نام پژوهشگر: زهرا شریعت‌پناه

بررسی تصویر ایران در رحله ابن بطوطه از منظر ادبیات تطبیقی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی 1393
  زهرا شریعت پناه   احسان قبول

تصویرشناسی، گرایشی از ادبیات تطبیقی است که در آن تصویر کشورها و شخصیت های بیگانه در آثار یک نویسنده و یا یک دوره و مکتب مطالعه می شود. بنابراین هدف تصویرشناسی، بررسی تصویر فرهنگ خودی در ادبیات دیگری یا فرهنگ دیگری در ادبیات خودی است. سفرنامه ابن بطوطه گزارشی جذاب و دقیق از وضعیت معیشت مردم ایران، وضع شهرها، صنایع و تولیدات، مدارس و خانقاه ها، آداب و رسوم مذهبی مردم و عملکرد طبقات حاکم ارائه می دهد که از دیدگاه ادبیات تطبیقی قابل بررسی است. مسأله این جستار تصویر ایران در سفرنامه مذکور از منظر حوزه چهارم نظریه فرانسوی است. همچنین از این رهگذر به مقایسه این اثر با دیگر آثار جغرافیایی هم عصر او پرداخته شده و ویژگی های ادبی آن نیز مورد بررسی قرار گرفته است. دیدگاه ابن بطوطه نسبت به شرایط فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی ایرانیان مثبت بوده است؛ اما در ابعاد سیاسی و مذهبی تصاویر منفی نیز مشاهده می شود و تفاوت اساسی روایت ابن بطوطه بر دیگر آثار جغرافیایی تکیه بر مشاهدات مستقیم او و توجهش به ادبیات شفاهی یا فلکلور می باشد. از منظر ادبی، عنصر قالب بر نثر ابن بطوطه ترسل است که بر نثر سفرنامه ها منطبق می باشد و در نهایت از دیدگاه شخصیت شناسی، زهد پرستی او بیش از همه جلب نظر می کند که ریشه در انگیزه سفر، تحصیلات دینی او و نیز خانواده اش داشته است.