پایان نام? پیش رو با موضوع «بررسی مسأله انقطاع عذاب اخروی از دیدگاه آیات و روایات»، با پژوهش در مسأله عذاب در قیامت از نظر کمی (طول مدت) درصدد پاسخگویی به این مسأله می باشد که با توجه به اینکه قرآن کریم و روایات به صراحت خبر از عذاب گناهکاران در قیامت می دهند آیا این وعد? عذاب به معنای تعذیب جاودانه و همیشگی خواهد بود یا خیر؟ در این میان این مسأله که عده ای از گناهکاران همچون مومنین مرتکب کبیره پس از تحمل عذاب به انداز? گناهانشان و نه بیشتر، از عذاب رهایی خواهند یافت با اتکا به آیات قرآن کریم و نص صریح روایات قابل فهم بوده و مورد تأیید همگان می باشد. در مقابل پیرامون برخی دیگر از گناهکاران که در قرآن کریم و روایات به آنان وعد? خلود در عذاب داده شده است، اختلاف نظر وجود دارد. عده ای با توجه به آیاتی نظیر ?خالِدینَ فیها لا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ یُنْظَرُونَ? (بقره، 162)خلود را به معنای دوام و ابدیت گرفته اند، بنابراین مراد از خلود در عذاب را تعذیب جاودانه معنا کرده اند، مطابق این عقیده از آنجا که خداوند در این آیه و آیات مشابه بسیاری وعده خلود در عذاب را بیان نموده است و امکان خلف وعده برای خداوند محقق نیست در نتیجه عذاب همیشگی خواهد بود. اما برخی دیگر خلود را به معنای مدت زمان طولانی می پندارند و عذاب اخروی را پایان پذیر تصور می کنند. ایشان با تکیه بر آیاتی چون?خَالِدینَ فِیهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْ ضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَ بُّکَ? (هود، 107) خلود در عذاب را وابسته به دوام آسمان و زمین دانسته و با توجه به آیاتی که آسمان و زمین را نابود شدنی می دانند، عذاب را پایان پذیر می شمرند. آنچه در این اثر خواهید دانست این است که: انسان ها در قیامت چند گروهند: عده ای که تمام عمر در دنیا در طاعت و بندگی حضرت حق به سر برده اند و سرانجام به درجات بالای بهشت و لقای پروردگار دست می یابند. عده ای دیگر با پرهیز از کبایر تنها مرتکب صغایر شده اند و در نتیجه با توبه از آنها به وعده قرآن به بهشت الهی داخل می شوند. دست? دیگر در زندگی مرتکب کبایر نیز می گردند اما با رجوع به فطرت خداجوی خویش راه حق را یافته و ندای توبه سر می دهند و خداوند نیز آنها را مورد رحمت و مغفرت قرار خواهد داد. گروه بعد کسانی اند که مرتکب گناه چه کبیره و چه صغیره شده اند، اما فرصت توبه نیافته و مرده اند خداوند سرنوشت اینان را موکول به مشیت خود کرده است. گویی آنان در خوف عذاب و رجای مغفرت خواهند ماند. اینان به تناسب اعمال زشتی که مرتکب شده اند یا از همان ابتدا به واسطه اعمال صالحی که از پیش فرستاده اند و یا شفاعت مومنین، فرشتگان، انبیاء و اولیاء و در نهایت خود خداوند بخشوده شده و به بهشت وارد می گردند و یا اینکه به دوزخ رفته و در درکات آن متحمل عذاب های گوناگون می گردند و پس از تحمل عذاب و پاکیزه گشتن از چرکابه های متعفن گناه در نهایت از دوزخ خارج شده و به بهشت الهی وارد می گردند. حاصل اینکه یک گروه الی الابد در دوزخ می مانند و آن همان کافران مشرکند.