شیوع جهانی دیابت در طی دهه های اخیر به طور مشخصی افزایش یافته است و پیش بینی می شود تا سال 2030 بیش از 439 میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا شوند. دیابت نوع دو یک بیماری ناشی از اختلالات متابولیک است که به تدریج عملکرد بسیاری از اندام ها مانند غدد تناسلی نر را مختل می کند. آووکادو درختی بومی آمریکای مرکزی و جنوبی است؛ با کاربرد فراوان در طب سنتی که خواص آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی، کاهش چربی خون، کاهش قند خون و کاهش فشار خون دارد؛ اما اطلاعات علمی مستند و مشخصی از تاثیر عصاره دانه آووکادو بر ساختار هیستولوژیک و استریولوژیک بافت بیضه و قدرت لقاح آزمایشگاهی (ivf) اسپرم و میزان تاثیر آن بر عوارض ساختاری ناشی از دیابت نوع ii در این اندام وجود ندارد. در این مطالعه از 40 سر موش سوری نر بالغ استفاده شد که به 4 گروه کنترل و 4 گروه دیابتی تقسیم شدند. دیابت با جیره پرچرب و تزریق دوز150 استرپتوزوتوسین القاء شد. گروه ها به ترتیب مقدار صفر، 50، 100 و 150 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن به مدت 40 روز دریافت نمودند. در طی دوره به صورت هفتگی قند خون اندازه گیری شد. در پایان دوره موش ها به روش جا به جایی مهره های گردنی آسان کشی شدند و از بیضه چپ آنها پس از تثبیت در محلول فرمالین بافر 10 درصد و طی مراحل پاساژ، برش های بافتی تهیه و پس از رنگ آمیزی h&e مطالعات هیستولوژی و استریولوژی روی آنها انجام شد. دم اپیدیدم چپ نیز دایسکت شده و پس از استحصال اسپرم، ارزیابی کیفی و کمی اسپرم و قدرت لقاح آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه هیستولوژیک نشان داد که دیابت باعث تخریب بافت پوششی زایا، برهم ریختگی لوله های اسپرم ساز و ایجاد ادم بینابینی می شود اما عصاره متانولی دانه آووکادو به صورت وابسته به دوز از این تغییرات جلوگیری می کند. نتایج استریولوژیک نشان داد که تجویز عصاره اثرات مطلوبی بر خصوصیات ساختاری و استریولوژیک شامل حجم کل بیضه، حجم لوله های اسپرم ساز، بافت پوششی زایا، لومن و بافت بینابینی، طول و قطر لوله های اسپرم ساز و تعداد سلول های رده اسپرماتوژنیک، سلول های سرتولی و لیدیگ دارد و می تواند عوارض ناشی از دیابت بر این فاکتورها را به صورت معنی داری مهار نماید (05/0p<). نتایج آنالیز کیفی و کمی اسپرم نیز نشان داد که عصاره تأثیر مفیدی بر شاخص های کیفی و کمی اسپرم در حالت طبیعی و نیز در حیوانات مبتلا به دیابت دارد و می تواند قدرت لقاح آزمایشگاهی را به طور معنی داری در حیوانات نرمال و دیابتی افزایش دهد. در نهایت با توجه به نتایج مطالعه حاضر می توان نتیجه گیری کرد که عصاره متانولی دانه آووکادو هم در حالت طبیعی بر ساختار بافتی بیضه، کیفیت و کمیت اسپرم و قدرت لقاح آزمایشگاهی آن تأثیر مثبت دارد و هم به صورت وابسته به دوز می تواند عوارض جانبی دیابت بر ساختار بیضه و شاخص قدرت لقاح آزمایشگاهی را به طور مطلوبی مهار نماید و به عنوان یک استراتژی درمانی جهت جلوگیری از ناباروری در مردان مبتلا به دیابت مورد توجه قرار گیرد.