معارضات زبانی یهود و نصاری به¬گونه¬ای که در قرآن به تصویر کشیده شده است حاکی از نحوۀ برخورد پیروان ادیان قدیمی با اسلام است که وجود دین آسمانی جدید را برنمی¬تافتند و آن را معرض انواع هجمه¬های خود قرار داده و به گونه¬های مختلف آن را به چالش کشیده بودند. قرآن کریم به تمامی این معارضات پاسخ¬های قاطعی داده و ادعای آنان را با دلایل منطقی بی¬پایه و بی-اساس دانسته است. در این پایان نامه با روش کتابخانه¬ای در گردآوریِ مطالب، شیوۀ اسنادی در نقل دیدگاه¬ها و روش توصیفی _تحلیلی در بررسی داده¬¬ها، معارضات زبانی یهود و نصاری و پاسخ¬های قرآن بدان¬ها تبیین و با بهره¬گیری از تفاسیر مهم و تأکید ویژه بر تفسیرالمیزان مورد تدقیق قرار گرفته¬ است. تأمل در آیات قرآن نشان می¬دهد که برخی از معارضات میان یهود و نصاری مشترک و برخی خاص یکی از آن دو گروه است. مهم¬ترین معارضه¬های مشترک یهود و نصاری در رابطه با حضرت ابراهیم7، ادعای فرزند و دوست خدا بودن و پندار برتری بر دیگران می¬باشد تا آنجا که ورود به بهشت و هدایت¬یابی را منوط به درآمدن به کیش یهودیّت و مسیحیّت می¬دانستند. مهم¬ترین معارضه¬های خاص یهود در رابطه با تغییر قبله، محدود بودن عذاب جهنّم برای یهود، فقر خداوند و بسته بودن دست خداوند، و معارضه¬های خاص نصاری در رابطه با الوهیّت حضرت مسیح و تثلیث است. قرآن کریم علاوه بر واهی و باطل شمردن ادعاهای آنان دربارۀ حضرت ابراهیم7، ملاک احتجاج را عالم بودن و منشأ آن را در علم و وحی الهی و برهان عقلی هماهنگ با وحی دانسته است. هم¬چنین شرط ورود به بهشت، هدایت یابی و سعادت را در ایمان و عمل صالح قرار داده است. افزون براین، ضمن فرمان به جدال احسن بر توحید و نفی فرزند از خدا، نهی از غلو در دین و افتراء بر خدا و پندارگرایی تأکید کرده است. براساس نتایج حاصل از این پ‍ژوهش بیشتر معارضات یهودیان از ویژگی¬های قومی آنان نشأت ¬گرفته و معارضات خاص مسیحیان بیشتر متأثر از باورهای آنان بوده است. هم¬چنین کمیّت و کیفیت معارضات و شبهات خاص یهودیان در قرآن در قیاس با معارضات نصاری، نشان دهندۀ سرسختی و شدت عناد یهودیان در برابر دین اسلام بوده است.