چکیده کنه دولکه ای tetranychus urticae آفت مهم محصولات کشاورزی، با گسترش جهانی محسوب می شود که به تعدادی از آفت کش ها از جمله ترکیبات فسفره آلی مقاوم شده است. در این مطالعه، مکانیسم های بیوشیمیایی مقاومت به کلرپایریفوس در سه جمعیت کنه دولکه ای برای اولین بار در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا، کنه ها از استان های اصفهان (isr)، یزد (yz) و گیلان ((gus2 جمع آوری شدند و بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی و مولکولی شناسایی گردیدند. سپس سمیت هر سه جمعیت به کلرپایریفوس به روش rcv تعیین شد و نسبت مقاومت در جمعیت های isr (مقاوم) وyz (نیمه مقاوم) در مقایسه با جمعیت gus2 (حساس) به ترتیب 9/176 و 78/9 تخمین زده شد. تعیین فعالیت ویژه و پارامترهای سینتیکی آنزیم های استراز و گلوتاتیون اس- ترانسفراز نشان داد که جمعیت isr بالاترین فعالیت و کارایی کاتالیتیکی را در بین جمعیت ها داراست. تفاوت معنی داری در فعالیت ویژه و پارامترهای سینتیکی آنزیم لیپاز در سه جمعیت مشاهده نشد. همچنین، مقدار mfo نیز در گونه مقاوم بیشتر از سایر جمعیت ها بود. هر چند که اثرات سینرژیستی pbo، dem و tppکه به ترتیب مهارکننده mfo، گلوتاتیون اس- ترانسفراز و استراز می باشند، نشان داد که آنزیم های متابولیکی سهم عمده ای در مقاومت به کلرپایریفوس در جمعیت های isr و yz ندارند. به منظور بررسی نقش غیرحساس شدن آنزیم استیل کولین استراز در مکانیسم مقاومت، پارامترهای سینتیکی استیل کولین استراز و اثرات مهاری تعدادی از مهار کننده ها روی این آنزیم، مورد مطالعه قرار گرفت. km آنزیم با استفاده از سوبسترای استیل تیوکولین آیوداید، به ترتیب 036/0، 041/0، 05/0 میلی مولار برای جمعیت حساس، نیمه مقاوم و مقاوم تعیین شد. به علاوه، ic50 بازدارنده ها روی استیل کولین استراز جمعیت مقاوم از بقیه جمعیت ها بالاتر بود. نسبت غیرحساس شدن استیل کولین استراز با سم کلرپایریفوس به ترتیب 3/23 و 96/2 برای جمعیت مقاوم و نیمه مقاوم تخمین زده شد. همچنین، تغییر در تحرک الکتروفورزی برای استیل کولین استراز جمعیت isr و شدت بیشتر باند مربوطه در حضور کلرپایریفوس اکسان در این جمعیت نسبت به دو جمعیت دیگر، وجود جانشینی اسید آمینه ای در جایگاه فعال و یا نزدیک به آن در این آنزیم را تأیید می کند. کلمات کلیدی: tetranychus urticae، کلرپایریفوس، استیل کولین استراز و آنزیم های سم زدا