با توجّه به اهمیّت حفظ میراث ناملموس، بویژه میراث زبانی، مهجوریت زبان مازندرانی در بین زبان شناسان و تنوّع لهجه های آن، رساله پیش رو کوشیده است تا چشم اندازی کل گرایانه از وضعیت پیوستار گویشی حدفاصل رشته کوه البرز و دریای خزر در چارچوب مطالعات گویش سنجی ارائه کند. معرفی روش هایی نوین از گویش سنجی، بازنمایی گونه گونی 62 صورت زبانی و درک پراکنش جغرافیایی گونه های زبانی، و تدوین اطلس زبانی منطقه از اهداف رساله است. روش تحقیق، در جمع آوری داده ها، میدانی و در تحلیل، آماری است. بخش عمده داده های گویشی این پژوهش از طرح ملّی اطلس زبانی ایران وام گرفته شد. جمعیت نمونه آماری پژوهش برابر است با 531 نفر گویشور که در 425 سایت مورد مصاحبه قرار گرفتند. شاخص فاصله زبانی بر اساس تفاوت های آوایی با محاسبه کمین? فاصل? ویرایش با اعمال الگوریتم لونشتین محاسبه شد؛ آنگاه به وسیله خوشه نگاری به تعیین گروه های گویشی و سپس بوسیله مقیاس گذاری چند بعدی به توزیع فضایی آنها پرداخته شد. ترسیم انواعی از نقشه های گویشی موضوعی، شبکه ای، و پرتوی گام نهایی تحلیل دادگان است. حد فاصل دامنه شمالی البرز و کرانه جنوبی دریای خزر به سه گروه گویشی اصلی مازندرانیِ گالشی، مازندرانیِ خاوری، و مازندرانیِ باختری قابل بخش بندی است. در کنار معرفی فرآیندهای آوایی و واژگانی رایج در مازندرانی، ساخت واکه ای و همخوانی زبان مازندرانی مشخّص گشت.