دیابت قندی یکی از مشکلات مهم پزشکی در همه کشورها می باشد. امروزه، درد و رنج انسان نه تنها در مورد این بیماری به خودی خود، بلکه شامل عوارض مرتبط با دیابت است. گیاهان نشان دهنده منبع عظیمی از مکمل های غذایی بالقوه مفید برای بهبود کنترل قند خون و جلوگیری از عوارض دراز مدت دیابت هستند. با توجه به تنوع گیاهان داروئی در ایران و با توجه به پتانسیل درمانی گیاهان داروئی و همچنین خطراتی که داروهای شیمیایی ممکن است در حال حاضر یا آینده برای بیماران ایجاد کنند، با بررسی تاثیر گیاهان دارویی در بیماری دیابت می توان راه های درمان مناسبی در پیش رو قرار داد.آنزیم فسفو فروکتوکیناز -1 از آنزیمهای سیتوزولی در مسیر گلیکولیز می باشد که نقش کلیدی در روند تنظیم گلیکولیز دارد.عوارض ناشی از نقص موروثی آنزیم pfk-1 در عضلات اسکلتی بصورت خستگی و کاهش توان حرکات عضلانی می باشد. در مواردی هم نقص آن باعث رشدسریع سلولهای سرطانی می شود. درتحقیق حاضر به تاثیر عصاره هیدر الکلی برگ گیاه جغجغه (با توجه به دارا بودن اثرات ضدالتهابی، ضد میکروبی و ضد دیابتی ) بر بیان ژن pfk-1در موشهای دیابتی نوع 1می پردازیم. در این مطالعه 45 سر موش صحرایی نر به طور تصادفی در سه گروه شاهد سالم، شاهد دیابتی و دیابتی تحت تیمار تجویز عصاره جغجغه تقسیم شدند. با تزریق استرپتوزوتوسین (mg/kg 60) در موش های صحرایی نر (300-150 گرم) دیابت نوع 1 ایجاد شد.گروه دیابتی تحت تیمار به صورت روزانه (mg/kg 300) عصاره برگ گیاه جغجغه را به صورت گاواژ به مدت 30 روز دریافت نمودند. گروه شاهد سالم و شاهد دیابتی آب مقطر دریافت کردند. سپس در روز قبل از تجویز عصاره و روزهای 15 و 30 بعد از تجویز عصاره میزان گلوکز خون اندازه گیری شد و بیان ژن pfk-1 بافت کبدی توسط روش real-time pcr بررسی گردید. نتایج نشان داد گلوکز خون در روز 15کاهش می یابد اما بین گروه شاهد دیابتی و دیابتی تحت تیمار تفاوت معنی داری مشاهده نشد میزان بیان ژن pfk در گروه دیابتی تحت تیمار در روز 15 تفاوت معنی داری نسبت به شاهد دیابتی ندارد در بین گروهها تفاوت معنی داری برای بیان ژنpfk وجود ندارد. بنابراین تجویز عصاره هیدروالکی گیاه جغجغه بر بیان ژن فسفوفروکتوکیناز -1 در بیماران دیابتی نوع 1 بی تاثیر می باشد.

این مطالعه در دو مرحله انجام و در هر مرحله از 50 سر موش صحرایی نر استفاده شد. در مرحله اول 50 سر موش صحرایی نر به طور تصادفی در پنج گروه شاهد سالم، شاهد دیابتی و سه گروه دیابتی تحت تیمار تقسیم شدند.گروه های سوم, چهارم و پنجم با تزریق آلوکسان(mg/kg110) دیابتی شدند. گروه سوم ال کارنیتین رابا دوز (mg/kg200)را به صورت گاواژ به مدت 30 روز دریافت نمودند. رت های گروه چهارم ال آرژنین را با دوز(300 mg/kg) به صورت صورت گاواژ دریافت کردند. گروه پنجم ال کارنیتین(mg/kg200) وال آرژنین (300 mg/kg)را بصورت همزمان دریافت نمودند. گروه شاهد سالم و شاهد دیابتی آب مقطر دریافت کردند. در پایان آزمایش میزان گلوکز خون هموگلوبین a1c و مالون دی آلدئید بافت کبد اندازه گیری شد . در مرحله دوم اثر تجویز همزمان ال کارنیتین و مهار کننده سنتز نیتریک اکسید بررسی شد. نتایج نشان داد در گروه دیابتی تحت تیمار با ال کارنیتین میزان گلوکز خون، هموگلوبین a1c و مالون دی آلدئید بافت کبد به طور معنی-داری نسبت به گروه شاهد دیابتی کاهش یافت و در گروه دیابتی تحت تیمار با ال آرژنین تفاوت معنی داری بین گلوکز خون و هموگلبوبین a1c در گروه شاهد دیابتی و دیابتی تحت تیمار مشاهده نشد.اما میزان مالون دی آلدئید بطور معنی دار کاهش یافته بود. تجویز همزمان ال کارنیتین و ال آرژنین سبب کاهش معنی دار در گلوکز هموگلوبین a1c و مالون دی آلدئید نسبت به گروه شاهد دیابتی شد اما این کاهش نسبت به گروه دریافت کننده ال کارنیتین معنی دار نبود. در بررسی پارامتر های بیوشیمیایی مشخص شد تجویز خوراکی ال کارنیتین به رت های دیابتی دارای اثرات مفیدی بر آنزیم های کبدی ، پروفایل لیپیدی و شاخص های کارکرد کلیه است اما این شاخص ها در گروه دریافت کننده ال آرژنین تفاوت معنی داری با گروه دیابتی نداشت.