد بررسی قرار گرفت. طرح آماری استفاده شده در این بررسی طرح کاملا" تصادفی با آرایش فاکتوریل می باشد. تیمارهای سالیسیلیک اسید در دو سطح میکرو مولار و میلی مولار به غلظت (0 ، 25 ،50 ، 75 ، 100 میکرومولار) و (0، 5/0 ، 5/1 ، 2 ، 3 میلی مولار) درچهار تکرار به طور جداگانه در دو فاز اعمال شدند. پس از طی مرحله القا و اعمال تیمارها در این مرحله، سلولها قابلیت جنین زایی بدست آوردند و با حذف اکسین وارد مرحله ظهور جنین ها شدند. پس از طی مرحله ظهور جنین ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح 1% بین غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید وجود دارد. به طوریکه بیشترین جنین زایی در غلظت های 50 و 75 میکرومولار سالیسیلیک اسید در مرحله ظهور انجام شده بود. نکته جالب توجه اینکه در تیمار 100 میکرومولار از جنین زایی رویشی ممانعت شده بود. در این تحقیق علاوه بر جنین زایی، میزان اتیلن با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی (gc) و کلروژنیک اسید با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع (hplc) که در طی جنین زایی سنتز شده و رابطه بین این دو ترکیب بر جنین زایی رویشی بررسی شد. نتایج نشان دهنده اختلاف معنی دار بین غلظت های سالیسیلیک اسید بر سنتز اتیلن می باشد. سالیسیلیک اسید از طریق تاثیری که بر سنتز اتیلن می گذاردباعث تغییر در روند جنین زایی می گردد. علاوه بر اتیلن تاثیرسالیسیلیک اسید بر تولید کلروژنیک اسید مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تجمع این ترکیب پلی فنلی در غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید در سطح 1% متفاوت بود، به طوریکه بیشترین تجمع کلروژنیک اسید در تیمارهای 100 میکرو مولار سالیسیلیک اسید مشاهده شد. یافته ها نشان داد اسید سالیسیلیک سبب بروز استرس های شدید در بافت های کشت شده می شود که تحت این استرس تجمع ترکیبات ثانویه افزایش می یابد از طرف دیگر این ترکیبات فنلی در غلظت های بالا به دلیل فنلی کردن نمونه ها از جنین زایی رویشی جلوگیری می کنند. از آنجائیکه جنین زایی رویشی زائده استرس است، لذا بررسی واکنش سلول های جنین زا به استرس و عوامل استرس زا همچون سالیسیلیک اسید و نقش ترکیبات واسطه و ثانویه حاصل از تنش های سلولی می تواند در نوع خود جالب توجه بوده و برای بهینه سازی جنین زایی گیاهان مختلف از جمله گیاهانی ارزشمند که توانمندی جنین زایی پایینی دارند استفاده کرد.