برنج (oryza sativa l.)، مهم‏ترین گیاه غله جهان بعد از گندم و ذرت است و بعد از گندم، مهم‏ترین غله در رژیم غذایی مردم ایران می‏ باشد. حفظ و نگهداری ژرم‏پلاسم برنج ایران به‏ عنوان منابع ژنتیکی بسیار ارزشمند جهت استفاده در برنامه‏ های اصلاحی برنج و نیز امکان تبادل مواد ژنتیکی با منابع خارجی بسیار ضروری است. حفاظت انجمادی یکی از جدیدترین روش‏ ها برای نگهداری تنوع ژنتیکی و نگهداری ژرم‏پلاسم‏ های مهم است. در این روش، نمونه‏ های زیستی (سلول‏ های زنده، بافت‏ ها یا اندام‏ ها) در نیتروژن مایع با دمای c° 196- نگهداری می‏ شوند. در این تحقیق، حفاظت انجمادی جنین‏ های زیگوتی 7 رقم برنج بومی و اصلاح شده به دو روش شیشه‏ ای‏ کردن و خشک کردن بررسی شده است. این پژوهش به‏ صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. جنین‏ ها به ‏مدت 1، 7 و 30 روز در دمای c° 196- در ازت مایع نگهداری شدند. پس از گذراندن دوره انجماد، جنین‏ ها از محیط ازت مایع خارج شده و به مدت min 1 در دمای c° 38 قرار داده شدند. سپس جنین‏ ها به محیط کشت ms منتقل شدند. جوانه‏ زنی و رشد گیاهچه‏ های حاصل از جنین‏ های تیمارهای مختلف پس از 10 روز بررسی شد و برای این منظور طول ریشه‏ چه، نوساقه و گیاهچه اندازه‏ گیری شدند. نتایج آزمایش حفاظت انجمادی جنین‏ های زیگوتی برنج با استفاده از روش شیشه‏ ای کردن نشان داد که در بین ارقام مورد مطالعه در اکثر صفات تفاوت معنی‏ داری وجود دارد ولی در مورد صفت درصد جوانه‏ زنی نهایی تفاوت معنی‏ داری وجود نداشت. در اکثر صفات مورد بررسی، در بین مدت زمان نگهداری نمونه‏ ها در ازت مایع تفاوت معنی‏ داری وجود نداشت ولی نسبت به شاهد کاهش معنی‏ دار بود. همچنین نتایج بررسی حفاظت انجمادی جنین‏ های زیگوتی برنج با استفاده از روش خشک کردن نشان داد که در بین ارقام مختلف در تمام صفات بررسی شده تفاوت معنی‏ دار وجود داشت. اثر مدت زمان نگهداری در ازت مایع (1، 7 و 30 روز و شاهد) فقط در صفت سرعت جوانه‏ زنی معنی‏ دار بود. بطورکلی، هیچ‏گونه فنوتیپ غیرطبیعی در هر دو آزمایش مشاهده نشد.