نام پژوهشگر: امیر قلیپور شوییلی
امیر قلیپور شوییلی شهرام بهمن تاجانی
انعقاد موج گسترده معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری را میتوان پایه گذار حقوقی نوین در عرصه حقوق بینالملل دانست. سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم خارجی ساز و کارهایی هستند که همواره برای رونق اقتصادی مدنظر کشورهای درحالتوسعه و کشورهای توسعهیافته بوده است. انعقاد معاهدات دوجانبه سرمایهگذاری از این رهگذر با درج داوری به عنوان یکی از طرق حل وفصل اختلافات، اطمینان و ثبات حقوقی بیشتری را نسبت به حمایتهای سابق نسبت به سرمایهگذاران و هم چنین کسب منافع مشروع آنها فراهم کرده است. «مقررات اعمال منعنشده» به عنوان یکی از شروط مقرر در معاهدات دوجانبه سرمایهگذاری که در بیش از 10 درصد معاهدات سرمایهگذاری اخیر دیده میشود، مباحثی جدی را در خصوص دیدگاه های سابق راجع به حمایت از سرمایهگذاران خارجی مطرح ساخته است. بررسی آرای دیوانهای داوری بخصوص در پرونده های مطروحه علیه آرژانتین در مرکز ایکسید، نشان می دهد که بموجب این شرط ، حمایتهای ماهوی مقرر در معاهده تحت شرایط اضطراری نظیر وقوع بحران مالی در سطح گسترده با احراز شرایطی متفاوت از دفاع عرفی ضرورت مقرر در ماده 25 کمیسیون حقوق بین الملل به حمایت از دولت میزبان سرمایهگذاری پرداخته است یا دستکم در برخی از مراجع استاندارد « تنها طریق» به شکلی جدی تعدیل یافته است. نبود ساز و کار استینافی و رویهای متحدالشکل در نظام داوری ایکسید خطری بالقوه نسبت به مشروعیت آرای صادره این مرکز است چرا که اعتراض به آرای مرکز صرفاً وجه ابطالی پیدا میکند و شرایط آن محدود به عدم رعایت تشریفات شکلی رسیدگی است. هرچند که در برخی مراجع اجرای ناکامل قانون حاکم را تجاوز از اختیارات داوری می پندارند. اما ساز و کار استینافی موجب دقت بیشتر در رسیدگی شده و احقاق حق را با عدالت بیشتری تأمین خواهد نمود.