جنس tanacetum از خانواده asteraceae (کاسنی) در جهان حدود 200 گونه دارد. این جنس در ایران 26 گونه گیاه علفی دائمی و گاهی بوته ای دارد که برخی از آن ها انحصاری ایران می باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی وجود تنوع درون گونه ای در گیاه tanacetum polycephalum در استان همدان، با استفاده از روش تعیین زیستگاه ویژه (d.s.s) انجام شد. بر این اساس از بین لوکالیته های مورد بررسی، 14 زیستگاه ویژه برای گیاه t.polycephalumتعیین گردید. در بررسی این زیستگاه های ویژه، به همراه گونه اصلی، گونه های همباش نیز جمع آوری و شناسایی شدند. سپس با استفاده از نرم افزار anaphyto داده های فلوریستیک، به روش fca آنالیز شد و مجموع زیستگاه های ویژه، در 7 گروه بر اساس مارکر فلوریستیک قرار گرفت. سپس چگونگی تأثیر عوامل اکولوژیکی، در گروه بندی زیستگاه ها بررسی شد و داده های اکولوژیک با استفاده از نرم-افزارmvsp با روش pca آنالیز گردید و آنالیز خاک نیز صورت گرفت. به منظور تعیین سطح و نوع تنوع درون گونه ای گروه های حاصل از بررسی های فوق، از مطالعات الکتروفورزی پروتئین های ذخیره ای بذر، سیتولوژی و مورفومتری استفاده شد. سپس آنالیز داده های حاصله با استفاده از نرم افزار ntsys و نرم افزارmvsp با روش های pca و upgma انجام گرفت. آنالیز داده های حاصل از شمارش کروموزوم های متافازی، منجر به تعیین سه سیتوتیپ 2n=2x=18، 2n=4x=36 و 2n=6x=54 برای این گیاه شد که به صورت دو اکوژن مشاهده می شوند. نتایج الکتروفورزی پروتئین های ذخیره ای بذر با گروه بندی های فلوریستیک، اکولوژیک و سیتولوژیک هم خوانی دارد. همچنین علی رغم وجود باندهای مشترک در جمعِت های گونه مورد بررسی، تفاوت در شدت و تعداد باندهای مشاهده شده می تواند بیانگر تفاوت ژنتیکی درون گونه ای آن ها باشد. در بررسی مورفولوژیکی، تعداد 76 صفت و ویژگی ریخت شناسی رویشی و زایشی برای نمونه های گیاهی انتخاب شد و داده های به دست آمده با نرم افزار mvsp آنالیز گردید و گروه بندی به دست آمده مطابقت خود را با گروه-بندی حاصل از ترکیب رستنی ها به روش fca نشان داد.

asteraceae بزرگترین و پیشرفته ترین تیره گیاهان گل دار دو لپه در جهان با بیش از 1700 جنس و 25000 گونه است. اعضای این تیره به آسانی با گل های مجتمع در کاپیتول و میوه فندقه اغلب با پاپوس قابل تشخیص هستند و در هر محیط و قاره ای به جز قطب جنوب رویش دارند. طایفه anthemideae یکی ازطایفه های این تیره دارای 109 جنس و 1740 گونه است که در ایران 12 جنس از این طایفه پراکنش دارند. جنس achillea تقیریباً دارای 130 گونه در جهان است و در ایران 19 گونه از این جنس وجود دارد که از این تعداد 7 گونه، انحصاری ایران می باشند. تنوع زیستی تاریخچه ای طولانی دارد و در زمینه های مختلف استفاده شده است، بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی وجود تنوع درون گونه ای و بین گونه ای achillea tenuifolia وachillea bieberstenii در استان های همدان و کردستان با استفاده از روش d.s.s (تعیین زیستگاه ویژه) انجام گرفت. بر این اساس 21 زیستگاه ویژه برای دو گونه مورد بررسی تعیین گردید. در بررسی زیستگاه های ویژه، گونه های همباش همراه با گونه اصلی جمع آوری و شناسایی شدند. سپس با استفاده از نرم افزار anaphyto به روش fca داده های فلوریستیک آنالیز شدند. سپس چگونگی تأثیر عوامل اکولوژیک در گروه بندی زیستگاه های ویژه بررسی شد. به منظور تعیین سطح و نوع تنوع درون گونه ای و بین گونه ای از بررسی های الکتروفورزی،کروموزومی، ریخت شناسی، ریخت شناسی دانه گرده و مطالعات رویان-شناختی استفاده شد. آنالیز حاصل از داده های فوق با نتایج حاصل از آنالیز داده های فلوریستیک همخوانی داشت و وجود تنوع درون گونه ای و بین گونه ای در سطح پروتئین های بذر، عدد کروموزومی، ویژگی های ریخت شناسی و صفات دانه گرده مشخص شد. نتایج شمارش کروموزوم های متافازی، منجر به تعیین سه سیتوتیپ 2n=2x=18، 2n=4x=36 و 2n=8x=72 شد که عدد کروموزومی 2n=8x=72 برای اولین بار برای گونهa. tenuifolia گزارش می شود. بنابراین گونه a. tenuifolia سطوح پلی پلوئیدی بالایی نشان می دهد. همچنین وجود 6 پروتئودم برای هر یک از گونه های مورد بررسی قابل تشخیص است. دانه های گرده در گونه های مورد بررسی از نظر اندازه و تعداد شیارها متفاوت هستند و دانه های گرده در a tenuifolia بزرگتر و عموماً سه شیاره، هر چند بعضی اوقات 4 و 5 شیاره هستند.

asteraceae بزرگترین تیره نهاندانگان، شامل 1600 تا 1700 جنس و حدود 24000 گونه است. جنس tanacetum سومین جنس بزرگ طایفه anthemideae، شامل حدود 160 گونه در سراسر جهان است و یکی از مشکل دارترین جنس ها از نظر پیچیدگی تاکسونومیکی، به طور خاص در ارتباط با تعیین حدود جنسی، می باشد. هدف از این پژوهش، بررسی بیوسیستماتیکی و تنوع زیستی tanacetum pinnatum و t. polycephalum در استان همدان با استفاده از روش d.s.s بود. در این راستا، 7 زیستگاه ویژه برای t. pinnatum و 12 زیستگاه ویژه برای t. polycephalum تعیین شد. در بررسی این زیستگاه های ویژه، گونه های همباش شناسایی شدند. سپس داده های فلوریستیک با استفاده از نرم افزار anaphyto به روش f.c.a آنالیز گردید و گروه بندی زیستگاه های ویژه با استفاده از مارکر فلوریستیک انجام شد. شیب تغییرات و چگونگی تأثیر عوامل اکولوژیکی بر روی گروه بندی حاصل از f.c.a بررسی شد. همچنین با استفاده از نرم افزار mvsp به روش c.c.a عوامل اکولوژیک موثر بر ایجاد گروه بندی ها مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین نوع و سطح تنوع از بررسی های ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی دانه گرده، سیتولوژی، آناتومی و الکتروفورز پروتئین های ذخیره ای بذر استفاده شد. داده های حاصل از این مطالعات توسط نرم افزارهای mvsp 3.1 و ntsys مورد آنالیز قرار گرفت. گروه بندی حاصل از آنالیز داده های ریخت شناسی، ریز ریخت شناسی دانه گرده و الکترفورز پروتئین های ذخیره ای بذر در جمعیت زیستگاه های ویژه این گونه ها با گروه بندی های حاصل از آنالیز ترکیب فلوریستیک هم خوانی داشتند.

بزرگترین تیره گیاهان گل دار، شامل1600 تا 1700 جنس و حدود24000 گونه است. anthemideae یک طایفه بزرگ از asteraceaeبا حدود 12 جنس و 134 گونه در ایران می باشد که از بین آن ها anthemis, achillea , tanacetum وartemisia بزرگترین جنس ها می باشند. جنسachillea ، شامل حدود 130 گونه علفی چند ساله با پراکنش جهانی می باشد. تعداد زیادی از گونه های این جنس انحصاری و محدود به نواحی خاصی هستند، در مقابل، گونه-های دیگر پراکنش جغرافیایی وسیعی دارند. 19 گونه از این جنس در مناطق مختلف اکولوژیکی وجغرافیایی ایران گسترش یافته است. این جنس در مناطق مختلفی از بیابان ها تا زیستگاه های آبی و از کنار دریا تا ارتفاعات کوه ها می روید ودر نتیجه این دامنه اکولوژیکی متنوع، چندین گونه از achillea تنوع مورفولوژیکی بالایی را نشان می دهند. بومادران یک نام رایج برای چندین گونه از achillea در زبان فارسی می باشد که به عنوان داروی ضد اسپاسم و ادرارآور، ترمیم کننده زخم ، درمان ذات الریه و ورم مفاصل مورد استفاده قرار می گیرند. عدد کروموزومی پایه در این جنس x=9 می-باشد. هدف از این پژوهش، بررسی بیوسیستماتیکی و تنوع زیستی گونه های achillea aleppica و a. millefolium در استان های همدان وکردستان با استفاده از روش d.s.s. بود. در این روش واحد مطالعه زیستگاه ویژه است. در این راستا، 10 زیستگاه ویژه برای گونه a.millefolium و 10 زیستگاه ویژه برای گونهa. aleppica تعیین گردید. در بررسی این زیستگاه های ویژه، گونه های هم باش شناسایی شدند، سپس داده های فلوریستیک با استفاده از نرم افزار anaphyto ، به روش f.c.a. آنالیز گردید و گروه بندی زیستگاه های ویژه با استفاده از مارکر فلوریستیک انجام شد. آنالیز عوامل اکولوژیک زیستگاه های ویژه در این گونه ها با استفاده از نرم افزار m.v.s.p. به روش c.c.a. صورت گرفت.همچنین شیب تغییرات و چگونگی تأثیر عوامل اکولوژیکی با قرار دادن هر یک از عوامل اکولوژیکی روی گروه بندی حاصل از f.c.a. مورد بررسی قرار گرفت. همچنین از بررسی های ریخت شناسی، گرده شناسی، کروموزومی و الکتروفورز پروتئین های ذخیره ای بذر جهت تعیین نوع و سطح تنوع استفاده شد. داده های حاصل از این مطالعات توسط نرم افزارهای m.v.s.p. 3.1 و ntsys مورد آنالیز قرار گرفت. در مطالعه ریخت شناسی 52 ویژگی کمی و کیفی در زیستگاه های ویژه a. aleppica و a. millefolium ارزیابی گردید نتایج مطالعات سیتولوژی در هر دو گونه عدد پایه x=9 را نشان داد که گروه بندی های حاصل از آنالیز آن ها با نتایج حاصل از مطالعات فلوریستیک، اکولوژیک و ریخت شناختی مطابقت دارد. این نتایج منجر به تعیین 3 سیتوتیپ (2n=6x=54, 2n=8x=72, 2n=14x=126) و 5 اکوتیپ برای a. millefolium و تعیین 3 سیتوتیپ(2n=2x=18, 2n=4x=36, 2n=8x=72) و 1 اکوتیپ برای achillea aleppicaگردید.عامل اکولوژیک ارتفاع نقش تعیین کننده در ایجاد سیتوتیپ ها در گونه a. millefolium دارد. علاوه بر شمارش کروموزومی، آنالیز کاریوتیپی نیز برای گونه a. aleppica انجام گرفت. فرمول کاریوتیپی بر اساس نسبت بازوها برای جمعیت های دیپلوئید 14m+4sm وبرای جمعیت های اکتا پلوئید 56m+10sm+6st و 50m+18sm+4st به دست آمد و همچنین کلاس تقارنی همه زیستگاه ها 2a تعیین شد به غیر از یک مورد که 2b بود. نتایج الکتروفورزی پروتئین های ذخیره ای بذردر زیستگاه های ویژه این گونه ها نیز با گروه بندی های فلوریستیک، اکولوژیک، مورفومتری، سیتولوژی و گرده شناسی هم خوانی دارند. تعداد وشدت باندها در این دو گونه متفاوت بود که این نشان دهنده تنوع می باشد.

چکیده ندارد.